ضریب بتا (Beta Coefficient) چیست؟

در بازارهای مالی مختلف، مفاهیم میزان بازدهی، ریسک سرمایه‌گذاری و همچنین نوسان قیمتی از جمله مفاهیم انفکاک ناپذیر و جدایی ناپذیر به شمار می‌روند که مارکت ارز دیجیتال نیز از این قاعده مستثنی نمی‌باشد. به بیان بهتر، بدون وجود ریسک، انتظار کسب بازدهی و سود امری محال به نظر می‌رسد. در دنیای اقتصاد و علوم مالی، سه مفهوم یاد شده به وسیله یک ابزار کاربردی به نام ضریب بتا (β) به یک دیگر گره خورده‌اند و با استفاده از این ضریب بتا می‌توان قبل از انجام یک سرمایه‌گذاری، میزان ریسک سهم یک رمزارز را نسبت به کل بازار مورد ارزیابی قرار داد و با دید روشن‌تری در ارتباط با سرمایه‌گذاری یا عدم سرمایه‌گذاری بر روی دارایی دیجیتالی مورد نظر به درستی تصمیم‌گیری نمود.

ضریب بتا در واقع در نمایش رابطه میان ریسک سیستماتیک (Systematic Risk) و بازدهی انتظاری (Expected Return) کاربرد داشته و با کمک آن می‌توان به اطلاعات مفیدی دست پیدا کرد. به عنوان مثال با استفاده از ضریب بتا می‌توان نسبت به میزان تمایل نوسان قیمتی رمزارز مورد نظر در مقایسه با قیمت تمامی ارزهای دیجیتال دست پیدا کرد. در واقع شناسایی ریسک سرمایه‌گذاری از جمله دغدغه‌های ذهنی است که سرمایه‌گذاران به طور روزانه با آن دست و پنجه نرم می‌کنند و با توجه به نقش کلیدی ضریب بتا در ارزیابی ریسک و بازدهی، ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به بررسی جامع مفهوم یاد شده اختصاص داده‌ایم؛ اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آشنایی با ضریب بتا (Beta Coefficient)

قبل از آن که بتوانیم نگاهی به کاربردها و ویژگی‌های ضریب بتا در مارکت ارز دیجیتال و نقش آن در تجربه یک ترید سودآور داشته باشیم، ضرورت دارد که در قدم اول، یک تعریف جامع و ساده از آن ارائه نمائیم تا پس از آن با دستیابی به یک دید روشن در ارتباط با ماهیت و چیستی ضریب بتا، مطالبی که در ادامه به آن‌ها  پرداخته خواهد شد را مطالعه کنید. ضریب بتا که غالبا از آن به عنوان یک ابزار سودمند در جهت مدیریت سرمایه در مارکت ارز دیجیتال یاد می‌شود، در اصل یک مفهوم اختصاصی به مارکت رمزارزی نبوده و در سایر بازارهای مالی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد و در اصل نشانگر ضریبی از نوسانات و ریسک سیستماتیک اوراق بهادار و رمزارزهاست که در آن ریسک نوسانی ارز دیجیتال مورد نظر نسبت به کل بازار (که در مارکت رمزارزی در مقایسه با بیت کوین است) مورد سنجش و ارزیابی قرار می‌گیرد.

به عنوان مثال اگر پس از محاسبه ضریب بتا یک ارز دیجیتال متوجه شدید که ضریب آن بالاتر از 1.0 قرار دارد، در چنین حالتی باید آن را به عنوان یک دارایی دیجیتالی با نوسان قیمتی بالاتر از قیمت لحظه ای بیت کوین BTC تلقی نمود و با دستیابی به چنین دید دقیقی از میزان نوسانات قیمتی، استراتژی معاملاتی صحیح‌تری را در قبال آن اتخاذ نمود. به طور کلی ضریب بتا یک ارز دیجیتال با تقسیم حاصل کواریانس بازدهی رمزارز و بازدهی بازار به واریانس بازدهی بازار در یک بازه زمانی و دوره مشخص حاصل می‌گردد. شاید با خواندن مطالب فوق این سوال ذهن مخاطبان را به خود مشغول سازد که چه ضرورتی در محاسبه ضریب بتا یک ارز دیجیتال قبل از سرمایه‌گذاری بر روی آن وجود دارد؟

