تصمیم دولت ترامپ برای افزودن یک رمزارز به ذخایر ملی آمریکا، نه‌تنها فضای سیاست داخلی این کشور را متحول کرده، بلکه لرزشی در ستون‌های نظام پولی سنتی جهان انداخته است. درحالی‌که نهادهای مالی سنتی هنوز با پذیرش رمزارزها دست‌وپنجه نرم می‌کنند، این حرکت غیرمنتظره، مرز میان ارز سیاسی و دارایی دیجیتال را بازتعریف کرده است.
آیا این اقدام، آغازی برای پایان سلطه دلار بر اقتصاد جهانی است یا صرفاً ترفندی انتخاباتی دیگر؟ تحلیلگران اقتصادی با نگاهی محتاطانه آن را ریسکی می‌دانند که هم می‌تواند مسیر آینده اقتصاد را ترسیم کند و هم ممکن است یک بحران مالی نوظهور را رقم بزند. آن‌چه مسلم است، رمزارز ترامپ دیگر یک شوخی اینترنتی نیست؛ بلکه به ابزار سیاسی-اقتصادی یک ابرقدرت تبدیل شده است.در ادامه این مقاله در کریپتو باز، به پشت‌پرده‌های این تصمیم، تحلیل‌های فنی، و اثرات جهانی آن خواهیم پرداخت؛ از فرصت‌های جدید سرمایه‌گذاری گرفته تا تهدیدهایی که ممکن است بازار را با بی‌ثباتی مواجه کند.
چرا رمزارز ترامپ وارد ذخایر ملی شد؟
در اولین نگاه، قرار گرفتن رمزارزی منتسب به یک شخصیت سیاسی جنجالی، آن‌هم در جایگاه ذخیره ملی یک کشور، بیشتر شبیه یک تاکتیک تبلیغاتی به‌نظر می‌رسد. اما واقعیت پیچیده‌تر از این است. دولت ترامپ که پیش‌تر نیز علاقه‌اش به طلا و دارایی‌های فیزیکی را پنهان نکرده بود این بار با بهره‌گیری از بستر غیرمتمرکز بلاکچین، گامی جسورانه به‌سوی تغییر نظم مالی جهانی برداشت.
این تصمیم نه در خلأ اتفاق افتاد و نه بدون حساب‌و‌کتاب بود. طی دو سال گذشته، تنش‌ها میان دلار و سایر ارزهای جهانی شدت گرفته بود. در همین حین، رمزارزها با وجود نوسانات شدید، بخش مهمی از بازار مالی را در اختیار گرفتند. در چنین شرایطی، ترامپ با اعلام پشتیبانی رسمی از رمزارزی که نام او را یدک می‌کشد، عملاً دو هدف را نشانه گرفت:
- دور زدن سلطه نهادهای سنتی مالی مثل فدرال رزرو؛
- تأثیرگذاری مستقیم بر سیاست پولی آمریکا با ابزاری جدید و خارج از کنترل ساختار کلاسیک.
پشت‌پرده تصمیم جنجالی؛ از لابی‌های کریپتویی تا وعده استقلال مالی
در کنار انگیزه‌های سیاسی، نباید نقش لابی‌های پشت‌پرده کریپتو را نادیده گرفت. در ماه‌های منتهی به این تصمیم، چند کمپین مالی از سوی سرمایه‌گذاران بلاک‌چینی وابسته به محافظه‌کاران راه‌اندازی شده بود که آشکارا از استفاده از رمزارز برای ذخایر دولتی دفاع می‌کردند.
از سوی دیگر، دولت ترامپ ادعا می‌کند که هدف اصلی این اقدام، «استقلال مالی و رمزگذاری کامل ارزش پول ملی» است. آن‌ها معتقدند سیستم مالی فعلی، بیش از حد متکی به واسطه‌ها و موسسات بانکی است و ارز دیجیتال ترامپ می‌تواند الگویی برای شکل‌گیری اقتصاد شفاف‌تر باشد.
