چقدر بیت‌کوین باقی مانده؟ حقیقتی که آینده بازار را تغییر می‌دهد

تقریباً همه می‌دانند که تعداد بیت‌کوین‌ها محدود است، اما تعداد کمی واقعاً می‌دانند این محدودیت چه معنایی برای آینده این ارز دیجیتال دارد. در حالی که استخراج بیش از ۹۳ درصد از کل بیت‌کوین‌ها تا امروز انجام شده، واقعیت این است که بخش بزرگی از این سکه‌ها ممکن است دیگر هرگز در چرخه بازار قرار نگیرند. عرضه‌ی ثابت، زمان‌بندی کاهش پاداش‌ها، و سکه‌های گمشده باعث شده بیت‌کوین ساختاری بی‌سابقه در میان دارایی‌ها داشته باشد. این مقاله از کریپتوباز نگاهی دقیق و مرحله‌به‌مرحله به این مسئله دارد: چه مقدار بیت‌کوین باقی مانده، چه عواملی روی استخراج آن تأثیر می‌گذارند، و چرا دانستن این واقعیت‌ها برای هر سرمایه‌گذار و تحلیل‌گر اهمیت دارد.

موجودی محدود بیت‌کوین؛ سقفی که هیچ‌گاه تغییر نمی‌کند

از روز نخست، یکی از بنیادی‌ترین اصول بیت‌کوین این بوده که تعداد آن هرگز از ۲۱ میلیون فراتر نخواهد رفت. این عدد به‌صورت غیرقابل تغییر در کُد پروتکل بیت‌کوین ثبت شده است و حتی اگر اجماع گسترده‌ای در شبکه شکل نگیرد، هیچ راهی برای افزایش این مقدار وجود ندارد. این محدودیتِ سخت‌افزاری، بیت‌کوین را از بسیاری دیگر از ارزهای دیجیتال و حتی از پول‌های فیات (مثل دلار یا ریال) متمایز می‌کند.

چرا محدود بودن بیت‌کوین اهمیت دارد؟

در دنیایی که بانک‌های مرکزی می‌توانند هر زمان که بخواهند پول جدید چاپ کنند، داشتن یک دارایی با عرضه‌ی غیرقابل افزایش یک ویژگی منحصر‌به‌فرد است. این محدودیت، بیت‌کوین را به یک دارایی ضدتورمی تبدیل می‌کند؛ یعنی هرچه زمان می‌گذرد و تقاضا بالا می‌رود، قیمت آن به دلیل کمبود طبیعی افزایش می‌یابد.

در واقع، این ویژگی دقیقاً چیزی‌ست که باعث می‌شود بسیاری از تحلیل‌گران، بیت‌کوین را طلای دیجیتال بنامند. اما تفاوت اصلی این‌جاست: عرضه‌ی طلا به مرور و با استخراج بیشتر می‌شود، اما بیت‌کوین نه.

آیا امکان تغییر سقف ۲۱ میلیون وجود دارد؟

از نظر تئوری، بله. اما در واقعیت، تقریباً غیرممکن است. چون چنین تغییری نیازمند اجماع اکثریت نودها (Nodes)، ماینرها، توسعه‌دهندگان و کاربران شبکه است. این یعنی تغییر سقف عرضه، نه‌تنها یک مانع فنی، بلکه یک مانع سیاسی و اجتماعی بسیار عظیم نیز دارد. جالب است بدانید که جامعه بیت‌کوین، محافظه‌کارترین جامعه بلاک‌چین محسوب می‌شود و تا امروز در مقابل هرگونه تغییری که اصول اولیه را تهدید کند، مقاومت کرده است. در نتیجه، سقف ۲۱ میلیون را باید یک واقعیت غیرقابل‌ انکار برای آینده بیت‌کوین دانست.