در پاسخ به چنین سوالی باید بگوئیم که محاسبه مقدار دقیق ضریب بتا یک ارز دیجیتال به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا متوجه شوند که آیا حرکت قیمتی رمزارز مورد نظر با حرکت قیمتی کل بازار هم راستا است یا خیر. البته لازم به ذکر است که در محاسبه ضریب بتا حتما باید به این مسئله توجه کافی داشته باشید که حتما باید ارز دیجیتال مورد نظر با بازاری که قصد مقایسه با آن را دارید مرتبط باشد تا از این طریق به اطلاعات سودمندی دست پیدا کنید. به عنوان مثال (در خارج از دنیای کریپتوکارنسی) محاسبه ضریب بتا اوراق قرضه EFT با S&P 500 نمی‌تواند چندان اطلاعات مفیدی را در اختیار تریدرهای سهام و اوراق قرضه قرار دهد؛ چراکه عملا اوراق قرضه و سهام یاد شده هیچگونه شباهتی به هم ندارند. 

چرایی اهمیت ضریب بتا

به طور کلی هر سرمایه‌گذاری متناسب با سلایق و اهداف استراتژیک خویش از حد تحمل ضرر متفاوتی برخوردار است و در حالی که برخی از سرمایه‌گذاران و تریدرها هراس از ضرر دارند و به همین علت به سراغ سرمایه‌گذاری بر روی ارزهای دیجیتال با نوسان کم می‌روند، در طرف دیگر ماجرا تریدرهای دیگری قرار دارند که دارای ریسک‌پذیری بالاتری هستند و کلیه توجه خود را بر روی کسب پاداش بیشتر متمرکز کرده‌اند. طبیعتا چه تریدرهای دسته اول و چه تریدرهای دسته دوم، باید شناخت کافی از میزان تحمل ریسک خود داشته باشند و بدانند که سرمایه‌گذاری بر روی کدام ارز دیجیتال متناسب با میزان ریسک‌پذیری آن‌ها است. به همین علت سرمایه‌گذارانی که ریسک گریز هستند در مارکت رمزارزی به سراغ رمزارزهای با بتای کم می‌روند و در نقطه مقابل، سرمایه‌گذاران با آستانه تحمل ریسک‌پذیری بالا، ارزهای دیجیتالی با بتای بیشتر را انتخاب می‌کنند.

البته لازم به ذکر است که ضریب بتا نیز دارای نقاط ضعفی است که یکی از مهم‌ترین هشدارهایی که در ستفاده از آن حتما باید مورد توجه قرار بگیرد، به این مسئله مربوط می‌شود که ضریب بتا صرفا می‌تواند الگوی موجود تا به امروز را به شما نشان دهد و قادر نیست که پیش‌بینی‌هایی در ارتباط با روند حرکت قیمتی یک رمزارز در آینده را ارائه نماید. به طور کلی کاربرد اصلی ضریب بتا در تعیین ریسک‌های کوتاه مدت رمزارزها بوده و چون در محاسبه ضریب بتا از داده‌های تاریخی بهره می‌برند، استفاده از آن در بررسی ریسک‌های بلند مدت چندان نمی‌تواند اطلاعات جامعی را در اختیار تحلیل‌گران قرار دهد. به نظر بسیاری از صاحب نظران و تحلیل‌گران حوزه مالی، ضرایب بتای بالاتر و پایین‌تر، در نهایت با گذشت زمان به سمت میانگین (یعنی ضریب بتا 1) متمایل می‌شوند. ناگفته نماند که ضریب بتا صرفا می‌تواند تاثیرات ریسک‌های کلی موجود در بازار بر رمزارز مورد نظر را نشان دهد و به همین علت است که از آن به عنوان معیاری برای ریسک سیستمی یاد می‌شود.

تحلیل حالات مختلف ضریب بتا

تا این بخش از مقاله «ضریب بتا چیست؟» متوجه شدیم که ضریب بتا ممکن است دارای مقادیر بالای یک یا پایین‌تر از آن باشد؛ اما جالب است بدانید که حالات ضریب بتا صرفا به دو مورد یاد شده منحصر نشده و به طور کلی در ضریب بتا با 4 حالت مواجه هستیم که هریک از آن‌ها دارای معانی و تفاسیر خاصی هستند که با تسلط کامل بر تفسیر هر یک از آن‌ها می‌توان با اطمینان بیشتری در مسیر سرمایه‌گذاری یک ارز دیجیتال قدم گذاشت. حالات مختلف ضریب بتا به شرح زیر هستند:

همبستگی معکوس با بتای منفی

گاها در محاسبه ضریب بتا، رقمی زیر صفر و منفی حاصل می‌شود که در چنین حالتی گفته می‌شود که این ارز دیجیتال دارای بتای منفی است. بتای منفی یک ارز دیجیتال به این معنی خواهد بود که رمزارز مورد نظر با معیار بازار، براساس قاعده 1:1 همبستگی معکوس دارد. غالبا توکن‌های لوریج شده دارای ضریب بتا منفی هستند. 

