اخیراً شبکه‌های اجتماعی پر شده‌اند از تصاویری جادویی و کارتونی به سبک «استودیو جیبلی» که قلب کاربران را تسخیر کرده‌اند. اما پشت این تصاویر جذاب، داستانی نهفته است که حالا به موضوعی داغ درباره اخلاقیات هوش مصنوعی و حقوق هنرمندان تبدیل شده است.
چگونه تب میم‌های «جیبلی» شروع شد؟
ماجرا از زمانی آغاز شد که شرکت OpenAI در قالب رونمایی از آخرین نسخه هوش مصنوعی خود (GPT-4o)، ابزاری منتشر کرد که تصاویر خیره‌کننده و دقیقی را به سبک انیمه‌های مشهور استودیو جیبلی خلق می‌کرد. کاربران به سرعت این ویژگی را کشف کردند و در مدت کوتاهی، تصاویری از حیوانات خانگی، ورزشکاران مشهور و حتی میم‌های کلاسیکی مثل «دختر فاجعه (Disaster Girl)» را به سبک جیبلی بازسازی کردند.
سام آلتمن، مدیرعامل OpenAI، خود نیز وارد این بازی شد و با انتشار تصویری طنز از خودش نوشت:
«سال‌ها تلاش می‌کنی تا هوش مصنوعی به بشریت کمک کنه، ولی در نهایت تبدیل میشی به سوژه میم به سبک جیبلی!»
موضع OpenAI درباره این ترند چیست؟
با وجود استقبال گسترده کاربران، OpenAI اذعان کرده که این مسئله پیچیدگی‌های اخلاقی و قانونی خاص خودش را دارد. در گزارشی فنی، این شرکت اعلام کرد که اقدامات پیشگیرانه‌ای برای جلوگیری از استفاده مستقیم از سبک هنرمندان زنده انجام داده، اما تقلید از سبک کلی استودیوها را برای «خلق آثار الهام‌بخش و خلاقانه هواداری» مجاز دانسته است.
در واقع، OpenAI می‌گوید:
-
تقلید مستقیم از سبک یک هنرمند زنده ممنوع است.
-
سبک کلی استودیوها مانند جیبلی مجاز و قابل استفاده است.
نگرانی‌ها و هشدارهای هنرمندان و کارشناسان
هایاو میازاکی، بنیان‌گذار افسانه‌ای استودیو جیبلی، پیش‌تر موضع منفی خود را در برابر استفاده از هوش مصنوعی در هنر اعلام کرده بود. او در یک مصاحبه معروف در سال ۲۰۱۶ گفت:
«استفاده از این فناوری در خلق اثر هنری، توهینی به زندگی است.»
این نگرانی‌ها تنها محدود به احساسات شخصی نیست. از نگاه حقوقی، کارشناسانی مانند جاش وایگنزبرگ، وکیل و متخصص کپی‌رایت، معتقدند که اگر ثابت شود OpenAI بدون اجازه از آثار اصلی جیبلی برای آموزش هوش مصنوعی خود استفاده کرده، این موضوع می‌تواند پیامدهای قانونی جدی داشته باشد.
آینده نبرد بر سر مالکیت هنری در دوران هوش مصنوعی
این ترند جذاب و مفرح، درواقع بخشی از یک بحث بزرگ‌تر است که در آینده نزدیک شدت بیشتری پیدا خواهد کرد. آیا می‌توان مرزی اخلاقی برای تقلید هوش مصنوعی از سبک‌های مشهور تعیین کرد؟ این بحث‌ها حتی به دادگاه نیز کشیده شده و پرونده‌هایی همچون شکایت نیویورک تایمز علیه OpenAI و مایکروسافت در جریان است.
نتیجه‌گیری
شاید دیدن تصاویر جادویی «جیبلی‌وار» سرگرم‌کننده باشد، اما باید دید آیا چنین لذتی ارزش پیامدهای اخلاقی و حقوقی گسترده آن را دارد یا خیر. به نظر می‌رسد این چالش بزرگ، تازه در ابتدای مسیر خود باشد.
