مدیریت ریسک در کریپتو: دارایی خود را امن نگه دارد!

در سال‌های گذشته با پیچیدن اخبار سودهای کلانی که برخی از تریدرها از قیمت ارزهای دیجیتال به دست آورده‌اند، سبب شده روزانه شاهد ورود هزاران سرمایه‌گذار و تریدر جدید به دنیای کریپتوکارنسی باشیم؛ معامله‌گرانی که مشتاق هستند هرچه سریعتر وارد عرصه معامله شده و بدون در نظر گرفتن اندازه حساب و نحوه مدیریت دارایی‌های خود شروع به فعالیت در این بازار مالی می‌کنند. بدیهی است که مارکت ارز دیجیتال در عین جذابیت و برخورداری از پتانسیل بالا در سودرسانی، یک حوزه جدید در زمینه معاملات مالی به شمار می‌رود که در صورت نداشتن علم کافی در ارتباط با آن، ممکن است آثار بسیار مخربی را بر جای گذاشته و به جای کسب سود، کل دارایی شما را از بین ببرد!

مدیریت ریسک در ارز دیجیتال مهم‌ترین عاملی است که موجب می‌شود یک تریدر دست پر از این بازار بیرون بیاید؛ اما منظور از مدیریت ریسک در کریپتو چیست؟ نحوه مدیریت ریسک برای ایمن نگه داشتن دارایی‌ها در دنیای کریپتوکارنسی به چه صورت است؟ با توجه به اهمیت پاسخ چنین سوالاتی، ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به پاسخ این سوالات اختصاص داده‌ایم و اگر شما هم نسبت به پاسخ این سوالات کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

منظور از مدیریت ریسک در کریپتو چیست؟

در قدم اول باید به سراغ کالبدشکافی ماهیت مدیریت ریسک (Risk Management) برویم. مدیریت ریسک در اصل به مجموعه‌ای از تحلیل‌ها و سیاست‌های مدیریتی اطلاق می‌گردد که از ورود ضرر در معاملات جلوگیری کرده و ریسک‌های موجود در حوزه سرمایه‌گذاری را به حداقل می‌رساند. هرگاه از یک استراتژی استفاده کنید که با آینده‌نگری و تدابیر خاص قادر است دارایی شما را از ریسک‌ها و خطرات موجود در حوزه معاملات برهاند، در واقع به سراغ مدیریت ریسک رفته‌اید. ریسک‌های معاملاتی در معنای احتمال رخ دادن اتفاقات منفی در فعالیت‌های مالی شما ممکن است در هر بازار مالی خود را نشان دهد؛ اما وضعیت در مارکت ارز دیجیتال که به پرنوسان‌ترین بازار مالی موجود شهرت یافته است، به گونه‌ای بوده که مدیریت ریسک از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. 

مدیریت ریسک در تمامی بازارهای مالی از 5 مولفه کلیدی تشکیل یافته که این مولفه‌ها به شرح زیر هستند:

دوری از انجام فعالیت‌های تجاری پرخطر

هر بازار مالی به تناسب ویژگی‌های خاص خود دارای فعالیت‌های مخاطره‌آمیزی است که دوری از آن‌ها می‌تواند در کاهش و مدیریت ریسک، مفید واقع شود. به عنوان مثال سرمایه‌گذاری بر روی رمزارزهای با ارزش بازار (مارکت کپ) پایین یا پروژه‌هایی که دارای تیم توسعه‌دهنده ناشناس هستند، خطرات زیادی در پی دارد که اجتناب از این رفتارهای مخاطره آمیز را می‌توان نمونه بارز مدیریت ریسک در کریپتو به شمار آورد.

قبول وجود ریسک در بازار

هر تریدری باید ریسک موجود در بازار مالی مورد نظر را قبول کند. عموما پذیرش ریسک همراه با هزینه‌هایی است و به همین علت برخی از سرمایه‌گذاران دست به انکار آن می‌زنند! که طبیعتا در نهایت خودشان متضرر شده و بجای پرداخت هزینه اندک کل دارایی‌های خود را از دست می‌دهند. خرید کیف پول‌های سخت‌افزاری برای نگهداری ایمن رمزارزها مثال خوبی است که می‌توان برای پذیرش ریسک از آن یاد کرد. درست است که برای خرید یک کیف پول سخت افزاری همچون لجر نیازمند پرداخت مبالغی هستیم؛ اما تهیه چنین کیف پولی به دلیل ماهیت عملکردی خاص آن که عبارت است از نگهداری آفلاین از رمزارزها، دارایی‌های شما را از هرگونه خطر هک در امان نگه می‌دارد.

