ایلان ماسک، مدیرعامل جنجالی تسلا، در اقدامی پر سر و صدا امید افشار، معاون ارشد تولید و عملیات این خودروساز را برکنار کرد. این تصمیم درست در زمانی اعلام شد که تسلا با کاهش فروش در بازارهای کلیدی و فشار رقابت از سوی خودروسازان چینی روبه‌روست.
شاید اخراج یک مدیر ارشد در شرکت بزرگی مثل تسلا اتفاق بی‌سابقه‌ای نباشد، اما این بار داستان بسیار پیچیده‌تر و شخصی‌تر از یک تغییر ساده مدیریتی است.
چرا امید افشار اخراج شد؟ پشت پرده یک تصمیم دشوار
برای درک بهتر این تصمیم، کافی است نگاهی به وضعیت تسلا در سال جاری بیندازیم. این شرکت در بازارهایی مثل اروپا، چین و حتی آمریکای شمالی با کاهش تقاضا و رقابت شدید مواجه شده است. آمارهای فروش در اروپا نشان می‌دهد تسلا برای پنج ماه پیاپی کاهش فروش داشته؛ بسیاری از خریداران به سمت مدل‌های ارزان‌تر چینی رفته‌اند که امکانات مشابهی با قیمت پایین‌تر ارائه می‌دهند.
امید افشار مسئول مستقیم مدیریت تولید و عملیات بود و تصمیم‌های او تأثیر مستقیمی بر هزینه‌ها، تحویل خودروها و کیفیت تولید داشت. گفته می‌شود ماسک به‌شدت از روند فروش و کاهش سهم بازار عصبانی بود و سرانجام تصمیم گرفت افشار را کنار بگذارد.
امید افشار کیست و چرا مهم بود؟
امید افشار فقط یک مدیر تولید ساده نبود. او دست راست ماسک در بسیاری از پروژه‌های کلیدی تسلا بود. سال‌ها در تیم نزدیک به ماسک فعالیت می‌کرد و حتی در دوره‌ای به‌عنوان «فیکسر» یا همان حل‌کننده بحران‌ها شناخته می‌شد.
نکته جالب اینجاست که در سال ۲۰۲۲، افشار هدف یک تحقیق داخلی تسلا قرار گرفت. موضوع تحقیقات مربوط به سفارش مواد کمیاب و خاص برای پروژه‌های مخفی ماسک بود؛ از جمله یک نوع شیشه خاص که شایعه شد قرار بود در پروژه‌هایی سری استفاده شود. هرچند افشار آن زمان از تسلا به اسپیس‌ایکس منتقل شد، اما دوباره به تسلا بازگشت و به جایگاه بسیار قدرتمندی رسید. این بازگشت، او را به چهره‌ای خبرساز تبدیل کرد که همه انتظار داشتند ماندگار باشد.
وضعیت نابسامان فروش؛ زنگ خطری برای تسلا
این اخراج فقط داستان یک نفر نیست، بلکه هشداری جدی برای کل شرکت است. تسلا، زمانی که پادشاه بلامنازع خودروهای برقی بود، حالا تحت فشار رقبای چینی مثل BYD و دیگران قرار دارد.
کاهش فروش برای پنجمین ماه متوالی در اروپا، ضعف در فروش آمریکای شمالی، و کاهش ۱۹ درصدی ارزش سهام تسلا در سال جاری، همگی نشان از بحران جدی دارند. تحلیلگران معتقدند تسلا علاوه بر بهبود فناوری، نیاز به تغییر در استراتژی قیمت‌گذاری و تولید دارد تا بتواند در رقابت دوام بیاورد.
جدول مقایسه فروش تسلا در اروپا در ۵ ماه اخیر
| ماه | میزان تغییر فروش نسبت به سال قبل |
|---|---|
| ژانویه | -12٪ |
| فوریه | -9٪ |
| مارس | -14٪ |
| آوریل | -16٪ |
| مه | -18٪ |
این جدول به‌وضوح نشان می‌دهد مسیر نزولی فروش از ماهی به ماه دیگر ادامه یافته است، فشاری که نهایتاً منجر به اخراج امید افشار شد.
رقابت با خودروسازان چینی؛ معادله‌ای دشوار
برای یک لحظه تصور کنید مشتری اروپایی هستید: با بودجه محدود دنبال خودروی برقی می‌گردید. حالا یک گزینه تسلا پیش روی شماست که گران‌تر است، و یک گزینه BYD که ارزان‌تر اما تقریباً با همان امکانات است. کدام را انتخاب می‌کنید؟
این دقیقاً همان تصمیمی است که هزاران مشتری در اروپا و چین گرفته‌اند. رقابت سنگین قیمتی باعث شده حتی برندی مثل تسلا نتواند مثل گذشته فرمانروایی کند. این رقابت تنها با تغییرات عمیق در خط تولید و عملیات قابل حل است.
رفتار شخصی ایلان ماسک؛ ضربه‌ای به برند تسلا
اما همه تقصیرها بر گردن امید افشار نیست. کارشناسان می‌گویند شخصیت و رفتار جنجالی ایلان ماسک در شبکه‌های اجتماعی، مواضع سیاسی تند، و اظهارنظرهای بحث‌برانگیز نیز به برند تسلا آسیب زده‌اند.
بخشی از مشتریان اروپایی از مواضع سیاسی راست‌گرایانه و ضدمهاجرتی ماسک دل خوشی ندارند. او حتی علناً از احزاب راست افراطی حمایت کرده است. این موضوع برند تسلا را در نظر بخشی از مشتریان آسیب‌پذیر کرده است، همان کسانی که دنبال خودروی برقی سبز و مترقی بودند.
استعفای دیگر مدیران ارشد؛ نشانه‌ای از بحران بزرگ‌تر
اخراج امید افشار در خلأ اتفاق نیفتاد. پیش از او میلان کواچ، مدیر برنامه رباتیک انسان‌نمای «اپتیموس»، هم استعفا داده بود. این استعفاها و اخراج‌ها، شایعه نارضایتی داخلی و تغییرات مدیریتی شدید را تقویت کرده است.
تیم مدیریتی ماسک در تسلا به‌خاطر سبک رهبری بسیار متمرکز و شخصی او بارها با تنش مواجه بوده است. خیلی‌ها معتقدند این تغییرات نتیجه تلاش ماسک برای سفت‌کردن کنترلش بر همه جزئیات است، حتی اگر به قیمت از دست دادن مدیران بااستعداد تمام شود.
پروفایل امید افشار همچنان به تسلا اشاره دارد؛ واقعیتی عجیب
نکته جالب و کمی طنزآمیز اینجاست که در شبکه اجتماعی ایکس (توییتر سابق)، پروفایل امید افشار هنوز نشان می‌دهد او در تسلاست. حتی همین هفته، پس از معرفی سرویس آزمایشی روبوتاکسی در آستین تگزاس، از ماسک تمجید کرده بود. این نشان می‌دهد یا اخراج او ناگهانی و بدون هماهنگی بوده، یا او هنوز تصمیم نهایی را نپذیرفته است.
نتیجه‌گیری
اخراج امید افشار شاید برای ماسک یک راه‌حل کوتاه‌مدت باشد، اما مشکلات تسلا عمیق‌تر از این‌هاست. رقابت قیمتی شدید، کاهش محبوبیت برند، چالش‌های تولید و فشار رسانه‌ای همگی نیاز به استراتژی دقیق‌تر دارند.
اینکه ماسک بتواند با این تغییرات مدیریتی بحران را مدیریت کند یا نه، پرسشی است که سهام‌داران و مشتریان با دقت دنبال می‌کنند.
