پنیک سل یا فومو چیست؟

یکی از واقعیاتی که همواره باید به آن توجه کرد این است که ترس و اضطراب، دو عامل مهم در تشدید شرایط سخت و در نهایت سقوط هستند. این ترس که از آن تحت عنوان فومو (FOMO) یاد می‌شود، صرفا آرامش زندگی انسان‌ها در زندگی شخصی و مسائل اجتماعی را برهم نمی‌زند، بلکه به شکلی تاثیرگذار در بحث سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و به ویژه مارکت رمزارزی که دارای نوسان شدیدی است، نمود پیدا می‌کند. 

متاسفانه پیوستن به روند فومو ایجاد شده در بازار رمزارزی در 90 درصد مواقع چیزی جز ضرر را عاید تریدرها و معامله‌گران نکرده و کلیه این ضررهای هنگفت به دلیل دخالت دادن احساسات و هیجانات بجای منطق معاملاتی است. به بیان ساده‌تر، پنیک سل یا فومو، بلای جان معامله‌گران رمزارزی بوده و قادر است آن‌ها را به قعر زیان و ضررهای جبران ناپذیر فرو ببرد! 
با توجه به میزان اهمیت این مسئله، ما در این مقاله از بلاگ کریپتوباز قصد داریم به بررسی پاسخ این سوال که پنیک سل یا فومو چیست و به چه نحوی می‌تواند در تصمیمات معامله‌گران رمزارزی اثر گذاشته و آن‌ها را به سمت تصمیمات نادرست سوق دهد، بپردازیم. اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

آشنایی با مفهوم فومو (FOMO) به زبان ساده

هنگامی که صحبت از فومو (FOMO) به میان می‌آید باید بدانید که این اصطلاح اختصاری از عبارت «Fear Of Missing Out» گرفته شده که به معنای ترس از دست دادن فرصت است. تعریف اصطلاحی فومو چندان از معنای لغوی آن فاصله نگرفته و هنگامی گفته می‌شود فرد دچار فومو شده که بدون هیچگونه منطق معاملاتی و بدون پشتوانه محکم، به تبعیت از شرایط حاکم بر بازار مالی تصمیم به خرید یا فروش یک دارایی گرفته باشد! نقطه مقابل فومو را فاد (FUD) شکل می‌دهد که از عبارت «Fear, Uncertainty, and Doubt» گرفته شده و به معنای ترس، عدم قطعیت و شک است؛ این حالت نیز زمانی رخ می‌دهد که نهنگ‌ها با دستکاری قیمتی به دنبال کاهش ساختگی قیمت ارزهای دیجیتال هستند تا با خرید حداکثری آن در کف قیمتی و پامپ قیمتی ناگهانی آن، سود خوبی به جیب بزنند.

در واقع معامله‌گرانی که در روند معاملاتی همواره به احساسات خود تکیه می‌کنند، همیشه گرفتار کسب سود از طریق فومو و دفع ضرر از طریق فاد خواهند بود و تنها چیزی که از هر دوی این‌ها عاید آن‌ها می‌شود، ضرر و زیان است! شاید چنین تصور کنید که در حالت عادی هیچ فردی با هیجان سر سرمایه و دارایی خود در بازاری که به نوسانات لحظه‌‌ای مشهور است، قمار نخواهد کرد؛ اما در پاسخ باید بگوئیم که بر اساس تئوری‌های روانشناختی بسیاری از افراد که همواره پیرو هیجانات در تصمیم‌گیری‌های عادی زندگی خود هستند، در انجام معاملات و به هنگام ایجاد یک فومو یا پنیک سل در بازار مورد نظر، هیجانات حاکم بر فرد، منطق را از او سلب کرده و او را به سمت رفتار و حرکت گله‌ای (Herd behavior) سوق می‌دهد. البته عموما آن دسته از معامله‌گرانی در دام فومو گرفتار می‌شوند که از دانش کافی برای تحلیل وضعیت موجود برخوردار نیستند و همچنان نمی‌خواهند که از سودهای احتمالی این فرصت سرمایه‌گذاری دست بکشند! 

منظور از پنیک سل چیست؟

گاها گفته می‌شود که پنیک سل (Panic Sell) دارای مفهوم یکسانی با فومو است و حتی گاها در مقالاتی که در این ارتباط نوشته شده شاهد این هستیم که نگارندگان بدون توجه به تفاوت‌های ذاتی این دو اصطلاح آن را در یک معنا در نظر گرفته‌اند؛ اما آیا واقعا پنیک سل و فومو دارای مفهوم یکسانی هستند؟ پنیک سل (Panic Sell) در لغت به معنای فروش وحشت‌زده و عجولانه است و هنگامی فرد با حالت پنیک سل مواجه می‌شود که عده‌ای از سرمایه‌گذاران کلان یک دارایی دیجیتالی که عموما از آن‌ها تحت عنوان نهنگ یاد می‌شود، تصمیم بگیرند دارایی دیجیتالی خود در مارکت رمزارزی را فروخته و نقد نمایند. این کار که عموما با هدف دستکاری قیمت انجام می‌گیرد، موجب افت شدید قیمتی خواهد شد؛ چراکه برخلاف تصور عده‌ای، مارکت ارز دیجیتال نیز بر پایه اصول اقتصادی بنا شده و با انجام چنین کاری به دلیل برهم خوردن تعادل در بازار و افزایش عرضه در برابر کاهش تقاضا، رفته رفته با روند کاهشی قیمتی مواجه خواهیم بود. 