عدد ۲۱ میلیون به‌واسطه‌ی فرمول خاصی در طراحی شبکه بیت‌کوین تعیین شده است:
وقتی در سال ۲۰۰۹ شبکه شروع به کار کرد، پاداش هر بلاک ۵۰ بیت‌کوین بود. این پاداش هر ۲۱۰ هزار بلاک (تقریباً هر ۴ سال) نصف می‌شود. با ادامه این روند و جمع جبری پاداش‌ها، مجموع تمام سکه‌هایی که ممکن است تولید شوند، دقیقاً ۲۱ میلیون واحد خواهد بود. این مکانیزم هوشمند باعث شده صدور بیت‌کوین نه‌تنها محدود، بلکه قابل پیش‌بینی و شفاف نیز باشد ویژگی‌ای که در اقتصادهای سنتی به‌ندرت دیده می‌شود.

چند درصد از بیت‌کوین‌ها تا امروز استخراج شده‌اند؟

آمارها نشان می‌دهد که تا ماه مه ۲۰۲۵، حدود ۱۹.۶ میلیون بیت‌کوین از مجموع ۲۱ میلیون واحد موجود، استخراج شده‌اند. این یعنی بیش از ۹۳.۳ درصد از کل بیت‌کوین‌ها تا امروز وارد شبکه شده‌اند. شاید در نگاه اول این عدد نگران‌کننده به‌نظر برسد، اما باید دانست که استخراج باقی‌مانده‌ی بیت‌کوین‌ها به هیچ وجه با همان سرعت قبلی پیش نمی‌رود.

چرا بخش زیادی از بیت‌کوین‌ها در همان سال‌های اولیه استخراج شد؟

پاسخ در مکانیزمی به‌نام هاوینگ (Halving) نهفته است. وقتی بیت‌کوین راه‌اندازی شد، پاداش استخراج هر بلاک ۵۰ BTC بود. به همین دلیل در سال‌های ابتدایی، تعداد زیادی بیت‌کوین در مدت‌زمانی کوتاه تولید شد. اما بعد از هر ۲۱۰,۰۰۰ بلاک (تقریباً هر چهار سال)، پاداش نصف می‌شود. یعنی:

• سال ۲۰۰۹: ۵۰ BTC

• سال ۲۰۱۲: ۲۵ BTC

• سال ۲۰۱۶: ۱۲.۵ BTC

• سال ۲۰۲۰: ۶.۲۵ BTC

• سال ۲۰۲۴: ۳.۱۲۵ BTC

و این روند تا زمانی ادامه دارد که پاداش نهایی به تقریباً صفر برسد در حدود سال ۲۱۴۰.

از نظر ریاضی، مقدار پاداش هرگز به صفر واقعی نمی‌رسد. بلکه به آن نزدیک و نزدیک‌تر می‌شود؛ مسیری به نام «خم asymptotic» یا همان مدل زِنون. این یعنی شبکه بیت‌کوین برای همیشه ادامه دارد، اما پاداش ماینرها آن‌قدر ناچیز می‌شود که در نهایت کارمزد تراکنش‌ها تنها انگیزه‌ی باقی‌مانده خواهند بود.

چه مقدار بیت‌کوین هنوز باقی مانده است؟

با توجه به داده‌های فعلی، چیزی حدود ۱.۴ میلیون بیت‌کوین هنوز استخراج نشده‌اند. این مقدار، تنها ۶.۷٪ از کل موجودی است. اما بر خلاف سال‌های گذشته که میلیون‌ها سکه طی مدت کوتاهی به وجود آمدند، استخراج این بخش باقی‌مانده بیش از ۱۰۰ سال زمان خواهد برد.

مکانیزم هاوینگ باعث شده روند استخراج به‌شدت کند شود. در واقع، از سال ۲۰۲۰ به بعد، سرعت ورود بیت‌کوین جدید به شبکه به شکل هندسی کاهش یافته و این یکی از عواملی‌ست که به ثبات قیمتی و پیش‌بینی‌پذیری بیشتر کمک می‌کند.

