معامله آربیتراژ چیست؟ مروری بر انواع معاملات آربیتراژ

آربیتراژ یکی از مفاهیم دنیای سرمایه است که به شما کمک می‌کند تا از تفاوت قیمت بین دو دارایی نظیر قیمت ارزهای دیجیتال، سهام، اوراق بهادار، فلزات گرانبها و غیره سود کسب کنید. این شیوه از معامله در سال‌های اخیر در میان معامله‌کنندگان محبوبیت زیادی پیدا کرده است و توانسته در بازارهای جهانی ارز نظیر ارز دیجیتال، فارکس و فیات به علت نوسانات زیادشان به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین استراتژی‌های کسب درآمد به حساب بیاید.

معاملات آربیتراژ انواع گوناگونی دارند که آموختن و کسب مهارت در آن‌ها می‌تواند شما را به قله‌های بلند آرزوهایتان نزدیک‌تر کند؛ چرا که به‌صورت کلی این نوع از معامله‌ها، سود سرشاری را نصیب افراد می‌کند و میزان ریسکی که معامله‌کننده با آن سروکله می‌زند در این روش نزدیک به صفر است. چنانچه شما عضوی جدید از دنیای بازارهای مالی هستید یا تجربه حضور در این اکوسیستم‌ها را دارید با ما همراه شوید تا در این مقاله از وبلاگ کریپتو باز به مفهوم معامله آربیتراژ، انواع آن، نحوه کسب سود از این گونه دادوستدها و همچنین شرح سازوکار انواع آربیتراژ در بازارهای مختلف مالی بپردازیم. 

معامله آربیتراژ یعنی چه؟

معامله آربیتراژ Arbitrage که واژه آن اصالتا فرانسوی است اشاره به شیوه از معامله دارد که در آن یک سرمایه‌گذار، یک نوع سرمایه یا دارایی را از یک بازار در قیمت کم خریداری کرده و در بازار دیگری با قیمت بالاتری می‌فروشد. در اصل در این استراتژی از معامله، تفاوت قیمت یک سرمایه در یک زمان مشخص مورد هدف قرار می‌گیرد و علت این اختلاف قیمت عموما عدم تعادل در بین بازارهای مختلف است. برای مثال، ممکن است یک رمزارز در یک صرافی با قیمتی پایین‌تر یا بالاتر از صرافی دیگر مورد ترید قرار بگیرد.

از نکات مثبتی که باعث شده است افراد زیادی به آربیتراژ مشغول باشند و شمار آربیتراژگران بازارهای سرمایه بیشتر شود، کم ریسک بودن یا بدون ریسک بودن این نوع معاملات است. البته باید معامله‌گران توجه داشته باشند که تنها در صورت وجود بستری برای فروش فوری می‌توانند به این روش اتکا کنند؛ چرا که عموما در مدت زمان کمی، بازارها خود را از تفاوت قیمت به تعادل قیمت آربیتراژی می‌رسانند. تعادل آربیتراژی یعنی معاملات مختلف در زمان کم باعث شوند که قیمت یک نوع دارایی در همه بازارها یکسان در نظر گرفته شود. 

انواع معامله آربیتراژ کدام است؟

معاملات آربیتراژ از نظر شیوه به وجود آمدنشان به دو دسته عمده تقسیم می‌شوند. هر کدام از این نمونه‌ها نیازمند مراحل خاصی برای انجام معامله هستند و سطح حساسیت متفاوتی را از سمت سرمایه‌گذار می‌طلبند. عموما آربیتراژها بر اساس دو عامل مکان یا زمان به وجود می‌آیند که در ادامه به تشریح هرکدام می‌پردازیم.

معامله آربیتراژ بر اساس بعد مکانی

گاهی ممکن است تفاوت قیمت بیت کوین BTC یا قیمت در یک سرمایه بر اساس تفاوت جغرافیایی میان بازارهای معامله آن‌ها به وجود آمده باشد. امروزه دارایی‌های زیادی ممکن است شهر به شهر یا حتی کشور به کشور در میزان ارزش خریدوفروش خود تفاوت داشته باشند. آربیتراژگران در این موقعیت‌ها ترجیح می‌دهند تا دارایی مدنظر را از بازار با قیمت پایین‌تر خریداری کرده و به بازاری با قیمت بالاتر منتقل کنند و به فروش برسانند. همچنین در این نوع از معاملات آربیتراژ عموما خریدوفروش با کمترین فاصله زمانی انجام می‌گیرند تا سرمایه نتواند در بازارهای مختلف قیمت خود را به تعادل برساند. 