ذخیره ملی رمزارز به چه معناست؟
«ذخیره ملی» یا همان ذخایر ارزی دولت‌ها، یکی از ستون‌های حیاتی در ثبات اقتصادی هر کشور است. این ذخایر معمولاً شامل دارایی‌هایی با نقدشوندگی بالا هستند؛ مانند طلا، ارزهای خارجی (مثل دلار یا یورو)، اوراق قرضه دولتی کشورهای معتبر، و گاهی حقوق برداشت ویژه صندوق بین‌المللی پول. اما با ورود رمزارزها به این فهرست، ورق بازی برگشته است. نکته مهم‌تر اینجاست: دولت آمریکا با این تصمیم نه‌تنها یک دارایی دیجیتال را به رسمیت شناخته، بلکه ساختار ذخایر ملی را وارد فاز رمزنگاری‌شده کرده است. این به معنای کنار زدن بخشی از انحصار بانک مرکزی در مدیریت دارایی‌های پایه‌ای و انتقال آن به یک بستر عمومی و تقریباً غیرمتمرکز است.
فرض کنید بانک مرکزی به‌جای نگهداری شمش طلا یا دلار، بخشی از دارایی‌هایش را به‌صورت دیجیتال روی شبکه بلاکچین ذخیره می‌کند. نه در گاوصندوق فیزیکی، بلکه در کیف پول‌های دیجیتال امن، با قابلیت رهگیری عمومی اما دسترسی محدود.
وقتی دولت ترامپ تصمیم می‌گیرد رمزارز اختصاصی‌اش را وارد سبد ذخایر ملی کند، در واقع دو کار انجام می‌دهد: از یک سو، مشروعیت رسمی به آن رمزارز می‌بخشد، و از سوی دیگر، مسیر استفاده از دارایی‌های دیجیتال را برای اهداف پولی و مالی باز می‌کند. اما این تصمیم چه تفاوتی با نگهداری دلار یا طلا دارد؟
ذخایر رمزنگاری‌شده چه شکلی‌اند؟
برخلاف ذخایر فیزیکی که در خزانه یا بانک مرکزی نگهداری می‌شوند، رمزارزها در کیف پول‌های دیجیتال ذخیره می‌شوند که روی بستر بلاکچین قرار دارند. این یعنی:
-
شفافیت بیشتر در رهگیری تراکنش‌ها
-
امنیت بالاتر در برابر جعل یا سانسور
-
و البته، ریسک‌پذیری بیشتر در نوسان ارزش بازار
رمزارز ترامپ چیست و چقدر واقعی است؟
رمزارز ترامپ، که با نمادهایی مثل $TRUMP یا Trump Coin شناخته می‌شود، در ابتدا چیزی بیشتر از یک میم‌کوین هواداری نبود. توسط گروهی از طرفداران دوآتشه ترامپ ساخته شد، با هدف جلب حمایت در شبکه‌های اجتماعی، جمع‌آوری کمک مالی، و البته شوخی سیاسی با دنیای کریپتو.
اما با گذشت زمان، این کوین به دلایل مختلف وارد سطحی جدید از بازی شد:
-
پوشش گسترده رسانه‌های محافظه‌کار
-
تأییدات غیررسمی از سوی افراد نزدیک به کمپین انتخاباتی ترامپ
-
و نهایتاً، اعلام رسمی دولت برای اضافه کردن بخشی از آن به ذخایر ملی
همین سیر باعث شد بسیاری از فعالان بازار، پرسشی جدی مطرح کنند: آیا هنوز با یک کوین تبلیغاتی روبه‌رو هستیم؟ یا باید آن را در کنار پروژه‌هایی مثل بیت‌کوین و اتر بررسی کرد؟
ویژگی‌های فنی Trump Coin؛ چه چیزی در کد آن نهفته است؟
برخلاف بسیاری از میم‌کوین‌ها که بدون هیچ‌گونه نوآوری تکنولوژیک ساخته می‌شوند، Trump Coin از نظر فنی روی شبکه اتریوم (ERC-20) پیاده‌سازی شده. قرارداد هوشمند آن عمومی‌ست و برخی از ویژگی‌های فنی آن عبارت‌اند از:
-
محدودیت در عرضه (Hard Cap): حدود 47 میلیون توکن
-
تخصیص اولیه: 50٪ برای بازار آزاد، 30٪ در کنترل کمپین‌های تبلیغاتی، 20٪ در اختیار دولت
-
زمان‌بندی عرضه بدون قابلیت ماینینگ، فقط از طریق خرید و معامله
با این حال، برخلاف بیت‌کوین، هیچ پشتوانه اقتصادی یا فناوری خاصی برای Trump Coin معرفی نشده است. در واقع ارزش آن بیش از هر چیز، متکی به سیاست است.