توزیع ریسک معاملاتی

این که تمامی سرمایه خود را صرفا بر روی یک دارایی متمرکز نکنیم نیز یک مولفه کلیدی در مدیریت ریسک به شمار می‌رود؛ به بیان بهتر، ضرورتا لازم نیست کلیه تخم مرغ‌ها را در یک سبد بچینید! تنوع سبد دارایی، استفاده از پلتفرم‌های معاملاتی مختلف می‌تواند شما را از بسیاری از خطرات موجود در حوزه سرمایه‌گذاری مصون نگه دارد. طبیعتا اگر سرمایه خود را میان چندین ارز دیجیتال یا سهام توزیع کنید و از چند پلتفرم معاملاتی مطمئن بجای یک پلتفرم استفاده کنید، با ضرر کمتری مواجه خواهید شد. نمونه عملی این مورد در حوزه رمزارزها را افرادی تجربه کرده‌اند که به دلیل داشتن مدیریت ریسک در کریپتو و سرمایه‌گذاری اصولی بر روی چند پلتفرم معاملاتی، در جریان ورشکستگی صرافی FTX چندان با ضرر قابل توجهی مواجه نشدند.

انتقال ریسک معاملاتی

نمونه‌ای از انتقال ریسک در زندگی روزمره، استفاده از بیمه سلامت است که در چنین حالتی فرد کلیه ریسک را به بیمه‌گر منتقل می‌کند. بیمه کننده و بیمه شونده سندی را امضا می‌کنند همین مسئله را می‌توان در فضای معاملات و سرمایه‌گذاری نیز تصور نمود.

انجام اعمال پیشگیرانه و کاهش ضرر

هرچند که این مولفه به حذف کامل ریسک نمی‌پردازد؛ اما نقش کلیدی را در کاهش ریسک و ضررهای احتمالی موجود ایفا می‌کند. از اعمالی که در ارتباط با مدیریت ریسک در کریپتو در این دسته جای می‌گیرند می‌توان به نگهداری نکردن وجوه و دارایی‌های دیجیتالی در صرافی‌های رمزارزی که در معرض انواع هک قرار دارند، اشاره کرد.

مدیریت ریسک در دنیای ارزهای دیجیتال 

ریسک در بازار رمزارزی که به شانس ایجاد خروجی نامطلوب در یک معامله گفته می‌شود، هر روز در کنار تریدرهاست و در صورت غفلت از آن، سرمایه‌گذاران را با نتایج زیان‌باری که گاها بسیار سنگین است، مواجه می‌سازد؛ به عنوان مثال ریسک 50 درصدی در پوزیشن شورت و فروش به این معناست که احتمال افزایش 50 درصدی قیمت وجود داشته که چنین مسئله‌ای مطمئنا به ضرر شما خواهد بود. تاثیرگذاری منفی بر روی تراز معاملاتی و همچنین احتمال از دست دادن کل سرمایه از نتایجی است که در صورت عدم مدیریت ریسک در کریپتو حتما با آن مواجه خواهید شد. به خاطر داشته باشید که ریسک یک بازی خطرناک است و اگر تجربه و مهارت کافی در حوزه معاملات ندارید بهتر است به سراغ آن نروید؛ به عنوان مثال استفاده از معاملات فیوچرز در مارکت کریپتوکارنسی برای تریدرها و معامله‌گران مبتدی یا افرادی که قصد ندارند خیلی سرمایه خود را در معرض ریسک قرار بدهند، چندان گزینه مناسبی نیست؛ چراکه معامله‌گران فیوچرز مجبور هستند به طور منظم از اهرم استفاده کنند.

اهرم‌ها این امکان را به کاربران می‌دهند تا با استفاده از سرمایه وام گرفته شده معامله نمایند، شاید در ظاهر ماجرا این مسئله صرفا به شما کمک نماید تا سود بیشتری دریافت کنید؛ اما وجه منفی ماجرا زمانی است که روند بازار، جهت حرکتی خود را برخلاف تحلیل‌های شما تنظیم می‌کند. در این حالت زیان حاصله از معامله نیز افزایش پیدا می‌کند. نگهداری ایمن دارایی‌ها در یک بستر مطمئن پس از خرید نیز در داخل مفهوم مدیریت ریسک در کریپتو جای می‌گیرد. استفاده از کیف پول‌های رمزارزی که از امنیت بالایی برخوردار نیستند، نتیجه‌ای جز این که سرمایه شما در معرض هک مهاجمان سایبری قرار می‌گیرد، نخواهد داشت.