تریدرهایی که تجربه کافی یا سررشته‌ای در انجام تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال ندارند، با مشاهده این سقوط قیمتی از تحمیل ضررهای هنگفت ترسیده و به سرعت با فروش دارایی خود از این بازار خارج می‌شوند؛ به بیان ساده‌تر، پنیک سل که در جرقه اول افت قیمتی با فروش دارایی نهنگ‌ها آغاز شد، سایر سرمایه‌گذاران را نیز ترسانده و آن‌ها را به فروش این دارایی وادار می‌کند که چنین امری تعادل عرضه و تقاضای این دارایی و سهام خاص را بیش از پیش برهم زده و موجب سقوط آزاد قیمتی آن می‌شود.

پس از نابودی سرمایه بسیاری از تریدرهای خرد در طول یک پنیک سل، نهنگ‌ها و سرمایه‌گذارانی که با فروش دارایی خود در اوج قیمتی بیشترین سود را به دست آورده بودند، حالا مجددا با خرید این دارایی در کف قیمتی و در حجم زیاد موجب پامپ قیمتی شده و سایر تریدرهای خرد نیز که به دنبال کسب سود هستند، این بار تحت تاثیر فومو ایجاد شده در بازار این دارایی، بخاطر از دست ندادن فرصت، این بار وارد خرید عجولانه این دارایی می‌شوند و در یک کلام همواره اسیر ترس (Fear) و طمع (Greed) خود هستند که با شاخص ترس و طمع نشان داده میشود. 

احتمالا با مطالعه مطالب فوق متوجه شده باشید که فومو (FOMO) همواره در شرایط مثبت و صعودی بازار رخ می‌دهد و معامله‌گران را به خرید بیشتر ترغیب می‌کنید که چنین امری موجب ایجاد حباب قیمتی بیشتر می‌شود؛ این در حالیست که پنیک سل به فاد (FUD) شباهت بیشتری داشته و هنگامی بروز می‌دهد که معامله‌گران تحت تاثیر افت قیمت و شرایط منفی و نزولی بازار به صورت عجولانه و غیرمنطقی به سراغ فروش دارایی خود می‌روند؛ بنابراین، از این لحاظ تفاوت‌های قابل توجهی میان این دو اصطلاح وجود دارد ولی می‌توان گفت که این دو اصطلاح به لحاظ روانشناختی از یک منطق واحد پیروی می‌کنند و آن چیزی جز تاثیرگذاری احساس و هیجان بر روند معاملات نیست و هر دو را می‌توان نوعی ترس قلمداد نمود.

پنیک سل یا فومو؛ دوست یا دشمن؟!

گاها کاربران سوالاتی در ارتباط با این که فومو یا فاد خوب هستند یا بد می‌پرسند. در پاسخ به چنین سوالی باید بگوئیم که اگر جزو آن دسته از افرادی هستید که چندان تسلطی بر احساسات و هیجانات خود ندارند، مطئمنا فومو و فاد به یکی از دشمنان اصلی سرمایه و دارایی‌های شما تبدیل خواهند شد؛ چراکه به راحتی بر تصمیمات معاملاتی شما اثر گذاشته و موجب می‌شوند تا فرد به سراغ کاری رود که باید عکس آن را انجام می‌داد! جملات گفته شده شاید در ظاهر قابل درک و منطقی به نظر برسند؛ اما مسلما پیروی از این جملات خیلی راحت نخواهد بود.

به عنوان مثال بلافاصله پس از افت قیمتی 30 یا 40 درصدی قیمت اتریوم ETH باید نسبت به خرید آن اقدام کنید؛ اما در اکثر مواقع به خود خواهید گفت که انجام چنین کاری بسیار خطرناک است و شاید این پایان ماجرای اتریوم باشد و همین مسئله نیز موجب می‌شود که به جای خرید اتر به سراغ فروش آن بروید و دقیقا عکس آن کاری را که باید، انجام دهید. این مسئله با غریزه طبیعی ما انسان‌ها در ارتباط با بقا مرتبط است. همین مسئله در فومو نیز اتفاق می‌افتد و به هنگامی که با رشد قیمتی اتریوم مواجه می‌شوید به جای فروش دارایی و سیو سود، به دلیل دلچسب بودن این رشد قیمتی به سراغ خرید تعداد بیشتری از اتریوم خواهید رفت. در چنین حالتی مطمئن باشید که پنیک سل، فاد و فومو اصلی‌ترین دشمنان شما در مارکت رمزارزی خواهند بود.