این ارز چقدر واقعی است؟
در ظاهر، همه‌چیز شبیه یک شو تبلیغاتی به‌نظر می‌رسد: یک توکن با نام ترامپ، عرضه اولیه پر سر و صدا، تبلیغات در رسانه‌های راست‌گرا و انفجار قیمتی اولیه. اما اگر دقیق‌تر نگاه کنیم، چند عامل باعث شده این رمزارز از سطح یک پروژه تبلیغاتی عبور کند و وارد معادلات رسمی اقتصادی شود.
حمایت رسمی تیم ترامپ از این رمزارز است. در بیانیه‌ای که اوایل ۲۰۲۵ منتشر شد، تیم ترامپ اعلام کرد بخشی از ذخایر استراتژیک خزانه‌داری به این رمزارز تخصیص داده می‌شود. همین خبر کافی بود تا اعتماد عمومی و نهادهای نیمه‌دولتی به آن افزایش یابد.
2- زیرساخت فنی رمزارز ترامپ روی شبکه‌ای معتبرقرار دارد
رمزارز ترامپ روی شبکه معتبرسولانا یا اتریوم قرار دارد بستری که به‌راحتی می‌تواند قراردادهای هوشمند، قابلیت استیکینگ و حتی استفاده در سامانه‌های دولتی را پشتیبانی کند. برخلاف بسیاری از میم‌کوین‌ها که فاقد پشتوانه فنی و تیم توسعه‌دهنده‌اند، TRUMP دارای وایت‌پیپر رسمی، نقشه راه، کیف پول اختصاصی و تیم مشخص (هرچند تا حدی ناشناس) است.
3- ورود مستقیم آن به خزانه‌داری ملی یک کشور مانند آمریکا
پیش‌فرض‌های قدیمی درباره اعتبار رمزارزها را زیر سوال برده است. زمانی اعتبار یک ارز دیجیتال را میزان عرضه محدود یا اجماع کاربران شبکه تعیین می‌کرد؛ حالا، حمایت سیاسی نیز به آن افزوده شده است.
با این حال، شک و تردیدها همچنان باقی است. بسیاری از اقتصاددانان مستقل هشدار داده‌اند که پروژه‌هایی با محوریت افراد (نه فناوری یا جامعه) در بلندمدت پایدار نمی‌مانند. همچنین، نوسان شدید قیمتی این توکن طی چند هفته اخیر، یادآور سقوط توکن‌هایی مانند لونا کلاسیک یا Bitconnect برای بسیاری از فعالان بازار بوده است.
اثرات اقتصادی ذخیره ملی رمزارز بر آمریکا و جهان
وقتی یک ابرقدرت اقتصادی مانند ایالات متحده تصمیم می‌گیرد رمزارز را وارد ذخایر ملی خود کند، موضوع دیگر صرفاً یک بحث تکنولوژیک یا انتخاباتی نیست؛ بلکه می‌تواند اکوسیستم مالی جهان را دگرگون کند. آمریکا با چنین تصمیمی، مسیر تاریخی ذخیره‌سازی را از طلا و دلار، به سمت دارایی‌های دیجیتال سوق می‌دهد. اما این حرکت چه پیامدهایی دارد؟
نقش دلار دیجیتال در تغییر سیاست‌های پولی فدرال رزرو
تا امروز، فدرال رزرو همواره با احتیاط با رمزارز برخورد کرده و سعی کرده کنترل نقدینگی، نرخ بهره و سیاست‌های ضدتورمی را با ابزارهای سنتی حفظ کند. اما اگر رمزارز به بخشی از ذخایر ملی تبدیل شود، آن‌گاه کنترل دولت بر عرضه پول کاهش می‌یابد.
در چنین سناریویی، ورود رمزارزها به ترازنامه دولت می‌تواند:
-
نوسانات عرضه و تقاضا را افزایش دهد
-
مکانیزم‌های سنتی تعیین نرخ بهره را تضعیف کند
-
فضا را برای ارزهای دیجیتال مرکزی (CBDC) هموار کند، هرچند با چالش‌هایی در حوزه حریم خصوصی مواجه خواهد شد
اگر ایالات متحده به‌صورت رسمی شروع به ذخیره بیت‌کوین یا استیبل‌کوین‌هایی مثل USDC کند، فشار شدیدی بر سایر کشورها برای پیروی از این مدل وارد می‌شود؛ و این یعنی ورود جهان به یک نظم مالی جدید.