همبستگی شدید با ضریب بتا برابر 1

در صورتی که پس از محاسبه ضریب بتا یک ارز دیجیتال با رقم ضریب بتا 1.0 مواجه شدید، در چنین حالتی این ضریب بتا به معنای همبستگی بسیار شدید رمزارزمورد نظر با نوسانات قیمتی بازار خواهد بود و عملا از ریسک سیستماتیک برخوردار است. اضافه کردن چنین رمزارزی به سبد دارایی‌ها، هیچگونه تاثیری بر روی افزایش ریسک نداشته و طبیعتا نباید انتظار بازدهی مازاد بر پرتفوی را داشت.

ضریب بتا بیشتر از 1

ضریب بتا بیشتر از 1 ارز دیجیتال به این معنی خواهد بود که این ارز دیجیتال در مقایسه با وضعیت کل بازار از ثبات نوسانی کمتری برخوردار بوده و به عنوان مثال اگر ضریب بتا رمزارز موردنظر رقمی در حدود 1.7 برآورد گردد، در چنین حالتی به لحاظ تئوریک چنین تصور می‌شود که نوسان قیمتی این رمزارز حدودا 28.3 درصد از نوسان قیمتی بازار بیشتر است. ناگفته نماند که هرچند اضافه کردن ارز دیجیتال با ضریب بتای بالای 1، به معنای افزایش ریسک کل سبد دارایی تلقی می‌گردد؛ اما نباید این نکته را از نظر دور داشت که به همان میزان احتمال افزایش بازدهی و دریافت سود نیز بالا می‌رود.

ضریب بتا مثبت کمتر از 1

به هنگامی که ضریب بتا کمتر از 1 و عددی مثبت (مابین صفر تا 1) حاصل می‌گردد، در چنین حالتی ریسک و نوسان قیمتی ارز دیجیتال مورد نظر از ریسک و نوسان قیمتی بازار کمتر خواهد بود. طبیعتا با قرارگیری چنین ارز دیجیتالی در سبد سرمایه‌گذاری یا پورتفولیو، ریسک کل دارایی‌ها روند کاهشی به خود می‌گیرد. به خاطر داشته باشید که عموما ارزهای دیجیتال ارزشمند مارکت رمزارزی دارای ضریب بتای مثبت کمتر 1 هستند؛ چراکه تمایل اصلی آن‌ها به تحرک کمتر در نوسانات قیمتی کل بازار است.

ضریب بتا؛ ابزاری کاربردی در جهت برآورد ریسک سرمایه‌گذاری

اگر جز آن دسته از تریدرهایی هستید که به دنبال کسب سودهای نجومی از مارکت رمزارزی هستند، حتما باید نسبت به چندین شاخص و ابزار تحلیلی ریسک سرمایه‌گذاری موجود در بازار رمزارزی تسلط کامل و کافی داشته باشید. یکی از ابزارهای کاربردی موجود در دنیای کریپتوکارنسی که می‌توان از آن برای برآورد میزان ریسک سیستماتیک و بازدهی سرمایه‌گذاری کمک گرفت، ضریب بتا نام دارد که با توجه به میزان اهمیت آشنایی با آن، ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به بررسی جامع مفهوم ضریب بتا در دنیای کریپتوکارنسی اختصاص دادیم. در ضریب بتا، عملکرد گذشته یک رمزارز در مقایسه با شاخص‌های کلی بازار مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. 

البته لازم به ذکر است که ضریب بتا صرفا اطلاعات خویش را از سنجش داده‌های تاریخی به دست می‌آورد و به همین علت نمی‌توان از آن به عنوان ابزاری برای پیش‌بینی روند حرکتی در آینده یاد کرد و بلکه بهتر است از آن در مدیریت ریسک کوتاه مدت کمک گرفت. ناگفته نماند که اگر در ارتباط با ماهیت و چیستی ضریب بتا و کاربرد آن در دنیای کریپتوکارنسی سوالی دارید که به پاسخ آن در مطالب فوق اشاره‌ای نشده است، می‌توانید سوال خود را در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به سوال شما پاسخ دهند.