اما آیا می‌توان با کنترل احساسات و هیجانات این روند را تغییر داد؟ به هنگامی که صحبت از کنترل احساسات به میان می‌آید، منظور حذف کامل احساسات و هیجانات نبوده و در عمل نیز چنین امری محال ممکن است، بلکه منظور مدیریت بهینه چنین احساساتی است به طوری که هیجانات منطق شما را تحت تاثیر قرار ندهند. با توضیحات فوق به نظر می‌رسد زمانی که با احساس فاد و پنیک سل مواجه هستید، احتمالا بهترین زمان برای باز کردن یک معامله جدید بوده و اگر همه چیزی خوب و بر وفق مراد به نظر می‌رسد، احتمالا وقت فروش فرا رسیده است!

دلایل ایجاد پنیک سل و فومو

برای آن که بتوان به نحو موثرتری به مقابله با فاد، پنیک سل و فومو پرداخت، ضرورت دارد که نگاهی ریشه‌ای به این هیجانات کاذب ایجاد شده در بازار داشته باشیم. به طور کلی، دلیل ایجاد چنین هیجاناتی در بازار به شرح زیر هستند:

انتشار شایعه‌هایی در ارتباط با قانون‌گذاری دولت‌ها

یکی از ابزارهای اصلی ایجاد هیجانات کاذب در بازار، انتشار شایعات در چنین فضایی است و مهم‌ترین شایعه‌ای که می‌توان معاملات عادی را تحت الشعاع قرار دهد، مطمئنا چیزی جز اخبار مرتبط با قانون‌گذاری دولت‌ها و بویژه ایالات متحده آمریکا نخواهد بود! به هنگامی که شایعه مثبت قانون‌گذاری در ارتباط با رمزارزها منتشر می‌شود، فومو و به هنگامی که شایعه منفی در این ارتباط پخش می‌شود، فاد و پنیک سل شکل خواهد گرفت.

تاثیرات نهنگ‌ها و سرمایه‌گذاران عمده بازار

نوسان قیمتی از ویژگی‌های ذاتی یک بازار مالی است که در مارکت ارز دیجیتال، بیش از سایر بازارها نمود پیدا کرده است. این مسئله موجب می‌شود تریدرهای سطح مبتدی یا متوسط چندان متوجه تاثیر عرضه و تقاضا و فعالیت نهنگ‌ها در چنین بازاری نشوند. یک تریدر حرفه‌ای می‌داند که کاهش شدید قیمتی یک ارز دیجیتال در بازه زمانی کوتاه مدت یا افزایش شدید قیمتی آن در چنین بازه کوتاه مدتی احتمالا به دلیل دستکاری قیمت این ارز از سوی نهنگ‌هاست؛ اما تریدرهای مبتدی به دلیل عدم آگاهی از چنین امری و حرکت در جهت کسب سود یا فروش عجولانه، به این روند سرعت می‌بخشند.

انتشار اخبار و داغ شدن صحبت‌ها در ارتباط با یک ارز دیجیتالی

هیچگاه نباید از تاثیر اخبار و ترند شدن بحث از یک ارز دیجیتالی غافل شد! به عنوان مثال آیا میم کوین پپه (PEPE) را بخاطر دارید؟ این میم کوین با یک شروع انفجاری کلیه توجه‌ها را به سمت خود جلب نمود و بسیاری از کاربران در ارتباط با آینده درخشان این میم کوین صحبت می‌کردند، به طوری که تاج را از سر دوج کوین برداشته و پپه را ولیعهد میم کوین‌ها معرفی نمودند که بزودی مراسم تاج‌گذاری آن برگزار خواهد شد! انتشار تصویر میم قورباغه پپه از سوی ایلان ماسک بر شدت این اخبار افزود و در اصل یک فومو در خرید پپه ایجاد کرد؛ همین مسئله در بحث فاد و پنیک سل نیز قابل تصور است و انتشار اخباری منفی یا ترند شدن صحبت‌های منفی در ارتباط با یک دارایی می‌تواند موجب ایجاد چنین هیجان منفی در معامله‌گران شده و آن‌ها را به سمت فروش دارایی سوق دهد.

راه های مقابله با پنیک سل و فومو

حال که با اصطلاح پنیک سل و فومو بیشتر آشنا شدید نوبت به پاسخ این سوال می‌رسد که چگونه می‌توان به مقابله با پنیک سل و فومو پرداخت و از ضرر و زیان‌های احتمالی آن در امان ماند؟ برای چنین منظوری کافیست به نکات زیر توجه کنید:

واقع بین باشید!

