عرضه اولیه سهام (IPO) چیست؟ + روش‌های خرید

اگر در زمینه بورس و بازارهای مالی که در آن‌ها شرکت‌های تجاری فعالیت دارند حضور داشته باشید، حتما تا به حال نام عرضه اولیه سهام به گوش شما خورده است. عرضه اولیه سهام یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری است که به واسطه آن دو طرف معامله یعنی خریدار و همچنین صاحب شرکت به‌عنوان فروشنده سهم، سود می‌برند. در عرضه اولیه سهام کشورهای سهامی خاص تصمیم می‌گیرند با فروش سهام شرکتشان به افراد دیگر آن را تبدیل به شرکت سهامی عام کنند. 

این شیوه از معاملات بسیار در میان سرمایه‌گذاران جوان و مبتدی رایج است؛ چرا که با دانش نه چندان حرفه‌ای سود خوبی را نصیب آن‌ها می‌کند. همچنین این مسئله یکی از روش‌های جذب سرمایه برای شرکت به حساب می‌آید. امروزه در داخل ایران همگان با خارج از مرزها عرضه اولیه سهام در شرکت‌های خصوصی اتفاق می‌افتد. اگر شما هم علاقه دارید درباره جزییات این عرضه‌ها بدانید، با این مقاله از وبسایت کریپتوباز در خصوص مفهوم عرضه اولیه سهام و زیروبم معامله آن‌ها همراه باشید، همچنین میتوانید با مراجعه به مقاله عرضه توکن اوراق بهادار از این نوع توکن ها نیز اطلاعات کسب کنید. 

مفهوم عرضه اولیه سهام 

مفهوم عرضه اولیه سهام بسیار ساده است. عرضه اولیه یا IPO که در زبان انگلیسی با عبارت Initial Public Offering شناخته می‌شود به فرآیندی می‌گویند طی آن یک شرکت سهامش را برای فروش در بورس یا فرابورس می‌گذارد و تلاش می‌کند با یافتن مشتریان خوب، سهام اختصاصی خود را به مردم بفروشد و تبدیل به یک شرکت سهامی عام شود. این کار باعث می‌شود دیگر از آن پس با خرید و فروش مشتریان اولیه، بقیه افراد جامعه هم بتوانند سهام آن شرکت را به خرید و فروش برسانند و به این ترتیب سهام شرکت وارد بازار ثانویه شود. 

شرکت‌ها برای عرضه اولیه سهام باید چکار کنند؟

برای اینکه یک شرکت بتواند عرضه اولیه سهام داشته باشد، باید ابتدا مراحل قانونی را پشت سر بگذارد. در واقع باید گفت که عرضه سهام اولیه یکی از رایج‌ترین اقدامات بین شرکت‌هاست و کمپانی‌ها ترجیح می‌دهند بجای کاهش قدرت یا حتی ورود به مرز ورشکستگی با افزایش شرکای خود سرمایه جذب کنند. به این ترتیب اصلی‌ترین انگیزه کمپانی‌ها برای ورود به فارکس و  بورس و عرضه سهام اولیه، جذب سرمایه است. 
این شرکت باید یک سری مجوزهای مورد نیاز را از سازمان بورس، اوراق بهادار و فرابورس کشور دریافت کند. بعد از آن باید مدارک معاملاتی و مالی شرکت را در قالب خاص مانند گزارش‌ها و صورت‌های مالی ارائه دهد و در نهایت مشخص کند که قرار است سهام او به چه تعداد و با چه قیمتی به فروش برسند. دیگر جزییات عرضه سهام اولیه نیز در این بین حائز اهمیت هستند. 

مزایای عرضه اولیه سهام 

با اینکه در فرآیند عرضه اولیه سهام شرکت‌ها مجبورند تا آخرین جزییات وضعیت مالی شرکت را نظیر گزارشات و صورت حساب‌ها را به صورت دقیق به همراه نحوه عملکرد مالی و مدیریت به سازمان‌ها ارائه دهند؛ اما به هرحال عرضه اولیه سهام مزایایی دارد که انکار شدنی نیست. یکی از این مزیت‌ها این است که وقتی مدیران این اسناد را منتشر می‌کنند سهامداران کوچک و بزرگ دیگر نیز می‌توانند با شفافیت نسبت به عملکرد شرکت و سود و زیان‌ها اطلاع داشته باشند و از ارزش واقعی سهامشان مطلع بشوند. از دیگر مزیت‌های وارد بورس شدن یا به اصطلاح عرضه اولیه سهام این است که شرکت می‌تواند با جذب سرمایه‌ای که دارد مشکلاتش را حل کند و یا روی پروژه‌ای پرسودتر سرمایه‌گذاری کند. 