معامله آربیتراژ بر اساس بعد زمانی

از دیگر دلایلی که ممکن است یک معامله آربیتراژ صورت بگیرد، تغییر زمان معامله خرید نسبت به معامله فروش است. به عبارت دیگر اگر سرمایه‌گذاری مقداری سرمایه را با یک قیمت خاص خریداری کند و با علم بر اینکه در آینده قیمت دارایی خریداری شده تغییر می‌کند، در حال حاضر آن را معامله کند آربیتراژ انجام داده است. بگذارید این مفهوم را با مثال قابل‌فهم‌تر کنیم. فرض کنید قیمت یک ارز دیجیتال در حال حاضر برابر با 2000 دلار است. اگر سرمایه‌گذار طبق محاسبات دقیق حدس بزند که قیمت هر توکن آن قرار است تا 3000 دلار تا آخر ماه آینده برود می‌تواند یک قرارداد آتی امضا کند که مقدار مشخصی از این رمزارز را با قیمت 2500 دلار در همان زمانی که ارز هنوز 2000 دلار ارزش دارد به یک خریدار دیگر بفروشد. به این ترتیب معاملات فیوچرز یا آتی مصداق بارزی از آربیتراژهای زمانی هستند. 

چه دارایی‌هایی پتانسیل معاملات آربیتراژ را دارند؟

معامله آربیتراژ از آن دسته معاملاتی است که هم در بازارهای خارجی و هم در بازارهای درون کشور می‌تواند صورت بگیرد؛ از این رو دست شما به‌عنوان سرمایه‌گذار در اقلام معاملاتی باز است. عموما سرمایه‌گذاران باتجربه در آربیتراژ ترجیح می‌دهند تا مواردی مانند طلا یا ارزهای خارجی را مورد معامله قرار دهند؛ اما دارایی‌های زیر هم می‌توانند زمینه‌های خوبی برای سرمایه‌گذاری باشد:

•    ارزهای خارجی مانند دلار و یورو و یا ارز رایج هر کشوری
•    طلا و نقره
•    پول
•    فلزات گران‌بها مانند آهن، پلاتین یا تیتانیوم
•    ارزهای دیجیتال و ارزهای فارکس
•    انواع کالاها و اجناس قیمتی

چگونه از آربیتراژ سود کسب کنیم؟

در واقع نحوه کسب سود از آربیتراژ فرآیند پیچیده‌ای ندارد و در واقع شامل دو نوع معامله است که در آن‌ها سرمایه موردنظر ابتدا با قیمت پایین‌تر خریداری شده و سپس در بازار دیگری یا زمان دیگری با قیمت بالاتر به فروش می‌رسد. اصلی‌ترین نکته‌ای که باعث می‌شود معاملات آربیتراژ کمی با دشواری همراه باشند فراهم کردن معاملات فوری است. این مورد بیشتر در آربیتراژهایی که بر اساس تغییر موقعیت مکانی به وجود آمده‌اند صادق است؛ چرا که عموما اختلاف قیمت در بازارها به علت یک نابسامانی کوتاه مدت به وجود می‌آید و خیلی زود هم از بین می‌روند. همین روند باعث شده است که اگر سرمایه‌گذار نتواند در مدت زمان کوتاه و قبل از تعادل قیمت، دارایی خریداری شده را بفروشد، حتی اگر ضرر هم نکند نمی‌تواند سود کند. 

سرمایه‌گذاران این حوزه باید توجه داشته باشند که شاید در ظاهر آربیتراژگری کار ساده‌ای به نظر برسد؛ اما عموما نحوه اطلاع‌یابی از اختلاف قیمت‌ها و بازارهای مختلف کار سختی است و سرمایه‌گذار باید چنان مهارتی داشته باشد که بتواند سریعا خریداری برای دارایی خود بیابد. آربیتراژ یک روتین یا اتفاق طبیعی در بازار نیست و معامله‌گر باید با هوش و سرعت، قبل از درست شدن اوضاع از فرصت استفاده کند. 

