شرکت OpenAI در اقدامی مهم و راهبردی، از امضای یادداشت تفاهمی غیرالزام‌آور با سرمایه‌گذار اصلی خود، مایکروسافت، برای بازسازی ساختار سازمانی‌اش خبر داده است. این بازسازی قرار است مسیر جدیدی برای آینده‌ی مدل کسب‌وکار OpenAI ایجاد کند که در آن، بازوی تجاری این شرکت از «نهاد انتفاعی محدود» (Capped-Profit) به «شرکت عام با هدف عام‌المنفعه» (Public Benefit Corporation) تبدیل خواهد شد.
بر اساس این توافق، کنترل کامل شرکت همچنان در اختیار بازوی غیرانتفاعی خواهد بود؛ نهادی که از زمان تأسیس در سال ۲۰۱۵ مسئولیت راهبری OpenAI را برعهده داشته است. این تصمیم به‌معنای آن است که حتی با ورود به فضای اقتصادی گسترده‌تر، مأموریت اولیه شرکت—یعنی توسعه امن و مسئولانه هوش مصنوعی—دستخوش تغییر نخواهد شد.
تغییرات حقوقی و سرمایه‌ای؛ پای مایکروسافت در میان است
یکی از جنبه‌های کلیدی این بازسازی، تغییر ساختار حقوقی OpenAI در ایالت دلاویر است. اگرچه دفتر مرکزی این شرکت در سان‌فرانسیسکو قرار دارد، اما ثبت حقوقی آن در دلاویر باعث شده است تا فرایندهای قانونی بازسازی تحت نظر مستقیم دادستان کل کالیفرنیا و دلاویر پیش برود.
در چارچوب توافق جدید، بازوی غیرانتفاعی OpenAI مالک سهمی بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار از نهاد عام‌المنفعه آینده خواهد شد. چنین رقمی نشان‌دهنده حجم عظیم سرمایه‌گذاری و ارزش‌گذاری OpenAI در بازار هوش مصنوعی است؛ حوزه‌ای که به سرعت در حال تبدیل شدن به یکی از محورهای اصلی اقتصاد دیجیتال جهان است.
جدول مقایسه ساختار گذشته و جدید OpenAI
| ویژگی‌ها | ساختار پیشین (انتفاعی محدود) | ساختار جدید (عام‌المنفعه) |
|---|---|---|
| ماهیت حقوقی | انتفاعی محدود با سقف سود مشخص | شرکت عام با هدف عام‌المنفعه |
| کنترل اصلی | نهاد غیرانتفاعی OpenAI | همچنان نهاد غیرانتفاعی OpenAI |
| سرمایه‌گذار کلیدی | مایکروسافت | مایکروسافت |
| ارزش تخمینی سهام | محرمانه/نامشخص | بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در ساختار جدید |
| تأثیر بر مأموریت شرکت | همراه با محدودیت سود | تمرکز بر منافع عمومی با تعهد به ایمنی AI |
بازگشت به اصول اولیه؛ مأموریت پابرجا باقی می‌ماند
سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI، با تأکید مجدد بر فلسفه‌ی اولیه شرکت، اعلام کرده است:
«OpenAI همچنان یک نهاد غیرانتفاعی خواهد بود که نهاد انتفاعی را مدیریت می‌کند؛ این اصل تغییری نخواهد کرد.»
این موضع‌گیری نشان می‌دهد که بازسازی ساختار نه به‌معنای فاصله‌گرفتن از اهداف بلندمدت شرکت، بلکه ابزاری برای توانمندسازی آن در مسیر تحقق همان اهداف با انعطاف بیشتر در مواجهه با واقعیت‌های اقتصادی است.
پیامدهای مالی و صنعتی؛ مسیر رسیدن به ۳۰۰ میلیارد دلار
این بازسازی تنها چند هفته پس از آن اعلام شد که OpenAI توانست ۸.۳ میلیارد دلار جذب سرمایه کند و ارزش‌گذاری خود را به سطح قابل‌توجه ۳۰۰ میلیارد دلار برساند. از سوی دیگر، برآورد می‌شود این شرکت تا پایان سال ۲۰۲۵ بتواند ۱۲.۷ میلیارد دلار درآمد سالانه کسب کند؛ رقمی که آن را در ردیف غول‌های فناوری قرار می‌دهد.
در این فضا، مایکروسافت نه‌تنها نقش سرمایه‌گذار، بلکه نقشی محوری در تثبیت جایگاه OpenAI در زنجیره تأمین هوش مصنوعی جهانی ایفا می‌کند. همکاری میان این دو شرکت، احتمالاً مدل جدیدی از تعامل بین بخش خصوصی، نهادهای عام‌المنفعه و غول‌های فناوری را رقم خواهد زد.
یادآوری بحران ۲۰۲۳؛ زمینه‌ساز تغییرات امروز
در سال ۲۰۲۳، هیأت مدیره OpenAI با تصمیمی بحث‌برانگیز، آلتمن را به‌دلیل «عدم شفافیت در ارتباطات» از سمت خود برکنار کرد؛ اقدامی که با واکنش شدید کارمندان و جامعه جهانی همراه شد. اما این بحران به‌سرعت پایان یافت و آلتمن در کمتر از یک هفته به‌عنوان مدیرعامل بازگشت. به‌نظر می‌رسد بازسازی اخیر، پاسخی استراتژیک برای پیشگیری از تکرار چنین تنش‌هایی و بهبود ساختار مدیریتی باشد.
جمع‌بندی
بازسازی ساختار OpenAI، همزمان با رشد انفجاری هوش مصنوعی و ورود غول‌های فناوری به این میدان، تصمیمی هوشمندانه برای حفظ تعادل میان نوآوری، منافع عمومی و الزامات نظارتی است. با حفظ نقش نظارتی نهاد غیرانتفاعی و ورود به ساختار عام‌المنفعه، OpenAI می‌تواند همزمان هم در بازی اقتصادی بماند، و هم اصول اخلاقی خود را قربانی نکند.
