در یک اعلامیه غیرمنتظره، ایلان ماسک، مدیرعامل xAI و صاحب شبکه اجتماعی X (توییتر سابق)، اعلام کرد که نسخه بتای اولیه پلتفرم «Grokipedia» به‌زودی و طی دو هفته آینده در دسترس کاربران قرار خواهد گرفت. این پروژه که از آن به‌عنوان «جایگزینی برای ویکی‌پدیا» یاد می‌شود، قرار است با هدف مقابله با «دروغ‌ها» و «نیمه‌حقایق» توسعه یابد.
چرا ماسک به دنبال ساختن جایگزین ویکی‌پدیا است؟
در سال‌های اخیر، ایلان ماسک بارها ویکی‌پدیا را به سوگیری ایدئولوژیک، سانسور و حذف دیدگاه‌های مستقل متهم کرده است. او در اکتبر ۲۰۲۳ حتی با کنایه پیشنهاد داد که یک میلیارد دلار به بنیاد ویکی‌مدیا پرداخت می‌کند، اگر نام آن را به «Dikipedia» تغییر دهند. حالا با «Grokipedia»، ماسک تصمیم گرفته است یک مرجع اطلاعاتی جدید و «بدون فیلتر» را از پایه بسازد.
Grokipedia دقیقاً چیست و چگونه کار می‌کند؟
ایلان ماسک، این پروژه را بخشی از مسیر بزرگ‌تر xAI برای «درک جهان» می‌داند. او تأکید کرده که گروکی‌پدیا قرار است یک مخزن دانشی متن‌باز و شفاف باشد که اطلاعات را نه‌تنها از منابع عمومی، بلکه از اسناد تأییدشده جمع‌آوری کرده و آن‌ها را با استفاده از هوش مصنوعی «بازنویسی» می‌کند تا به بیان «حقیقت کامل» نزدیک شود.
طبق گفته‌ها، مفهوم اولیه این پلتفرم در جریان نشست پادکست All-In در سپتامبر مطرح شد؛ جایی که ماسک درباره قابلیت‌های مدل زبانی Grok صحبت کرد. این مدل می‌تواند پست‌های ویکی‌پدیا، منابع دانشگاهی و سایر داده‌ها را اسکن کرده و با استفاده از منطق و الگوریتم‌های دقیق، نسخه‌ای بی‌طرف از اطلاعات ارائه دهد.
واکنش‌ها به ایده گروکی‌پدیا؛ از استقبال تا نگرانی
راه‌اندازی Grokipedia با واکنش‌های متفاوتی مواجه شده است. برخی، این اقدام را پاسخی منطقی به سانسورهای پنهان ویکی‌پدیا می‌دانند؛ درحالی‌که برخی دیگر نگران آن‌اند که این پلتفرم نیز در نهایت بازتاب دیدگاه‌های شخصی ماسک باشد.
در همین رابطه، لری سنگر، یکی از بنیان‌گذاران ویکی‌پدیا، نیز در گفت‌وگویی با تاکر کارلسون، به شدت از سازوکار تأیید منابع در ویکی‌پدیا انتقاد کرده و آن را ایدئولوژیک و بسته خوانده است؛ موضوعی که می‌تواند بخشی از انگیزه اصلی ماسک برای راه‌اندازی پروژه‌اش باشد.
xAI فقط به گروکی‌پدیا محدود نمی‌شود؛ بازی‌های تولیدشده با هوش مصنوعی در راه‌اند
ایلان ماسک تنها به ساخت مرجع دانش بسنده نکرده است. او در یکی از پست‌های اخیرش در X اعلام کرد که استودیوی بازی‌سازی xAI تا پایان سال آینده، اولین بازی مبتنی بر هوش مصنوعی را عرضه خواهد کرد. این اقدام، نشان‌دهنده‌ی جاه‌طلبی xAI برای نفوذ به عرصه‌های گسترده‌تری از کاربردهای AI است.
جدول مقایسه‌ای: گروکی‌پدیا در برابر ویکی‌پدیا
| ویژگی‌ها | ویکی‌پدیا | گروکی‌پدیا (xAI) |
|---|---|---|
| مدل مشارکتی | جمع‌سپاری عمومی | مدل بازبینی AIمحور |
| ساختار مالکیت | بنیاد غیرانتفاعی | شرکت خصوصی (xAI) |
| منبع اطلاعات | منابع انتخاب‌شده | منابع گسترده + تحلیل AI |
| ادعا درباره بی‌طرفی | مورد انتقاد قرار گرفته | هدف اصلی اعلام‌شده |
| وضعیت فعلی | فعال با میلیون‌ها مقاله | نسخه بتای اولیه در راه |
نتیجه‌گیری
با توجه به نفوذ بالای ایلان ماسک در اکوسیستم فناوری، راه‌اندازی گروکی‌پدیا را می‌توان آغاز عصری جدید در مدیریت دانش آنلاین دانست؛ پلتفرمی که اگر موفق شود، می‌تواند بنیان‌های مرجع‌نویسی اینترنتی را به چالش بکشد. با این حال، چالش اصلی اینجاست: آیا واقعاً می‌توان حقیقت کامل را از دل داده‌ها بیرون کشید؟