نمونه‌های معامله آربیتراژ در بازارهای مختلف

یکی از خاصیت‌های جالب معاملات آربیتراژ این است که می‌توانند در بسیاری از بازارهای مالی با وجود ویژگی‌های متناقضشان مورد استفاده قرار بگیرند و به سرمایه‌گذار سود برسانند. امروزه بازارهای مالی زیادی زنده و در حال فعالیت هستند و کاربران فراوانی منبع درآمد اصلی خود را مبتنی بر معامله در این بازارها قرار داده‌اند. علاوه بر این، بازارها عموما از نظر شیوه و زمان پرداخت به دو دسته بازارهای نقدی و بازارهای آتی تقسیم می‌شوند. هر کدام از این بازارها به خوبی توانسته‌اند پاسخگوی شیوه معامله‌گری آربیتراژی باشند.

معامله آربیتراژ بازار نقدی 

بازارهای نقدی عموما به بازارهایی اطلاق می‌شوند که سرمایه‌گذاران در زمان انجام معامله سعی می‌کنند تمام پولی که باید برای خریداری یک نوع دارایی بپردازند را یک جا پرداخت کنند. بسیاری از بازارهای مالی هم اکنون به این شیوه فعالیت می‌کنند؛ از بازار ارائه و فروش محصولات و خدمات در زندگی روزمره تا بازارهایی نظیر سهام جهانی یا خریدوفروش ارزهای مختلف در داخل و خارج کشور. در این نوع بازارها شاید تحویل محصول در زمان دیگری صورت بگیرد؛ اما پرداخت به صورت لحظه‌ای انجام می‌شود. قوانین معاملات آربیتراژ با قوانین این اکوسیستم‌ها مغایرت ندارند؛ پس آربیتراژگران به راحتی در این بازارها امرار معاش می‌کنند.

معامله آربیتراژ بازار سهام جهانی

در عصر کنونی دیگر سهام‌داران شرکت‌ها به صورت خصوصی با سهام خود کار نمی‌کنند و پیشرفت تکنولوژی باعث شده تا بازارهای بزرگ سهام جهانی شکل بگیرند تا این سهام‌ها به صورت پیوسته و در کنار هم خرید و فروش شوند. سهام‌های جهانی عموما سهم شرکت‌های بین المللی یا چند ملیتی هستند که در بورس‌های بزرگ سرمایه‌گذاری شده‌اند. معاملات آربیتراژ در این بازارها ممکن است؛ به این دلیل که گاهی قیمت سهام یک شرکت در پلتفرم‌های مختلف می‌تواند با یکدیگر تفاوت داشته باشد انجام شود. معامله‌‌گران باهوش و زرنگ این فرصت‌های بسیار کوتاه را غنیمت می‌شمارند و با رصد پیوسته بازار سعی می‌کنند از این موقعیت‌ها سودگیری کنند. این نوع بحران‌ها عموما در عرض چند دقیقه رخ می‌دهد؛ چرا که سرمایه‌گذاران دیگر سریعا موقعیت‌ها را تشخیص می‌دهند و با استفاده از ارسال سفارش‌هایی در حجم‌های بالا باعث تعادل آربیتراژی قیمت می‌شوند. 

معامله آربیتراژ بازار ارز غیررسمی ایران

یکی دیگر از نمونه‌های بازارهای نقدی که در آن آربیتراژ استفاده زیادی دارد، بازار ارز غیررسمی ایران است. معامله آربیتراژ در این بازار اخیرا به دلیل التهابات و اختلاف قیمت ارز دولتی و ارز آزاد بیشتر از پیش شده و دلالان ارز از این موقعیت سود می‌برند. آنها سعی می‌کنند ارز دولتی بخرند و در بازار آزاد بفروشند. گاهی نیز پیش می‌آید که قیمت یک ارز در مناطق درون کشور نظیر انواع شهرهای نزدیک به مرکز نسبت به شهرهای مرزی تفاوت دارد. این موقعیت نیز یکی دیگر از شرایطی است که آربیتراژگران ارز را وسوسه می‌کند. البته ناگفته نماند که در حال حاضر این نوع موقعیت‌ها به دلیل افزایش تجارت الکترونیک کمتر پیش می‌آید و ارزهای مختلف نظیر ارزهای فیات دلار، یورو و غیره با یک قیمت ثابت در تمام نقاط کشور مورد استفاده قرار می‌گیرند. 