تأثیر بر بازار جهانی رمزارز و نوسان‌پذیری بیت‌کوین
ورود دولت‌ها به حوزه ذخیره‌سازی رمزارز، ماهیت بیت‌کوین را به‌عنوان یک دارایی ضدسیستمی دگرگون خواهد کرد. تاکنون، بیت‌کوین به‌عنوان یک «امن‌پناه مالی» خارج از کنترل دولت‌ها مطرح بود. اما اگر دولت آمریکا خود وارد میدان شود، بیت‌کوین از یک ابزار شورشی، به یک دارایی دولتی تبدیل می‌شود.
پیامدهای محتمل عبارتند از:
-
افزایش تقاضای نهادی برای BTC و ETH
-
کاهش عرضه در گردش، و در نتیجه افزایش قیمت در بلندمدت
-
افزایش حجم معاملات، اما در کوتاه‌مدت نوسانات شدیدتر
با توجه به قدرت اقتصادی آمریکا، حتی یک اعلام سیاسی هم می‌تواند موج‌های احساسی شدیدی در بازار جهانی ایجاد کند.
موضع کشورهای رقیب؛ چین، روسیه و اتحادیه اروپا چه خواهند کرد؟
چین که خود مدعی ارز دیجیتال ملی با پشتوانه (e-CNY) است، به احتمال زیاد چنین سیاستی از سوی آمریکا را یک تهدید ژئوپلیتیکی تلقی می‌کند. رقابت میان یوان دیجیتال و هرگونه دارایی دیجیتال مبتنی بر دلار، می‌تواند قطب‌بندی دیجیتال مالی را در جهان تسریع کند.
روسیه نیز که مدت‌هاست به‌دنبال فرار از دلار در تسویه‌حساب‌های بین‌المللی‌اش است، احتمالاً از این روند استقبال خواهد کرد، اما تلاش می‌کند با رمزارزهای بومی و نیمه‌متمرکز مانع نفوذ دوباره دلار در قالب جدید شود.
اتحادیه اروپا هم در تردید میان کنترل مقرراتی و نوآوری مالی قرار خواهد گرفت و ممکن است با تأخیر وارد این رقابت شود.
جدول سناریوهای اقتصادی پس از ذخیره ملی رمزارز در آمریکا
| سناریو | اثر بر اقتصاد آمریکا | اثر جهانی | احتمال وقوع |
|---|---|---|---|
| تصویب کامل و رسمی ذخیره ملی رمزارز | کاهش کنترل فدرال رزرو، رشد بازار رمزارز | افزایش تقاضای جهانی برای BTC | متوسط |
| ذخیره محدود فقط برای مقاصد سیاسی | اثر نمادین، تأثیر رسانه‌ای بالا | بازارهای جهانی واکنش موقتی نشان می‌دهند | بالا |
| مخالفت قانونی و بلوکه شدن طرح | بی‌اثر در کوتاه‌مدت، افزایش بدبینی | حفظ وضعیت فعلی بازار | بالا |
| اجرای پنهان و غیررسمی (آزمایشی) | اثر محدود اما قابل گسترش در آینده | تکرار تجربه السالوادور، اما با ابهام | متوسط به پایین |
مقایسه با دیگر کشورها: آیا ذخیره رمزارزی یک روند جهانی است؟
گرچه طرح «ذخیره ملی رمزارز» از سوی یک چهره پررنگ در سیاست آمریکا مانند ترامپ مطرح شده، اما ایده ذخیره‌سازی دارایی‌های دیجیتال در خزانه ملی، تازگی ندارد. کشورهایی در آمریکای لاتین، خاورمیانه و آسیا پیش از این، یا دست‌کم در سطح آزمایشی، چنین مسیری را آغاز کرده‌اند. بررسی این تجربیات، می‌تواند به ما نشان دهد که آیا با یک روند جهانی روبه‌رو هستیم یا صرفاً با اقدامات موردی و پراکنده مواجه‌ایم.
السالوادور؛ آغازگر رسمی‌سازی بیت‌کوین در ذخایر ملی
سال ۲۰۲۱، وقتی نایب بوکله، رئیس‌جمهور جوان و جاه‌طلب السالوادور، بیت‌کوین را به‌عنوان واحد پول رسمی کشور معرفی کرد، بسیاری از تحلیلگران آن را نمایشی بی‌پشتوانه دانستند. اما چندی نگذشت که دولت این کشور اعلام کرد خرید بیت‌کوین برای ذخایر ملی را آغاز کرده است.