انواع ریسک ها در کریپتو و در مارکت ارز دیجیتال

به طور کلی چهار نوع ریسک معاملاتی در مارکت رمزارزها وجود دارد آگاهی از آن‌ها می‌تواند دید خوبی را در ارتباط با مدیریت ریسک آن‌ها در اختیار ما قرار دهد. این ریسک‌ها به شرح زیر هستند:

ریسک بازار (Market Risk)

احتمالا تاکنون مطالبی را در ارتباط با هولد رمزارزها که مبتنی بر ایده افزایش قیمت ارزهای دیجیتالی در بازه زمانی طولانی مدت است و خرید رمزارزها در کف قیمتی شنیده‌اید. به طور کلی به هنگامی که از ریسک بازار صحبت می‌کنیم، منظور ما شانس افزایش یا کاهش قیمت یک ارز دیجیتال برخلاف پوزیشن باز یک تریدر است. اگر در سال 2017 وارد بازار رمزارزی می‌شدید و در زمان مناسب ارزهای دیجیتالی خریداری کرده خود را به فروش می‌رساندید، مطمئنا سود خوبی از انجام چنین معامله‌ای عایدتان می‌شد. در واقع تمرکز اصلی در مسئله مدیریت ریسک در کریپتو به این موضوع مربوط می‌شود که بدانیم چه زمانی وارد معامله شده و چه زمانی از آن خارج شویم. این که صرفا با حرف عده‌ای در توئیتر یا فردی که ادعا می‌کند متخصص مارکت رمزارزی است، یک ارز دیجیتال را خریداری کنید، این مسئله ریسک بازار را در ارتباط با معامله شما افزایش می‌دهد؛ چراکه نباید بدون یادگیری اصول اولیه معاملات و انجام تحلیل‌ها دست به معامله رمزارزی زد و مدیریت ریسک در ارز دیجیتال نیز دقیقا بر همین اساس بنا شده است.

ریسک لوریج (Leverage Risk)

ریسک لوریج از مباحث دیگری است که در میان مباحث مربوط به مدیریت ریسک در کریپتو، جایگاه ویژه‌ای دارد. ریسک لوریج در معاملات مارجین رمزارزها معنا پیدا می‌کند که در طول این معاملات، تریدر با استفاده از سرمایه قرض گرفته شده از کارگزاری معاملات خود را انجام می‌دهد. دیدگاه‌ها در ارتباط با معاملات مارجین در میان صاحب نظران دنیای کریپتوکارنسی متفاوت است؛ عده‌ای از معاملات مارجین به عنوان روشی برای کاهش ریسک طرف معامله یاد می‌کنند و عده‌ای دیگر آن را بهترین روش برای از دست دادن سرمایه می‌دانند! دیدگاه ما در وسط این دو نظر رایج قرار گرفته است. همان طور که هدایت اصولی هواپیما می‌تواند مسافران را در کوتاه‌ترین زمان ممکن به مقصد برساند، به همان میزان امکان سقوط هواپیما در صورت سپردن آن به فردی که هیچگونه دانش و مهارتی در زمینه هدایت هواپیما ندارد، وجود دارد؛ این موضوع در ارتباط با استفاده از معاملات مارجین نیز صادق است. فردی می‌تواند از معاملات مارجین برای مدیریت ریسک در کریپتو استفاده نماید که مهارت دانش کافی در ارتباط با زمان ورود و خروج از یک معامله را داشته باشد.

ریسک صرافی (Exchange Risk)

ریسک صرافی که به آن ریسک طرف مقابل معامله (Counterparty Risk) نیز گفته می‌شود، از دیگر ریسک‌های موجود در مارکت ارز دیجیتال است که به هنگام مدیریت ریسک در کریپتو باید توجه ویژه‌ای نسبت به آن داشته باشید. اگر ماجرای سقوط صرافی رمزارزی FTX که یکی از بزرگترین صرافی‌های خرید و فروش ارز دیجیتال در جهان به شمار می‌رفت را به خاطر داشته باشید، می‌دانید که با سقوط آن سرمایه بسیاری از تریدرها از دست رفت. سقوط شبکه ترا و از دست رفتن برابری استیبل کوین آن، سرقت میلیاردها دلار از دارایی افراد در جریان نفوذهای متعدد امنیتی به پروتکل‌های دیفای (DeFi) و بریج‌ها (Blockchain Bridge) از فجایعی بود که در سال 2022 برای تریدرها رخ داد؛ اما هدف از یادآوری چنین رخدادهای تلخی در چیست؟