معامله آربیتراژ بازار آتی 

بازار آتی یکی دیگر از انواع بازارهاست که در مقابل بازارهای نقدی فعالیت می‌کند. معاملات بازارهای آتی عموما معاملاتی هستند که سرمایه‌گذار تصمیم می‌گیرد یک نوع دارایی خاص را در زمان حال با یک قیمت گران‌تر از قیمت کنونی معامله کند تا آن را در آینده با قیمت چند برابر خریداری نکند. به عبارت دیگر وقتی یک فروشنده بداند قرار است قیمت یک نوع ارز یا کالا در موعد خاصی 2 برابر شود، تصمیم می‌گیرد آن دارایی را هم اکنون با یک قیمت مشخص بخرد و طی یک قرارداد آتی با قیمتی برابر با 1.5 برابر قیمت خریداری شده به یک سرمایه‌گذار دیگر بفروشد. حالا ممکن است هزینه این خرید و فروش و همچنین تحویل کالا یا دارایی معامله شده در زمان قرارداد صورت بگیرد یا در زمان دیگری در آینده! گفتنی است که آربیتراژ در این نوع بازار عموما سود خوبی را نصیب معامله‌گران می‌کند.

معامله آربیتراژ ارزهای جهانی 

بازار ارزهای جهانی شامل دارایی‌های بسیار متنوعی است که از میان آن‌ها می‌توان به ارزهای دیجیتال، فارکس و حتی ارزهای فیات اشاره کرد. گوناگونی این نوع دارایی‌ها، نوسانات شدید و همچنین وجود ابزارهای زیاد معاملاتی باعث شده است که اغلب شاهد تفاوت قیمت میان آن‌ها باشیم. آربیتراژگری در بازارهای ارز نسبت به بازارهای دیگر متداول‌تر است؛ هرچند این تفاوت قیمت در یک دارایی سریعا جبران می‌شود. دلیل این تعادل قیمت سریع مربوط به حجم بالای سفارشات و تعدد بسیار زیاد معامله گرانی است که شب و روز در این بازارها فعالند. همین عامل باعث شده آربیتراژگران از ربات‌های متخصص در خصوص پیدا کردن موقعیت‌های سرمایه‌گذاری کمک بگیرند. 

روش‌های انجام معامله آربیتراژ در بازار ارز

از آنجایی که بازار ارزهای گوناگون نسبت به دیگر بازارهای سرمایه‌گذاری طرفداران بیشتری دارد، ما تصمیم داریم تا در ادامه چند روش رایج از انجام معاملات آربیتراژی را در این بازارها برای شما شرح دهیم. دقت داشته باشید که روش‌های زیر ممکن است نسبت به شرایط یا طبیعت ارز مد نظر شما کارا نباشد؛ از این رو بهتر است قبل از به کار بستن هر عملی، مهارت لازم را برای انجام این نوع معاملات به دست آورید. کاربردی‌ترین روش‌های آربیتراژ در بازار ارز شامل آربیتراژ بین بورسی، آربیتراژ سه گانه یا مثلثی و همچنین آربیتراژ سود تضمین شده می‌شوند. 

آربیتراژ بین بورسی

آربیتراژ بین بورسی یک شیوه بسیار مرسوم برای خرید و فروش یک ارز به علت تفاوت قیمت در آن است. در این روش شما سعی می‌کنید ارزی را بیابید که در یک صرافی با قیمت کمتر فروخته می‌شود و سپس با خریداری آن اقدام به فروش آن در صرافی کنید که آن را با قیمت بالاتر از شما می‌خرند. برای مثال، اگر شما توکن بیت کوین را از  یک صرافی غیرمتمرکز که در آن بیت کوین برای هر توکن 51000 دلار ارزش گذاری شده است خریداری کنید و دارایی خریداری شده را در یک صرافی دیگر با قیمت 52000 دلار برای هر توکن بفروشید؛ یعنی شما آربیتراژ بین بورسی انجام داده‌اید. این مثال برای قیمت اتریوم ETH و دیگر ارزها هم کاربرد دارد، در این روش عموما به دلیل کارمزدهای تراکنش‌ها و انتقال بین صرافی‌ها متحمل هزینه‌های کسری بیشتری از سود کلی خواهیم بود.

آربیتراژ سه گانه یا مثلثی

آربیتراژ سه گانه یا مثلثی مربوط به زمانی است که یک معامله‌گر از سه نوع ارز اما در یک صرافی واحد استفاده می‌کند تا به سود دلخواهش برسد. روند ماجرا در آربیتراژ سه گانه به این شیوه است که ابتدا شما با ارز شماره 1 مقداری از ارز شماره 2 را می‌خرید، سپس با ارز شماره 2 ارز شماره 3 را مبادله می‌کنید و در نهایت با ارز شماره 3 ارز شماره 1 را خریداری می‌کنید. این روش باعث می‌شود در نهایت شما به تعدادی بیشتر از آنچه از ارز شماره 1 که در ابتدا داشتید دست پیدا کنید. همچنین آربیتراژ سه گانه به دلیل رخ دادن در یک صرافی واحد به شما هزینه کارمزدهای اضافه را تحمیل نمی‌کند.