با استفاده از عرضه سهام اولیه می‌توان به راحتی شرکت‌ها را اعتبارسنجی کرد و پس از بانک می‌توانند به راحتی شرکت‌ها را اعتباردهی کنند. همچنین در برخی کشورها معافیت مالیاتی برای شرکت‌های سهامی عام و بورسی در نظر گرفته شده است و شرکت‌های خصوصی باید نسبت به پرداخت مالیات اقدام کنند. در نهایت، از دیگر مزایای عرضه سهام اولیه این است که ذی نفعان شرکت نیز می‌توانند به داده‌های دقیق و صریح شرکت دست پیدا کنند؛ چنانکه شرکت زیر نظر بورس و فرابورس در حال فعالیت است و گزارش‌های آنان دقیق است. 

چرا عرضه اولیه سهام پرطرفدار است؟

عرضه سهام اولیه علاوه بر اینکه یک راه نجات مفید برای شرکت‌های در وضعیت بحران است، یکی از پرطرفدارترین سرمایه‌گذاری‌ها برای سهامداران به شمار می‌رود. در واقع بیشتر سرمایه‌گذاران بی تجربه و جوان که ترس ورود به بازاراهای بزرگ‌تر و خرید سهام‌های با ریسک بالاتر را دارند، به سمت عرضه سهام اولیه کشیده می‌شوند. این موضوع به این خاطر است در زمان عرضه همواره سهام‌ها کمتر از ارزش ذاتی خود برای فروش گذاشته می‌شوند؛ به همین دلیل سرمایه داران فرصت را مناسب می‌شمارند تا زیر قیمت اصلی خرید کنند. 

همچنین به دلیل هجوم سهامداران برای خرید این بستر برای ارزش سهام‌های آن شرکت ایجاد می‌شود که بتواند در مدت زمان کمی سریعا روند افزایشی به خود بگیرند. به این ترتیب عموم شرکت‌هایی که عرضه سهام اولیه را انجام می‌دهند، سریعا رشد در قیمت را تجربه می‌کنند و سرمایه‌گذاران به این صورت به رشد و سود مورد نظر خودشان می‌رسند. 

آیا عرضه اولیه سهام سود آور است؟

در خصوص سودآوری عرضه سهام اولیه می‌توان یک جواب بله داد؛ اما باید به نکاتی نیز توجه کرد. زمانی که اطلاعیه‌های عرضه اولیه سهام برای یک شرکت اعلام می‌شود، افرادی که مایل هستند سهام اولیه را دریافت کنند بسیار زیادند. همین موضوع باعث می‌شود تا به هرکس تعداد سهام بسیار کمتری به نسبت چیزی که برای هر سهامدار مشخص شده است برسد. گاهی این موضوع می‌تواند در معادلات سرمایه‌گذار خلل ایجاد کند؛ به این دلیل که به علت کم شدن سهام دریافتی از حد مورد انتظار، سود مد نظر نیز ممکن است تا حد زیادی دست خوش کاهش شود. البته در حالت کلی عرضه سهام اولیه در غالب اوقات با سود مواجه است. 

چگونه می‌توان از جزییات عرضه سهام اولیه آگاه شد؟

اگر مشتاقید در عرضه اولیه سهام شرکت‌های مختلف شرکت کنید، باید گوش به زنگ باشید. عموما اطلاعیه‌های مربوط به عرضه اولیه سهام 48 ساعت قبل از شروع عرضه منتشر می‌شوند. اگر دوست داشته باشید که در شرکت‌های داخلی سهام دار شوید، بستگی دارد که این شرکت عرضه خود را در بورس یا فرابورس انجام دهد. در هر صورت عرضه‌ها به صورت اطلاعیه در وبسایت های بورس و فرابورس قابل مشاهده هستند. 

آدرس وبسایت بورس اوراق بهادار تهران به نشانی tse.ir و آدرس وبسایت فرابورس ایران به نشانی ifb.ir برای این منظور قابل دسترسی هستند. همچنین گاهی اوقات از طریق اخبار و اطلاعیه‌هایی که در کانال‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی قرار داده می‌شوند می‌توانید به اطلاعات عرض اولیه سهام شرکت‌های مختلف دست پیدا کنید. از طرفی، چنانچه عضو یک کارگزاری باشید، کارگزاری مشترکین خود را از راه‌های مختلف نظیر پیامک از این عرضه‌ها مطلع می‌کند تا با خرید سهم به سود برسید. 

