تماشای ویدیو - 7:21 دقیقه

مفهوم پایه بلاکچین

سلام دوستان، امیدوارم عالی باشید! حتما اسم بلاکچین تا حالا به گوشتان خورده و شاید خیلی از ما با آن در روز سروکار داشته باشیم. بسیاری از ما در بازارهای مختلف مثل ارز دیجیتال، NFTها، متاورس و بازی‌های درآمدزا فعالیت می‌کنیم؛ ولی با مفهموم پایه‌ای بلاکچین آشنا نیستیم و اصلا نمی‌دانیم بلاکچین چیست و چه کارایی‌‌هایی دارد! 

بلاکچین چیست؟

به زبان ساده، بلاکچین سیستم ثبت اطلاعات و گزارش است. تفاوت آن با سیستم‌های دیگر در این است که اطلاعات ذخیره شده روی این سیستم بین همه اعضای یک شبکه به اشتراک گذاشته می‌شوند و با استفاده از رمزنگاری و توزیع داده‌ها امکان هک، حذف و دستکاری اطلاعات ثبت شده تقریبا از بین می‌رود.
مفهموم بلاکچین اولین بار با پیدایش بیت کوین به وجود آمد و پادشاه ارزهای دیجیتال از این راهکار برای ذخیره اطلاعات مربوط به دارایی کاربران بهره برد. برای درک بهتر بلاکچین یک مثال می‌زنیم؛ مثلا یک برگه حاوی اطلاعات را در یک جمع بالا می‌گیریم و همه با تلفن همراه از این برگه عکس می‌گیرند. حال اگر شما قسمتی از این اطلاعات را نابود کنید یا تغییری در آن بدهید، برای این جمع قابل قبول نیست؛ چون هریک یک کپی از نسخه اصلی دارند. مگر اینکه موبایل همه را بگیرید و اطلاعات را حذف کنید که قاعدتا این کار کمی غیرممکن به نظر می‌رسد؛ چون ما راجع به جمعی صحبت می‌کنیم که احتمالا بالغ بر چندین هزار نفر هستند. همان طور که در قیمت بیت کوین و اتریوم و سایر ارزهای دیجیتال بلاکچینی شاهد این موضوع هستیم. البته بلاکچین‌ها می‌توانند به صورت خصوصی و برای اهداف خاص در یک نهاد یا سازمان مورد استفاده قرار بگیرند که به آن‌ها بلاکچین سازمانی یا Enter prise blockckain می‌گویند. البته به عقیده بسیاری از کارشناسان، بلاکچین‌های سازمانی نمی‌توانند هدف اصلی این فناوری، یعنی تمرکز زدایی را به محقق کنند. 

معنی بلاک چین

واژه بلاکچین ترکیب دو کلمه بلاک (block) و زنجیره (chian) است. در اصل این فناوری، زنجیره‌ای از بلوک‌هاست. در هر بلاک هر اطلاعاتی می‌تواند ثبت شود؛ از جرم و جنایت‌های یک فرد تا جزئیات تراکنش‌های یک شبکه پولی مانند بیت کوین. 

اطلاعات در بلاک‌ها ثبت می‌شوند و بلاک‌ها به صورت زنجیره‌ای مرتبط می‌شوند. این زنجیره بلاکچین را تشکیل می‌دهند و در کل هر بلاک از سه قسمت تشکیل می‌شود:
Data یا داده اطلاعات، hash بلاک یا رمزنگاری یا خلاصه شده اطلاعات و بلاک قبلی.

data یا داده‌ها داخل هر بلاک بر اساس بلاکچین ذخیره می‌شود؛ به طور مثال بلاکچین بیت کوین جزئیات هر تراکنش از قبیل فرستنده، دریافت کننده و مقدار سکه‌ها را ذخیره می‌کند. 