بخاطر داشته باشید که مقداری ضرر در معاملات بازارهای مالی اجتناب‌ناپذیر بوده و هر تریدری در کارنامه خود مقداری ضرر را به ثبت رسانده است؛ بنابراین نباید خود را بابت فرصت‌های از دست رفته سرزنش کنید. واقع بینی به شما کمک می‌کند روند واقعی موجود در بازار را بهتر متوجه شوید و با هدف‌گذاری‌های منطقی و تعیین دقیق نقاط ورود به معامله و خروج از آن، مانع تحمیل ضررهای غیرمنتظره شوید.

مهارت تحلیلی خود را بالا ببرید!

صرفا یک تحلیل‌گر حرفه‌ای است که به راحتی می‌تواند با انجام تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال فرصت‌های سرمایه‌گذاری را به خوبی تعیین نماید و متوجه ساختگی بودن یک روند شود! به عنوان مثال یک تحلیل‌گر با استفاده از اندیکاتور Parabolic SAR می‌تواند روند قیمتی را شناسایی کرده و با تعیین سطوح حمایت و مقاومت داینامیک به درستی به تعیین حد ضرر و استاپ لاس بپردازد یا وقتی اندیکاتور حجم تعادلی (OBV) را برای تحلیل وضعیت بازار مورد استفاده قرار می‌دهد و به این واقعیت پی می‌برد که قیمت فعلی ارز دیجیتال با روند حرکتی اندیکاتور در جهت‌های متضاد و مخالف هم هستند. این بدان معناست که روند صعودی ایجاد شده به دلیل برخورداری از حمایت کم، بزودی معکوس خواهد شد و سرمایه‌گذاری بر روی آن احتمالا به ضرر وی خواهد بود.

تعیین استراتژی معاملاتی

قبل از آن که وارد یک معامله شوید، از خود بپرسید که هدف شما از انجام چنین معامله‌ای چیست؟ کسب سود در طولانی مدت یا کوتاه مدت؟ همه چیز به استراتژی معاملاتی شما بستگی خواهد داشت؛ اگر به دنبال کسب سود در طولانی مدت هستید و با قصد هولد به سراغ خرید این ارز دیجیتالی آمده‌اید، بایستی بیشتر بر روی مدیریت احساسات و هیجانات خود کار کنید و اگر کسب سود در بازه زمانی کوتاه مدت مدنظرتان است، باید قبل از انجام هرکاری نقاط ورود و خروج را تعیین کرده و به این استراتژی خود پایبند باشید.

دنبال کردن اخبار از منبع موثق و معتبر

اخبار تاثیرات وحشتناکی بر روی ارزش و قیمت رمزارزها دارند، به هنگامی که اخبار پخش شده ساختگی و شایعه باشند، تاثیرات آن‌ها کوتاه و به هنگامی که واقعی باشند، دارای تاثیرات دائمی بر روی قیمت یک ارز دیجیتال خواهند بود و به همین علت همواره باید اخبار را از مراجع معتبر پیگیری کرده و با دید روشن و منطقی وارد یک معامله شوید.

پنیک سل و فومو؛ هیجاناتی در جهت دفع ضرر و کسب سود!

ما در این مقاله از بلاگ کریپتوباز تلاش نمودیم تا به طور دقیق و جامع مفهوم پنیک سل و فومو را مورد بررسی قرار دهیم و همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، نوسانات قیمتی موجود در بازار کریپتوکارنسی در عین حال که می‌توانند سودآور باشند، به همان میزان از قابلیت ضرر رسانی هم برخوردار هستند و به هنگام انجام معاملات بایستی مراقب احساسات و هیجانات خود باشید! سرمایه‌گذاری سودآور امری نیست که بتوان آن را با تصمیمات هیجانی و غیرمنطقی به سرانجام رساند. فومو در بازارهای صعودی و فاد و پنیک سل در بازارهای نزولی دقیقا همان عواملی هستند که به دلیل دخالت هیجانات و احساسات در بازارهای مالی ایجاد شده‌اند که در اغلب موارد عایدی جز ضرر برای معامله‌گران و سرمایه‌گذاران ندارند. برای دوری از ضرر و زیان‌های ناشی از پنیک سل و فومو باید تحلیل‌های تکنیکال و فاندامنتال را جدی گرفته و با تعیین دقیق استراتژی معاملاتی قدم در دنیای پرنوسان رمزارزی بگذارید. حال که با مفهوم پنیک سل و فومو آشنا شدید، آیا به نظر خودتان تاکنون قربانی پنیک سل یا فومو شده‌اید؟ در بخش نظرات تجربیات خود در این ارتباط را با ما در میان بگذارید.