قصد ما از یادآوری چنین وقایع تلخی در این است که برای مدیریت ریسک در کریپتو نباید کلیه توکن‌ها و رمزارزهای خود را در یک مکان نگهداری کنید. تفاوتی میان این که تریدر باشید یا سرمایه‌گذار وجود ندارد و اصل این است که سرمایه خود را در میان چندین حساب در پلتفرم‌های مختلف پخش کنید و بخش عمده‌ای از سبد دارایی خود را در کیف پول‌های سرد و سخت افزاری ذخیره کنید تا از حملات احتمالی هکران در امان باشد و به این صورت ریسک حضانتی (Custody Risk) را نیز مدیریت کنید. نگهداری از کلید خصوصی در یک مکان امن نیز از مسائل دیگری است که در مدیریت ریسک باید توجه کافی نسبت به آن داشته باشید.

ریسک‌های روانشناختی (Psychological Risk)

معاملات موفق نیازمند تصمیمات منطقی و آگاهانه‌ هستند و زمانی یک فرد می‌تواند به تصمیمات درستی در حوزه سرمایه‌گذاری دست پیدا کند که ذهن وی آماده گرفتن چنین تصمیمی باشد! آیا آخرین باری که از روی عصبانیت شدید یا به دلیل تاثیرات هیجانی تصمیم گرفته‌اید را بخاطر دارید؟ آیا تصمیم شما درست بود؟ تجربه نشان داده است که در 99 درصد مواقع، تصمیمات گرفته شده از روی احساسات و عصبانیت به بیراهه رفته‌اند و این مسئله به هنگامی که با یک بازار مالی پرنوسان همچون مارکت ارز دیجیتال در ارتباط باشد، می‌تواند نتایج زیان‌بار قابل توجهی را در پی داشته باشد. منظور از ریسک‌های روانشناختی همان تصمیم‌گیری‌های عجولانه‌ای است که در پی احساسات FOMO و FUD ایجاد می‌گردد. در یک جریان FUD ممکن است فرد تحت تاثیر احساس جمعی حاکم بر بازار ارز دیجیتال خود را بدون پشتوانه تحلیلی به فروش برساند و در نهایت پس از فروش با احساس پشیمانی از انجام چنین کاری مواجه شود. بخاطر داشته باشید که انجام معاملات بر پایه احساسات همواره نتایج بدی به همراه خواهد داشت و در بحث مدیریت ریسک در کریپتو نباید با احساسات صرف و بدون در نظر گرفتن منطق قدم از قدم بردارید.

نحوه مدیریت ریسک در کریپتو و راه های به حداقل رساندن آن

برای آن که بتوان به درستی مدیریت ریسک در کریپتو را تجربه کرد، نیاز به تدوین یک برنامه مدیریت ریسک موفق خواهیم داشت. در این برنامه بیش از هر چیزی باید به این نکته توجه داشته باشید که شما چگونه تریدری هستید و چه مهارت‌هایی دارید؟! با روشن شدن دو مولفه یاد شده به راحتی می‌توان عاداتی که موجب سود یا ضرر شما می‌شوند را پیدا کرد. پس از این مرحله به سراغ روش‌های معرفی شده در زیر بروید تا در نهایت بتوانید دارایی خود را امن نگه دارید:

استفاده از تایم فریم‌های چندگانه

به هنگامی قصد دارید وضعیت روند حرکتی بازار را به طور منطقی بسنجید، بهتر است به سراغ استفاده از تایم فریم‌های چندگانه بروید تا دید جامع‌تری نسبت به روندهای بزرگ و اصلی موجود در بازار پیدا کنید. نحوه کار معامله‌گران حرفه‌ای به این صورت است که ابتدا بر روی تایم فریم‌های بزرگ‌تر تمرکز نموده و سپس به پیدا کردن سیگنال‌های نهایی بازار از طریق جستجوی دقیق‌تر در تایم فریم‌های کوچک می‌پردازند.

دوری از تصمیمات هیجانی

در کلیه بازارهای مالی در برخی از شرایط حساس سرمایه‌گذاری، نقاط خاصی وجود دارد که در صورت عدم داشتن کنترل بر روی احساسات و هیجانات نتایج فاجعه‌باری پیش می‌آید که هیچ تریدری حاضر به تجربه آن نیست. اگر جزو آن دسته از افرادی باشید که با مشاهده کوچک‌ترین نوسان در بازار به صورت لحظه‌ای تصمیم می‌گیرند، فقط ضرر عایدتان خواهد شد.