آیا این کاهش سرعت به سود بازار است یا به ضرر آن؟

در نگاه اول ممکن است فکر کنیم این کاهش سرعت باعث کاهش جذابیت بازار می‌شود، اما حقیقت برعکس است. کاهش عرضه باعث افزایش کمیابی می‌شود. وقتی چیزی کمیاب‌تر شود و تقاضا همچنان بالا باشد، ارزش آن بالا می‌رود. از طرف دیگر، این سازوکار انگیزه‌ای جدی برای نگهداری بلندمدت یا همان HODL ایجاد می‌کند. سرمایه‌گذارانی که به آینده بیت‌کوین باور دارند، می‌دانند که ورود بیت‌کوین جدید روزبه‌روز سخت‌تر می‌شود و همین باعث می‌شود نگهداری بلندمدت ارزش بیشتری پیدا کند.

چرا استخراج بیت‌کوین تا سال ۲۱۴۰ طول می‌کشد؟

در نگاه اول ممکن است این‌طور به‌نظر برسد که با بیش از ۹۳ درصد استخراج‌شده، چیزی از بیت‌کوین باقی نمانده است. اما واقعیت دقیقاً برعکس است. سرعت استخراج بیت‌کوین نه‌تنها در حال کاهش است، بلکه به‌گونه‌ای طراحی شده که آخرین بیت‌کوین تا سال ۲۱۴۰ استخراج شود بیش از ۱۰۰ سال دیگر از امروز. دلیل این تأخیر عمدی، مکانیزمی به‌نام هاوینگ (Halving) است، یکی از هوشمندانه‌ترین اجزای ساختار اقتصادی بیت‌کوین.

چرا پاداش نصف می‌شود؟ منطق پشت هاوینگ

هدف هاوینگ، کنترل عرضه و ایجاد یک ساختار ضدتورمی است. برخلاف ارزهای فیات که تحت تأثیر سیاست‌های بانک‌های مرکزی می‌توانند به‌راحتی چاپ شوند، بیت‌کوین با کاهش تدریجی پاداش‌ها، مانع از افزایش بیش‌ازحد عرضه می‌شود. در نتیجه، کاهش تدریجی و قابل پیش‌بینی پاداش‌ها باعث حفظ ارزش ذاتی این دارایی دیجیتال می‌شود. این نوع عرضه محدود و زمان‌بندی‌شده، همان چیزی‌ست که بیت‌کوین را در برابر تورم مقاوم کرده و آن را به یک دارایی ذخیره ارزش تبدیل می‌کند.

سرعت کم در تولید بیت‌کوین جدید، باعث افزایش ارزش فعلی آن می‌شود. هرچه عرضه محدودتر و روند تولید کندتر باشد، دارایی به لحاظ اقتصادی کمیاب‌تر محسوب می‌شود. این یعنی سرمایه‌گذارانی که امروز بیت‌کوین دارند، دارندایی در اختیار دارند که تولید آن عملاً به پایان نزدیک شده—و این می‌تواند پیامدهای جدی در بازار داشته باشد.

بیت‌کوین از چیزی که فکر می‌کنید کمیاب‌تر است

وقتی از محدود بودن بیت‌کوین صحبت می‌کنیم، عدد ۲۱ میلیون واحد به ذهن می‌رسد. اما واقعیت این است که بیت‌کوین‌های واقعاً در دسترس، بسیار کمتر از این عدد هستند. بخشی از سکه‌ها برای همیشه از چرخه بازار خارج شده‌اند و به احتمال زیاد هیچ‌گاه قابل‌بازیابی نخواهند بود. این یعنی بازار بیت‌کوین نه‌تنها با سقف عرضه روبه‌روست، بلکه با عرضه‌ای که به مرور کوچک‌تر هم می‌شود.

