دنیای رمزارز هر روز با خبری جدید لرزانده می‌شود، اما این بار یک توقف رسمی از سوی بزرگ‌ترین ناظر مالی آمریکا سرخط خبرهاست. کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده (SEC) تصمیم گرفته بررسی روی ETF اتریوم بیت‌وایز را که قابلیت استیکینگ دارد، طولانی‌تر کند. در ظاهر، فقط یک تأخیر است. اما پشت پرده این تصمیم، بحث‌های جدی درباره ریسک، امنیت، ساختار بازار و حتی فلسفه سرمایه‌گذاری نهفته است.
نگرانی‌های SEC درباره استیکینگ در ETFها چه بود؟
کمیسیون SEC در تاریخ ۳۰ ژوئن به‌طور رسمی اعلام کرد که بررسی پیشنهاد بیت‌وایز را تمدید می‌کند. این تصمیم در حالی گرفته شد که بسیاری از فعالان بازار انتظار داشتند ETF استیکینگ اتریوم اولین محصول رسمی باشد که امکان دریافت سود ناشی از استیکینگ را برای سرمایه‌گذاران عادی فراهم می‌کند.
در نگاه اول، سود حاصل از استیکینگ شبیه دریافت سود نقدی یا همان دیویدند در سهام است. اما مسئله اصلی اینجاست که برخلاف سهام سنتی، استیکینگ با ریسک‌های خاصی گره خورده. اگر اعتبارسنج‌ها (Validator) اشتباه عمل کنند، خطر مجازات یا همان اسلشینگ وجود دارد که می‌تواند بخشی از دارایی سرمایه‌گذاران را از بین ببرد. این یکی از اصلی‌ترین دلایلی است که SEC تصمیم گرفته دست‌به‌عصا حرکت کند و از عموم مردم بخواهد در این‌باره نظر بدهند.
ریسک‌های پنهان در دل سودآوری: آیا ETF استیکینگ همانقدر که جذاب به‌نظر می‌رسد امن است؟
شاید برایتان جالب باشد بدانید اتریوم بعد از به‌روزرسانی Merge، به‌طور کامل از الگوریتم اثبات کار به اثبات سهام (Proof of Stake) مهاجرت کرد. در این مدل، کاربرانی که ETH خود را قفل می‌کنند، نقش نگهداری و تأیید تراکنش‌ها را برعهده دارند و در ازای آن پاداش می‌گیرند. اما تصور کنید یک ETF، یعنی یک صندوق سرمایه‌گذاری بورسی، مجبور شود ETH کاربران را قفل کند. حالا اگر هزاران نفر سهم این ETF را بخرند و ناگهان به دلیل عملکرد اشتباه اعتبارسنج، بخش مهمی از سرمایه دچار اسلشینگ شود، چه کسی مسئولیت زیان را می‌پذیرد؟
این ابهام باعث شده SEC بپرسد:
«آیا ETFها که ماهیتاً برای سرمایه‌گذاری غیرفعال طراحی شده‌اند، می‌توانند چنین نقش فعالی را بر عهده بگیرند؟»
نقدشوندگی دارایی‌ها: چالش دیگری که همه نادیده می‌گیرند
یک مسئله مهم دیگر که بیت‌وایزو SEC باید به آن پاسخ دهند، نقدشوندگی (Liquidity) دارایی‌هاست.
برخلاف سهامی که می‌توان در لحظه فروخت، ETH استیک‌شده ممکن است چند روز یا حتی چند هفته قفل باقی بماند. این یعنی اگر در اوج نوسانات بازار تعداد زیادی از سرمایه‌گذاران ETF بخواهند پولشان را پس بگیرند، مدیران صندوق نمی‌توانند بلافاصله ETH را آزاد کنند.
چنین شرایطی احتمال دارد باعث بروز شکاف قیمتی بین ارزش دارایی‌های واقعی صندوق و قیمت سهام ETF شود؛ مسئله‌ای که هم قانون‌گذاران و هم سرمایه‌گذاران را عصبی می‌کند.
متمرکزشدن قدرت اعتبارسنجی؛ تهدیدی علیه فلسفه غیرمتمرکز بودن بلاکچین
یکی از شعارهای مهم صنعت کریپتو، غیرمتمرکز بودن شبکه‌هاست. اما تصور کنید تعداد زیادی از ETFها تمام عملیات استیکینگ خود را به چند اعتبارسنج مشهور مثل Coinbase یا Kraken بسپارند.
این کار عملاً همان چیزی را رقم می‌زند که همیشه منتقدان از آن هراس داشتند: انباشت قدرت در دستان معدودی از بازیگران بزرگ. SEC هم این موضوع را به‌عنوان یک خطر بالقوه شناسایی کرده است و تاکید دارد پیش از تصویب چنین ETFهایی باید چاره‌اندیشی شود.
بیت‌وایز چه پاسخی داده است؟
در دفاع از طرح خود، بیت‌وایز گفته است که ریسک‌های استیکینگ مدیریت‌پذیرند و این مکانیزم تفاوت ماهوی زیادی با دریافت سود سهام ندارد. مدیران این شرکت بر این باورند که استیکینگ می‌تواند راهی منطقی باشد تا بازدهی سرمایه‌گذاران افزایش یابد و ETF اتریوم به محصولی رقابتی‌تر تبدیل شود.
با این‌حال، سابقه برخورد SEC با پلتفرم‌هایی مثل کراکن که برنامه‌های مشابهی برای استیکینگ داشتند و به‌دلیل نگرانی‌های قانونی جریمه شدند، باعث شده نگاه بدبینانه‌ای همچنان باقی بماند.
تفاوت ETF سنتی با ETF استیکینگ
| ویژگی | ETF سنتی سهام | ETF اسپات اتریوم با استیکینگ |
|---|---|---|
| ماهیت درآمدی | سود سهام (Dividend) | پاداش استیکینگ (Staking Rewards) |
| ریسک از دست دادن اصل سرمایه | خیر (غیرمستقیم فقط از نوسان قیمت) | بله (Slashing) |
| نقدشوندگی | آنی یا بسیار سریع | زمان‌بندی خروج محدود (چند روز یا هفته) |
| نیاز به مشارکت فعال | ندارد | دارد (در مدیریت ولیدیتورها) |
| تمرکزگرایی احتمالی | کم (بازار رقابتی) | بالا (ولیدیتورهای محدود) |
این جدول کمک می‌کند تفاوت‌های فنی و ریسک‌ها را به‌روشنی ببینیم.
نتیجه‌گیری
در حال حاضر، سرنوشت این ETF به تصمیم نهایی SEC و نظرات عمومی گره خورده است. اگر این صندوق با موفقیت تأیید شود، می‌تواند فصل جدیدی را در تاریخ سرمایه‌گذاری روی ارزهای دیجیتال رقم بزند؛ اما اگر مخالفت‌ها ادامه یابد، احتمالاً بیت‌وایز و سایر شرکت‌ها مجبور خواهند شد مدل‌های ساده‌تر و کم‌ریسک‌تری برای ورود به بازار ETFها ارائه دهند.