پایبندی به حد سود

قبل از آن که وارد یک معامله رمزارزی شوید برای مدیریت ریسک در ارز دیجیتال حتما باید میزان حد سود و ضرر معاملاتی خود را به دقت مشخص کنید. طمع کردن مهم‌ترین عاملی است که می‌تواند قاعده بازی را تغییر داده و همه چیز را بر هم زند.

استفاده از قانون 1 درصد

یکی از قانون‌های مهم مدیریت ریسک در کریتو، قانون یک درصد است. در واقع هر تریدری باید قبل از معامله این قانون را برای خود داشته باشد که در صورت حرکت خلاف جهت بازار، وی تا حدی تحمل از دست دادن سرمایه را دارد؟ عموما معامله‌گران این رقم را 1 درصد در نظر می‌گیرند.

بهره‌گیری از روش‌های کسب درآمد غیرفعال

مارکت ارز دیجیتال روش‌های کسب درآمدی مختلفی را در اختیار کاربران قرار می‌دهد تا هر فردی با هر ویژگی رفتاری بتواند به راحتی از این دنیای نوظهور به کسب درآمد برسد. اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که تحت هیچ شرایطی تمایلی به ریسک در معاملات ندارند، استفاده از روش‌های کسب درآمد غیرفعال نظیر کشت سود (Yield Farming) و سپرده‌گذاری رمزارزها استیکینگ (Staking) می‌تواند گزینه خوبی برای مدیریت ریسک در کریپتو به شمار رود.

ایجاد تنوع در سبد سرمایه‌گذاری

تریدرهای حرفه‌ای و هوشمند کاملا به اهمیت این موضوع که نباید کلیه سرمایه خود را بر روی خرید یک رمزارز متمرکز کنند، واقف هستند. در واقع با ایجاد پرتفوی متنوع از مجموعه‌ای از دارایی‌های دیجیتالی، ضریب اطمینان سرمایه‌گذاری تا حد قابل توجهی افزایش می‌یابد. 

معامله رمزارزها به صورت پلکانی

گاهی موقعیتی پیش می‌آید که بازار به حد کافی رشد قیمتی را تجربه کرده است؛ اما تریدر بر سر دو راهی خروج از بازار و سیو سود یا باقی ماندن در معامله و جا نماندن از سودهای بعدی سردرگم باقی می‌ماند. در چنین شرایطی، اهمیت استفاده از استراتژی پلکانی خود را نشان می‌دهد. در این شیوه خاص از مدیریت ریسک در کریپتو، معامله‌گر بجای خارج کردن تمام دارایی خود از بازار مورد نظر، بخشی را خارج کرده و با مابقی به معامله خود ادامه می‌دهد.

بهترین شیوه مدیریت ریسک در کریپتو

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، ریسک معاملاتی در مارکت ارز دیجیتال دارای انواع مختلفی همچون ریسک طرف معامله، بازار، لوریج و غیره است که مدیریت صحیح آن‌ها می‌تواند از بروز یک خروجی نامطلوب در معامله جلوگیری کند. اگر جزو آن دسته از کاربرانی هستید که به تازگی وارد دنیای کریپتوکارنسی شده‌اند، لازم است این نکته را بدانید که مسیر پر فراز و نشیبی در پیش روی شما قرار دارد و با توجه به نوسانات قیمتی موجود در مارکت ارز دیجیتال که بستری را برای کسب سود فراهم کرده‌اند، امکان از دست رفتن کل سرمایه‌ وجود دارد؛ بنابراین، بدون داشتن یک برنامه صحیح مدیریت ریسک در ارز دیجیتال نباید قدم از قدم بردارید! شما باید معاملات خود را برنامه‌ریزی شده پیش ببرید، حد سود و ضرر خود را قبل از ورود به معامله تعیین کنید و به آن پایبند باشید. اگر مهارت کافی در حوزه انجام معاملات مارجین ندارید، به سراغ لوریج و اهرم‌های آن نروید تا کمتر در معرض ضررهای مالی قرار بگیرد. آیا تاکنون از استراتژی‌ها و نکات گفته شده در زمینه مدیریت ریسک در کریپتو استفاده کرده‌اید؟ به نظر شما چه روش‌های دیگری برای مدیریت ریسک در کریپتو وجود دارد؟