چطور بیت‌کوین گم می‌شود؟

برخلاف حساب بانکی یا کیف پول دیجیتال سنتی، اگر کلید خصوصی کیف پول بیت‌کوین خود را گم کنید، هیچ راهی برای بازیابی آن وجود ندارد. بیت‌کوین طراحی شده که غیرقابل برگشت باشد. اگر کسی رمز عبورش را فراموش کند، فایل کیف‌پولش پاک شود، یا دستگاهش آسیب ببیند، دارایی‌اش برای همیشه از دست می‌رود. این اتفاق به‌ویژه در سال‌های ابتدایی که بیت‌کوین ارزش چندانی نداشت، زیاد رخ داد. بسیاری از کاربران اولیه هیچ تصوری از آینده این رمزارز نداشتند و به‌سادگی، سکه‌هایی را که استخراج کرده بودند، در حافظه‌های فراموش‌شده رها کردند.

بر اساس تخمین شرکت‌هایی مثل Chainalysis و Glassnode، بین ۳ تا ۳.۸ میلیون بیت‌کوین به‌طور دائم از دست رفته‌اند. این یعنی چیزی حدود ۱۴ تا ۱۸ درصد از کل عرضه، عملاً دیگر قابل دسترسی نیست.

برای درک بهتر، کافی‌ست بدانید بیش از یک میلیون بیت‌کوین تنها در یک آدرس خاص قرار دارد که به اعتقاد بسیاری متعلق به خالق ناشناس بیت‌کوین، ساتوشی ناکاموتو است. این سکه‌ها هرگز خرج نشده‌اند و احتمالاً هیچ‌گاه هم نخواهند شد.

عرضه واقعی بیت‌کوین چقدر است؟

اگر بخواهیم سکه‌های گمشده را از عدد کل ۲۱ میلیون کم کنیم، احتمالاً فقط ۱۷ تا ۱۸ میلیون بیت‌کوین واقعاً در گردش هستند. اما حتی این عدد هم دقیق نیست، چون بخش قابل‌توجهی از این کوین‌ها در کیف‌پول‌هایی قرار دارند که سال‌هاست هیچ تراکنشی نداشته‌اند. ممکن است آن‌ها هم گم شده باشند یا به هر دلیلی در دسترس نباشند.

به عبارت دیگر، تعداد بیت‌کوین‌های واقعاً قابل خرج و مبادله در بازار، کمتر از چیزی‌ست که آمار رسمی نشان می‌دهد.

مقایسه با طلا؛ تفاوت در بازگشت‌پذیری

طلا حتی اگر هزار سال پیش دفن شده باشد، در صورت پیدا شدن، همچنان قابل‌استفاده است. اما بیت‌کوین این‌طور نیست. اگر دسترسی به کلید خصوصی از بین برود، آن دارایی برای همیشه قفل می‌شود. این ویژگی باعث شده بیت‌کوین از نظر کمیابی، نه‌تنها با طلا رقابت کند، بلکه از آن هم فراتر برود.

وقتی آخرین بیت‌کوین استخراج شود چه خواهد شد؟

اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، آخرین بیت‌کوین در حدود سال ۲۱۴۰ استخراج خواهد شد. اما این سناریو یک سؤال اساسی را به‌وجود می‌آورد: وقتی پاداش بلاک دیگر وجود نداشته باشد، چه چیزی ماینرها را به حفظ امنیت شبکه تشویق می‌کند؟ و آیا شبکه بیت‌کوین بدون سیستم پاداش فعلی، همچنان به بقای خود ادامه خواهد داد؟

درآمد ماینرها پس از پایان استخراج

ماینرها در حال حاضر از دو منبع درآمد دارند: بیت‌کوین‌های جدید (پاداش بلاک) و کارمزد تراکنش‌ها. اما زمانی که پاداش‌ها به صفر برسند، تنها منبع باقی‌مانده، همین کارمزدهای تراکنش خواهد بود. برخی نگران‌اند که این موضوع به کاهش انگیزه ماینرها منجر شود، اما تجربه‌های گذشته خلاف آن را نشان می‌دهند. سیستم بیت‌کوین به‌گونه‌ای طراحی شده که همیشه راهی برای تعادل اقتصادی باقی بگذارد.