هر بلاک دارای یک  hashاست و این hash را می‌توان به شکل چکیده، خلاصه و رمزنگاری شده دیتای همان بلاک و در آخر آدرس آن بلاک در نظر گرفت. شما می‌توانید hash را با اثرانگشت مقایسه کنید؛ hash قادر است یک بلاک و همه محتوایات آن را مشخص کند و مثل اثرانگشت منحصربه‌فرد است. به محض ایجاد یک بلاک، hash مربوط به آن محاسبه می‌شود و تغییر هر چیزی داخل بلاک، باعث تغییرhash  می‌شود و هنگامی که می‌خواهید تغییرات بلاک را تشخیص دهید، بسیار مفید است. اگر  hash یا اثر انگشت یک بلاک تغییر کند، این بلاک همان بلاک قبلی نیست!

سومین عنصر داخل هر بلاک، hash بلاک قبلی است. این عنصر به طور موثری، زنجیره‌ای از بلاک‌ها ایجاد می‌کند و همین فناوری ایجاد بلاکچین است که باعث به وجود آمدن امنیت بالای بلاکچین می‌شود.  

برای مثال فکر کنید یک دفتر کل ثبت اطلاعات دارید که توسط تعداد زیادی از افراد همیشه دیده می‌شوند و همیشه در دسترس است. اطلاعاتی که در هر صفحه آن ذخیره می‌شود، با خلاصه‌ای از صفحه قبل شروع می‌شود و اگر اطلاعاتی را در صفحه تغییر دهید، باید خلاصه را در صفحه فعلی نیز تغییر دهید. در واقع با این کار، صفحات به هم مرتبط یا زنجیر شده‌اند و در اصطلاح تکنولوژی به این صفحات بلاک می‌گویند. از آنجایی که هر بلاک به داده‌های بلاک قبلی مرتبط است، ما یک زنجیره بلاک داریم یا به نوعی یک بلاکچین.

ناگفته نماند متاورس سندباکس نیز از امنیت و شفافیت بلاک چین برخوردار است و امروزه بسیاری از متاورس ها از امنیت و دقت بالای بلاک چین برای پلتفرم های خود استفاده میکنند.

محل ذخیره ی داده های بلاک چین

داده‌های بلاکچین در یک کامپیوتر یا سرور خاص ذخیره نمی‌شوند و هر کامپیوتر و سیستمی که به شبکه وصل شود، یک نسخه از اطلاعات را دریافت می‌کند. به هر کامپیوتری که به شبکه متصل می‌شود و یک کپی از بلاکچین را دریافت می‌کند و یا یک بلاک و یا یک hash را برنده می‌شود، node می‌گویند. وقتی به عنوان node به یک بلاکچین منتقل می‌شوید، یک نسخه از داده‌های آن را دریافت می‌کنید و هیچ تغییری در اطلاعات امکان‌پذیر نیست. در بلاکچین، مالک اطلاعات پایگاه داده، کاربران شبکه هستند و اطلاعات ثبت شده روی آن هیچوقت پاک نمی‌شود.

همان طور که گفته شد، بیت کوین و ارزهای دیجیتال غیرمتمرکز مهم‌ترین و موفق‌ترین کاربرد فناوری بلاکچین است؛ به عنوان مثال در بیت کوین با استفاده از این فناوری، امکان تقلب و دوبار خرج کردن پول و برگشت تراکنش‌ها از بین می‌رود. البته این فناوری به جز ارزهای دیجیتال، کاربردهای بسیار دیگری نیز دارد و هرجا نیاز به فضایی برای ذخیره داده و از بین بردن نیاز به اعتماد باشد، امکان استفاده از آن وجود دارد؛ به عنوان مثال در تمامی کارها همانند شبکه حمل‌ونقل و تامین، شبکه سلامت، شبکه تنظیم پخش مواد غذایی، انتخابات الکترونیکی و هزاران مثال دیگر.

البته الان شاید بلاکچین در دنیای واقعی و شبکه‌های زیرساخت قدیمی، غیر از کاربردهای اصلی، در امور دیگری مورد استفاده قرار نگیرد؛ ولی مطمئن باشید قطعا با فراهم شدن زیرساخت‌های لازم مثل توسعه هوش مصنوعی و یا اینترنت اشیاء و وب نسل سه می‌توان به کاربردهای بسیار مفید این فناوری به صورت چشمگیری امیدوار بود.