آربیتراژ سود تضمین شده 

در روش آربیتراژ سود تضمین شده روند کمی سخت‌تر است. این نوع معاملات عموما در خارج از کشور صورت می‌گیرند به این صورت که ابتدا سرمایه‌گذار بین کشورهای مدنظر تحقیق می‌کند و نرخ بهره هرکدام از آن‌ها و مناطق اقتصادی‌شان را با هم مقایسه می‌کند. سپس بهترین منطقه با بالاترین نرخ بهره را انتخاب کرده و با سرمایه خود در آن کشور ارز تهیه می‌کنید. ارز خریداری شده سپس برای سرمایه‌گذاری در بانک کشور مقصد استفاده می‌شود؛ به این ترتیب که سرمایه‌گذار و بانک طرف حساب قرارداد می‌بندند که مدت زمانی مشخص برای یک میزان دارایی خاص مقدار مشخصی سود دریافت و پرداخت کنند. همچنین گاهی علاوه بر این قرارداد، سرمایه‌گذار برای اینکه در آخر در تبدیل ارز کشور غریبه به ارز کشور خود دچار ضرر نشود، یک قرارداد آتی تنظیم می‌کند تا در آینده نیز نرخ تبدیل ارز حفظ شود.

آیا معاملات آربیتراژ قانونی هستند؟

برای اینکه دریابیم آیا آربیتراژ طبق قوانین جامعه ما، قانونی شناخته می‌شود یا نه باید به این مسئله توجه کنیم که آیا در مسیر معامله، برای پیدا کردن یک پلتفرم یا مکان برای خرید و فروش نیازمند اعمال غیرقانونی هستیم یا نه؟ پاسخ این سوال این است که از آنجایی که آربیتراژ در تمام پلتفرم‌های معامله آنلاین و آفلاین آزاد است؛ پس به صورت ذاتی عملی غیر قانونی به حساب نمی‌آید. به عبارت دیگر، در آربیتراژ معامله‌گران دست به خرابکاری نمی‌زنند و فقط سعی می‌کنند با به بازی گرفتن زمان، از بحران ایجاد شده در بازارها سود به دست آورند.

البته ناگفته نماند که در برخی شرایط آربیتراژگری نه به علت ذات خود، بلکه به علت آثار مخربی که بر جامعه می‌گذارد غیرقانونی تلقی می‌شود. برای مثال، در بازار ارز غیر رسمی ایران وقتی یک سرمایه‌گذار ارز داخل کشور را با نقاط مرزی معامله می‌کند باعث خروج ارز از کشور شده و این مسئله به پیکرده اقتصاد ملی ضربه می‌زند پس این فرد مورد تعقیب قرار گرفته و مجرم شناخته خواهد شد. 

با معاملات آربیتراژ بحران را به ثروت تبدیل کنید!

معاملات آربیتراژ در کنار هولد ارزهای دیجیتال که ارزهای مناسب هولد را در کریپتوباز معرفی کرده بودیم، امروزه به یکی از جذاب‌ترین نوع معاملات برای افراد تبدیل شده‌اند؛ چرا که برای آن‌ها حس گذر از بحران و تبدیل آن به فرصت را تداعی می‌کند. آربیتراژ در اصل نوعی از معامله است که در آن سرمایه‌گذار سعی می‌کند تا از تفاوت قیمت یک نوع دارایی در بازارها مختلف سود به دست بیاورد. آربیتراژ انواع گوناگونی دارد که شامل آربیتراژ مکانی و آربیتراژ زمانی می‌شود. همچنین شما می‌توانید از این شیوه از معامله در بسیاری از بازارهای جهانی نظیر بازار نقدی مثل بازار سهام یا آتی استفاده کنید. همچنین آربیتراژ کاربرد بسیار زیادی در بازار ارز دارد و افراد زیادی در زمینه کریپتوکارنسی، فارکس یا ارزهای فیات به این نوع معامله می‌پردازند. البته ناگفته نماند که انجام این معاملات مانند همیشه نیازمند مهارت و تجربه بسیار بالا در ترید و سرمایه‌گذاری است هرچند ممکن است ریسک معامله بسیار کم باشد.