تنظیم سختی شبکه؛ یک تعادل هوشمند

هر دو هفته یک‌بار، بیت‌کوین میزان سختی استخراج را بر اساس نرخ هش فعلی شبکه تنظیم می‌کند. این یعنی اگر ماینرهای زیادی از شبکه خارج شوند، سختی کاهش می‌یابد و ماین برای مابقی شرکت‌کنندگان سودآورتر می‌شود.
این مکانیزم باعث می‌شود حتی در صورت افت شدید تعداد ماینرها، عملکرد شبکه مختل نشود. نمونه واقعی آن، دوران پس از ممنوعیت ماینینگ در چین در سال ۲۰۲۱ بود؛ نرخ هش سقوط کرد، اما شبکه ادامه داد، و در مدت کوتاهی مجدداً بازیابی شد.

در برخی شرایط، درآمد حاصل از کارمزد تراکنش‌ها حتی از پاداش بلاک‌ها هم بیشتر می‌شود. برای مثال، در ۲۰ آوریل ۲۰۲۴، ماینرها در یک روز ۸۰ میلیون دلار فقط از کارمزد به‌دست آوردند، در حالی که پاداش بلاک‌ها تنها ۲۶ میلیون دلار بود. این روند نشان می‌دهد که در آینده هم، کارمزدها می‌توانند ستون اقتصادی ماینرها باشند به‌ویژه زمانی که بیت‌کوین جایگاه گسترده‌تری در مبادلات جهانی پیدا کند.

استخراج در آینده؛ نقش انرژی، تکنولوژی و مقررات

استخراج بیت‌کوین، برخلاف تصور رایج، صرفاً یک فرایند کامپیوتری نیست؛ بلکه ترکیبی پیچیده از اقتصاد، انرژی، سیاست و فناوری است. آینده این صنعت نه فقط به قیمت بیت‌کوین، بلکه به تحولات زیرساختی و فشارهای قانونی نیز وابسته خواهد بود. همان‌طور که پاداش بلاک‌ها کاهش می‌یابد، ماینرها مجبورند با شرایط جدیدی سازگار شوند از هزینه‌های برق گرفته تا نوع انرژی مصرفی و محل جغرافیایی عملیات.

انرژی؛ مهم‌ترین فاکتور در آینده استخراج

در هر مدل اقتصادی ماینینگ، هزینه برق مهم‌ترین مؤلفه سودآوری است. زمانی که پاداش بلاک کاهش می‌یابد، تنها ماینرهایی که دسترسی به انرژی ارزان‌تر یا کارآمدتر دارند می‌توانند ادامه دهند. از سال ۲۰۲۱ و بعد از ممنوعیت استخراج در چین، شاهد مهاجرت گسترده ماینرها به آمریکای شمالی و اروپا بودیم جایی که دسترسی به منابع انرژی تجدیدپذیر، مثل برق آبی یا بادی، آسان‌تر و قانونی‌تر بود.

تمرکز جهانی روی انرژی‌های پاک

طبق داده‌های «مرکز مالی جایگزین کمبریج»، بین ۵۲٪ تا ۵۹٪ از استخراج بیت‌کوین حالا با انرژی‌های تجدیدپذیر انجام می‌شود. این عدد در مقایسه با سایر صنایع سنگین، بسیار بالاست. ماینرهای حرفه‌ای به‌سمت مناطق با برق مازاد یا بلااستفاده حرکت می‌کنند مثل نیروگاه‌های برق آبی در ایسلند، کانادا یا مناطق روستایی تگزاس.

این روند نه‌تنها باعث کاهش آلودگی زیست‌محیطی می‌شود، بلکه ریسک حمله‌های رسانه‌ای و فشارهای سیاسی را نیز کاهش می‌دهد.