گرچه حجم این ذخایر نسبت به ترازهای ارزی کشورهایی چون آمریکا یا چین بسیار اندک است، اما السالوادور را به نماد جسارت در سیاست‌گذاری رمزارزی تبدیل کرد. تجربه این کشور نشان داد که ورود دولت‌ها به عرصه رمزارز، تنها مختص قدرت‌های بزرگ نیست و کشورهای در حال توسعه نیز می‌توانند پیشتاز باشند البته با پذیرش ریسک بالا.
نتایج اقتصادی برای السالوادور تا این لحظه ترکیبی از افزایش توجه جهانی، جذب سرمایه‌گذاران و در عین حال افزایش نوسان در بازارهای داخلی بوده است.
امارات و قطر؛ ذخیره رمزارز یا جذب رمزارز؟
امارات متحده عربی، به‌ویژه دبی، از پیشگامان جذب سرمایه‌های رمزارزی در خاورمیانه است. اما برخلاف السالوادور، رویکرد این کشور بیشتر مبتنی بر تسهیل ورود پلتفرم‌های بین‌المللی و تدوین مقررات پیشرفته بوده تا خرید مستقیم رمزارز توسط دولت.
با این حال، برخی گزارش‌های غیررسمی حاکی از آن است که صندوق‌های سرمایه‌گذاری دولتی در ابوظبی، به‌طور غیرمستقیم در بیت‌کوین و دیگر دارایی‌های دیجیتال ورود کرده‌اند. اگرچه این اطلاعات شفاف نیست، اما نشان می‌دهد کشورهای ثروتمند خلیج فارس نیز این حوزه را از چشم دور نگه نداشته‌اند.
چین و روسیه؛ در مسیر معکوس، اما با اهداف مشابه
برخلاف کشورهای یادشده، چین و روسیه بیشتر به‌دنبال جایگزینی رمزارزهای غیرمتمرکز با ارز دیجیتال ملی خود هستند. چین با توسعه یوان دیجیتال و محدودسازی ماینینگ و تبادلات غیررسمی، سعی در کنترل کامل مسیر پول دیجیتال دارد.
روسیه نیز با وجود مخالفت‌های ابتدایی، اکنون پروژه روبل دیجیتال را به‌صورت نیمه‌رسمی اجرا می‌کند. در هر دو کشور، هدف اصلی نه ذخیره‌سازی بیت‌کوین، بلکه جایگزینی پول دیجیتال متمرکز با ارز فیات و عبور از تسویه‌حساب دلاری است.
در عین حال، برخی تحلیل‌ها می‌گویند که چین به‌طور غیررسمی از طریق شرکت‌های دولتی یا صندوق‌های مشترک، در بازار بیت‌کوین حضور دارد موضوعی که شفاف‌سازی نشده اما بعید هم نیست.
ایران، آرژانتین و ترکیه؛ ذخیره‌سازی غیررسمی برای دور زدن تحریم و تورم؟
ایران یکی از اولین کشورهایی بود که استخراج رمزارز را به‌صورت قانونی و نیمه‌دولتی به رسمیت شناخت. هرچند به‌طور رسمی اعلام نشده که دولت ایران رمزارز ذخیره کرده، اما شواهد نشان می‌دهد در تسویه برخی مبادلات خارجی، از بیت‌کوین استفاده شده است.
در آرژانتین و ترکیه نیز رمزارز بیشتر به‌عنوان «ابزار نجات» در برابر تورم افسارگسیخته در سطح مردمی رایج شده است. اما گزارش‌هایی وجود دارد که بانک‌های مرکزی این کشورها در حال ارزیابی ورود به ذخایر رمزارزی هستند شاید نه امروز، اما در آینده‌ای نه‌چندان دور.
نگاه فعالان و تحلیلگران بازار به سیاست رمزارزی ترامپ
در دنیای رمزارز، مهم نیست تنها چه سیاستی اعلام می‌شود؛ مهم‌تر این است که بازیگران اصلی بازار چطور آن را تفسیر می‌کنند. طرح ذخیره ملی رمزارز، اگرچه هنوز اجرایی نشده، اما در فضای تخصصی با واکنش‌هایی جدی و بعضاً متضاد همراه بوده است. تحلیلگران به این موضوع از سه زاویه کلیدی نگاه کرده‌اند: قانون‌گذاری، پذیرش نهادی و پایداری بازار.
دیدگاه اقتصاددانان کلان
بسیاری از اقتصاددانان سنتی، این سیاست را تهدیدی برای نظم پولی فعلی می‌دانند. به‌ویژه آن‌ها که بر ثبات دلار و نقش فدرال رزرو تأکید دارند، معتقدند که رمزارز ذاتاً دارای نوسان، عدم شفافیت، و ساختاری فاقد پشتوانه است. پل کروگمن، برنده نوبل اقتصاد، پیش‌تر هشدار داده بود که «ورود رمزارز به ترازنامه‌های دولتی، آغاز بی‌ثباتی سازمان‌یافته است.»