روش‌های خرید عرضه اولیه سهام چیست؟

برای اینکه در خرید و فروش عرضه اولیه سهام شرکت کنید راه‌های متفاوتی وجود دارد. عموما این راه‌ها تحت سه عنوان حراج، قیمت ثابت و ثبت سفارش یا بوک بیلیدینگ شناخته می‌شوند که در این بخش توضیحاتی درباره آن‌ها ارائه خواهیم کرد:

حراج؛ اولین روش خرید 

حراج یکی از روش‌های خرید سهام درعرضیه اولیه سهام است. در این روش که بیشتر شبیه مزایده است، ابتدا شرکت عرضه کننده قیمت مبنا که از طریق ارزشگذاری کل شرکت به دست آمده را برای هر سهم اعلام می‌کند. همچنین او بیان می‌کند که هر شخص چقدر می‌تواند از سهام کل خریداری کند. سپس معامله وارد یک مزایده می‌شود به این ترتیب که هر سرمایه‌گذاری که قیمت بالاتری را نسبت به دیگری بدهد و دست بالاتر را بگیرد می‌تواند سهم‌ها را از آن خود کند. در این شرایط که به اولویت قیمت نیز معروف است با ارائه یک قیمت بالاتر می‌توان هر میزان سهام را دریافت کرد. 

قیمت ثابت؛ دومین روش خرید

دومین روش برای خرید عرضه سهام اولیه استفاده از روش قیمت ثابت است. در این روش بر خلاف روش قبلی قیمت برای هر سهم تغییر نمی‌کند؛ بلکه پیش از شروع عرضه اولیه سهام، یک قیمت ثابت برای هر سهم آن در نظر گرفته می‌شود. سپس متفاقضیان می‌توانند با مراجعه به مراجع ذی ربط نسبت به هر میزان سهمی که می‌خواهد درخواست ثبت کنند. 

در نهایت در زمان عرضه اگر تعداد کل تقاضاها از میزان کل عرضه سهام اولیه بیشتر باشد، بدون توجه به درخواست‌ها کلیه سهام را بر تعداد متقاضیان تقسیم می‌کنند و به هر فرد یک میزان مشخصی از سهام می‌رسد. در مقابل، اگر تعداد کل تقاضا از کل سهام عرضه شده کمتر باشد، به هر فرد تعداد سهامی که خواسته است داده می‌شود و در نهایت سهام باقی مانده با ارزش مبنا به یک متعهد خرید داده می‌شود. 

ثبت سفارش یا بوک بیلدینگ؛ سومین روش خرید

ثبت سفارش یا بوک بیلدینگ یکی دیگر از راه‌های شرکت در عرضه اولیه سهام است. این روش بیشتر بر مبنای زمان و قیمت کار می‌کند؛ به این صورت که به روش حراج از نظر قبول شدن پیشنهاد بیشترین قیمت شبیه است. در روش بوک بیلیدینگ ابتدا شرکت مذکور یک بازه زمانی و یک سقف مشخص برای میزان سهام را برای عرضه اعلام می‌کند و سپس سامانه‌ای برای ثبت سفارش در نظر گرفته می‌شود. در این موقعیت درخواست کنندگان سهام باید قیمتی که حاضرند برای سهام بپردازند را در شبکه اعلام کنند و اولویت دریافت سهم با کسی است که بیشترین قیمت را پیشنهاد کرده است. عموما در این روش سرمایه‌گذاران سعی می‌کنند بیشترین قیمت سهم را در بازه مدنظر وارد کنند؛ به همین دلیل کل عرضه سهام اولیه بین اکثر سرمایه‌گذاران تقسیم شده و شاید به هرکس میزان سهمی که می‌رسد بسیار کمتر از میزان حد انتظارش باشد. 

به عبارت دیگر، در روش ثبت سفارش سازوکار به این شکل است که شرکت بر اساس بیشترین و کمترین قیمت پیشنهاد شده در یک بازه زمانی عرضه اولیه سهام را انجام می‌دهد. البته در ابتدا شرکت حداکثر سهمی که هر سرمایه‌گذار می‌تواند به دست آورد را اعلام می‌کند؛ اما در نهایت بعد از اینکه مهلت سفارش گیری به پایان رسید، به میزان سرمایه‌گذاران درخواست کننده کلیه سهام‌ها به صورت مساوی تقسیم می‌شوند. 