تأثیر قوانین بر پایداری صنعت ماینینگ

دولت‌ها نقش بزرگی در آینده ماینینگ ایفا خواهند کرد. کشورهایی که قوانین شفاف، مالیات معقول و زیرساخت مناسب دارند، احتمالاً به هاب‌های ماینینگ آینده تبدیل می‌شوند. برعکس، کشورهایی که سیاست‌های سختگیرانه و انرژی گران دارند، به‌تدریج از رقابت خارج خواهند شد.برای نمونه، قانون‌گذاری ماینینگ در آمریکا به‌سمت حمایت مشروط پیش می‌رود، در حالی‌که اروپا بیشتر روی کاهش مصرف انرژی و پایبندی به استانداردهای زیست‌محیطی تمرکز کرده است.

فناوری؛ کلید بقا در دوره پس از هاوینگ

هم‌زمان با کاهش درآمدها، تنها ماینرهایی که سخت‌افزارهای بهینه‌تر و سیستم‌های خنک‌سازی پیشرفته‌تری دارند، قادر به ادامه فعالیت خواهند بود. ارتقاء به تراشه‌های کم‌مصرف و استفاده از دیتاسنترهای ماژولار، نه فقط باعث کاهش مصرف انرژی می‌شود، بلکه در بلندمدت امنیت شبکه را هم پایدارتر می‌سازد.

روند استخراج بیت‌کوین در طول زمان

استخراج بیت‌کوین هرگز یک فرآیند یکنواخت نبوده. مدل انتشار این ارز دیجیتال به‌صورت «کاهشی» طراحی شده تا با گذشت زمان، تولید سکه‌ها کم و کمتر شود. این ویژگی، نه‌تنها باعث ایجاد کمیابی طبیعی شده، بلکه امکان پیش‌بینی عرضه در آینده را نیز فراهم کرده است. جدول زیر، روند استخراج بیت‌کوین را از ابتدا تا آینده نشان می‌دهد:

جدول روند استخراج بیت‌کوین

نکته‌ی مهم این جدول در «شتاب کاهش» پاداش‌هاست. بین سال ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۶، بیش از ۷۵٪ بیت‌کوین‌ها تولید شدند، اما از سال ۲۰۲۴ به بعد، بیش از یک قرن طول می‌کشد تا تنها ۶٪ باقی‌مانده تولید شود.
این یعنی: عرضه جدید، تأثیر کمتری بر بازار خواهد داشت و بیت‌کوین عملاً وارد فاز تثبیت‌شده‌ی اقتصادی شده است.

جمع‌بندی

بیت‌کوین نه‌تنها به‌دلیل محدودیت ۲۱ میلیونی‌اش کمیاب است، بلکه واقعیت تلخ گم‌شدن میلیون‌ها واحد، آن را به یک دارایی نایاب‌تر از آن‌چه تصور می‌شد، تبدیل کرده است. روند کاهش پاداش استخراج، طراحی دقیق هاوینگ، و توقف کامل عرضه در سال‌های آینده، همه به یک نتیجه می‌رسند: شبکه‌ای با عرضه‌ی ثابت، قابل پیش‌بینی و شفاف. این ویژگی، بیت‌کوین را در میان سایر دارایی‌های دیجیتال و فیزیکی، به نمونه‌ای منحصر‌به‌فرد تبدیل کرده که از نظر اقتصادی، به‌جای تورم‌زا بودن، ذاتاً ضدتورمی‌ست.

برای هر فردی که قصد دارد در دنیای رمزارز سرمایه‌گذاری کند، درک این ساختار اهمیت حیاتی دارد. دانستن اینکه بیت‌کوین‌های باقی‌مانده محدود و استخراج‌شان به‌شدت کند است، می‌تواند تصمیم‌گیری مالی دقیق‌تری به همراه داشته باشد چه برای سرمایه‌گذاری بلندمدت، چه برای درک بهتر رفتار بازار. این کمیابی مهندسی‌شده، همان عنصری‌ست که می‌تواند بیت‌کوین را نه فقط یک ارز، بلکه یک ذخیره‌ی ارزش جهانی و پایدار در قرن ۲۱ تبدیل کند.