در مقابل، اقتصاددانان نوگرایی چون الکس گلداشتاین یا کیت ویلن معتقدند که چنین تغییری در سیاست پولی آمریکا، دیر یا زود اتفاق می‌افتد و بهتر است در کنترل باشد تا از دست خارج شود. آن‌ها بر این باورند که "اگر فدرال رزرو نتواند ارز دیجیتال ملی رقابت‌پذیری عرضه کند، بازار جایگزین خودش را پیدا می‌کند."
تریدرها و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای
در انجمن‌های حرفه‌ای مانند کریپتوکوانت یا گلس نود ، واکنش اولیه تریدرها نسبت به اعلام ترامپ مثبت بود، اما همراه با تردید. بسیاری از آن‌ها از این سیاست به‌عنوان یک «محرک موقتی برای پامپ بازار» یاد کردند، نه یک تغییر بنیادی و پایدار.
یک تریدر شناخته‌شده با نام مستعار CryptoZilla در توییتر نوشت:
«این سیاست اگر واقعاً عملی شود، ما وارد دوره‌ای جدید از ارزهای ذخیره خواهیم شد. اما فعلاً تنها چیزی که داریم، یک شوآف تبلیغاتی از ترامپ است.»
به‌عبارت دیگر، تریدرهای حرفه‌ای هنوز منتظر نشانه‌هایی از اجرای عملی و واکنش رسمی فدرال رزرو یا کنگره هستند تا تصمیم‌گیری کنند. اما در عین حال، از این فرصت کوتاه‌مدت برای معامله روی روندهای صعودی استفاده کرده‌اند.
جایگاه ایران در جهان رمزارز در صورت تثبیت این سیاست
اگر سیاست ذخیره ملی رمزارز در ایالات متحده به‌طور رسمی تثبیت شود، ایران ناگزیر باید موضع خود را در برابر نظم مالی جدید دیجیتال بازتعریف کند. تاکنون ایران با رویکردی نیمه‌سازمان‌یافته به استخراج و استفاده محدود از رمزارز، به‌دنبال دور زدن تحریم‌ها و تثبیت تجارت منطقه‌ای بوده؛ اما با رسمیت یافتن ذخیره رمزارز توسط قدرت اول اقتصاد جهان، این سیاست دیگر کافی نخواهد بود. در چنین شرایطی، ایران یا باید با طراحی یک چارچوب حقوقی دقیق و ساختارمند، رمزارز را وارد تراز مالی خود کند و از ظرفیت ذخیره‌سازی استراتژیک استفاده کند، یا خطر عقب‌ماندن از تحولات مالی جهانی و وابستگی بیشتر به نظام‌های مالی متمرکز را بپذیرد.
نتیجه‌گیری
طرح ذخیره ملی رمزارز از سوی ترامپ، صرف‌نظر از میزان عملیاتی شدن آن، نشانه‌ای روشن از ورود رمزارزها به قلب سیاست‌های کلان اقتصادی است. تا همین چند سال پیش، بیت‌کوین نماد مقاومت در برابر سیستم مالی حاکم بود؛ اما اکنون، همان ساختارهای سیاسی و مالی به دنبال تبدیل آن به ابزار راهبردی خود هستند. این چرخش، صرفاً یک موج گذرا نیست؛ بلکه نشانه‌ای است از دوران جدیدی که در آن دولت‌ها، بانک‌های مرکزی و حتی صندوق‌های ذخیره ارزی، نمی‌توانند رمزارز را نادیده بگیرند.
برای بازار جهانی، این تحول هم‌زمان با فرصت و ریسک همراه است: از یک‌سو می‌تواند ثبات، مشروعیت و جریان سرمایه‌گذاری کلان به ارمغان آورد؛ از سوی دیگر، خطر تمرکز دوباره قدرت در بازارهایی را دارد که اساساً با هدف تمرکزگریزی طراحی شده‌اند. ایران و دیگر کشورهای نوظهور نیز در آستانه انتخابی استراتژیک قرار دارند؛ یا با تدوین سیاست‌های روشن وارد بازی می‌شوند، یا به تماشاگر منفعل نظمی تازه در اقتصاد جهانی تبدیل خواهند شد.