چه موقع باید عرضه اولیه سهام را بفروشیم؟

بعد از اینکه از روش‌های سه گانه خرید و شرکت در عرضه اولیه سهام را انجام دادید ممکن است بخواهید آن را به دلایل مختلف بفروشید. عموما دلیل فروش سهامی که از عرضه اولیه به دست می‌آید مشخص است. برای مثال، گاهی خود سرمایه‌گذار نیاز به نقدینگی دارد؛ به همین دلیل باید سهامش را بفروشد تا به پول برسد. ممکن است همچنین سهام دار بخواهد با کارگزاری که با آن قرارداد دارد تسویه حساب کند. گاهی نیز بعد از مدتی خود سرمایه به ارزش ذاتی خود می‌رسد که در این شرایط سرمایه‌گذاران فرصت را برای فروش مناسب می‌بینند. 
البته باید گفت که تمام سهامداران به محض اینکه سهام را در پرتفوی مالی خود ببینند می‌توانند نسبت به فروش آن اقدام کنند؛ اما عموم آن‌ها حداقل تا بازدهی اولیه صبر می‌کنند. به عبارت دیگر بعد از خرید سرمایه‌گذار تا اولین افزایش ارزش و قیمت سهام درنگ می‌کند البته ممکن است که سرمایه‌گذاران دیگر در صورت مناسب دیدن شرایط برای نگهداری، سرمایه دریافت شده از عرضه اولیه سهام را تا بازدهی‌های بعدی نیز حفظ کنند. 

نکاتی که باید درخصوص زمان فروش عرضه اولیه در نظر بگیریم!

همان طور که باید در زمان خرید و شرکت در عرضه اولیه سهام برای یک شرکت باید به نکات مشخصی توجه کنیم در زمان فروش هم باید نکاتی را در نظر بگیریم تا دچار ضرر نشویم. باید در زمان فروش به بزرگی یا کوچکی شرکتی که سهامش را در فرآیند عرضه سهام اولیه وارد کرده است توجه کنیم. همچنین باید بررسی کنیم که وضعیت فعلی شرکت چگونه است و در آینده ممکن است چه شرایطی در انتظارش باشد. توجه به این مسائل می‌تواند به شما بینشی مناسب درباره وضعیت سود یا ضرر سهامتان بدهد و شما را در تصمیمتان مردد یا قاطع کند. 
همچنین شما باید روند کلی بورس را نیز در نظر بگیرید و ببینید که دیگر سهامداران در مقیاس زیاد چه تصمیمی را برای سرمایه‌هایشان اتخاذ می‌کنند. همچنین در نهایت باید مطالب نوشته شده در سایت‌ها و کانال‌های خبری مربوط به کارگزاری و همچنین تحلیل بازار بورس را مطالعه کنید. داشتن بینش کلی می‌تواند نتیجه را به نفع شما تغییر دهد. 

با عرضه اولیه سهام، کمتر از ارزش واقعی سرمایه بخرید!

عرضه اولیه سهام به‌عنوان یک فرآیند سودده برای مشتری و شرکت شناخته می‌شود. در واقع عرضه اولیه سهام فرآیندی است که در آن شما می‌توانید سهام خصوصی شرکت‌ها را زیر قیمت واقعی بخرید و در نهایت با وارد شدن آن‌ها در بورس، سهام را به خرید و فروش برسانید. عرضه اولیه سهام مزیت‌های زیادی دارد که می‌تواند به شما به‌عنوان سهام دارد کمک کند. همچنین شرکت‌ها نیز می‌توانند از این راه سرمایه خوبی به دست آورند. 

خرید و شرکت در عرضه اولیه سهام از سه روش امکان پذیر است که شامل حراج، قیمت ثابت و ثبت سفارش می‌شود. هرکدام از این راه‌ها می‌توانند برای برخی از سرمایه‌گذاران مناسب باشند؛ اما در نهایت شرکت در چنین موقعیت‌های معاملاتی باید همراه با دقت و کسب اطلاعات فراوان درباره شرکت صورت بگیرد تا در زمان فروش دچار ضرر نشوید. چنانچه در خصوص عرضه اولیه سهام هنوز سوالاتی در ذهن دارید می‌توانید آن را در بخش کامنت‌ها مطرح کنید یا به مقالات دیگر وبسایت کریپتوباز مراجعه کنید.