اوردر بوک (Order Book) به چه معنی می‌باشد؟

آیا تاکنون تجربه شرکت در یک مزایده به شکل سنتی را داشته‌اید؟! روند مزایده‌ها به این صورت است که خریداران با حضور در سالن‌های برگزار کننده مزایده، قیمت‌های مختلفی را برای خرید یک شی خاص پیشنهاد می‌دهند و در نهایت کالای مورد نظر به بالاترین قیمت پیشنهادی به فروش می‌رسد. در بازارهای مالی نوین جهانی همان مزایده سنتی، چهره تازه‌تری به خود گرفته است و در حقیقت اوردر بوک یا دفتر سفارش را می‌توان همان سالن مزایده تلقی نمود که خریداران و فروشندگان قیمت‌ رمزارزها مدنظر خود را در آن ارائه می‌نمایند. به بیان بهتر، کاربرد خاص اوردر بوک در صرافی‌های رمزارزی در نشان دادن میزان عرضه و تقاضای یک دارایی دیجیتالی بوده و تریدرها به کمک دفتر ثبت سفارش است که می‌توانند مدیریت بهتری نسبت به میزان تعاملات با بازار رمزارزی از خود نشان دهند.

با توجه به نقش کلیدی مفهوم اوردر بوک در درک بهتر روند معاملات یکپارچه دارایی‌های دیجیتالی در صرافی‌های رمزارزی، سوالات و ابهامات زیادی ذهن کاربران را نسبت به چیستی این دفتر سفارش به خود مشغول ساخته است و به همین علت ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به معرفی جامع اصطلاح اوردر بوک اختصاص داده‌ایم. اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

نگاهی بر ماهیت اوردر بوک (Order Book)

اگر نگاه بسیار سطحی به ماهیت اوردر بوک در مارکت ارز دیجیتال داشته باشیم، در این صورت اوردر بوک چیزی جز یک دفتر که نشان دهنده سفارش‌های خرید و فروش یک جفت معاملاتی رمزارزی در صرافی متمرکز کریپتویی است، نخواهد بود. در واقع اوردر بوک یک ابزار بسیار کارآمد در بازارهای مالی به شمار می‌رود که اطلاعات بسیار ارزشمند و سودمندی در ارتباط با میزان عرضه و تقاضا، روند کلی حرکت قیمتی مارکت و نقاط ورود مطلوب را در اختیار تریدرها و معامله‌گران رمزارزی قرار می‌دهد. هر صرافی معتبر فعال در حوزه خرید و فروش ارز دیجیتال، موظف به به‌روزرسانی مداوم اوردر بوک خود است؛ چراکه این دفتر اطلاعات بسیار حیاتی را در بطن خود جای داده که تریدرها را قادر می‌سازد استراتژی‌های معاملاتی خود را بهبود بخشند. به خاطر داشته باشید که هرچند هر اوردر بوک از صرافی به صرافی دیگر متفاوت به نظر می‌رسد؛ اما به طور کلی این اوردر بوک‌ها دارای ویژگی‌ها و عملکرد یکسانی هستند.

به بیان بهتر، شما به هنگامی که قصد انجام یک معامله رمزارزی را دارید در قدم اول باید یک سفارش خرید یا فروش در سیستم به ثبت برسانید و در اینجاست که اوردر بوک وارد ماجرا شده و سفارش مورد نظر در این دفتر سفارش به ثبت می‌رسد و سپس با رسیدن قیمت به مبلغ پیشنهادی شما یا همان پیدا شدن معامله‌گری متناظر که سفارش خرید یا فروش ارز دیجیتال مورد نظر را با قیمت پیشنهادی شما به ثبت رسانده، معامله انجام می‌گیرد. در حالت کلی، اوردر بوک به فهرست‌بندی تعداد سفارشات پیشنهاد و ارائه شده در یک قیمت مشخص یا در نمودار عمق بازار پرداخته و از این طریق نقش کلیدی را در شفافیت بازار رمزارزی ایفا می‌نماید.

اوردر بوک قادر است به معامله‌گران کمک کند تا تصمیمات بهتر و منطقی‌تری در ارتباط با انجام یک معامله رمزارزی گرفته و به راحتی روند حرکتی بازار را تشخیص دهند؛ چراکه هر فردی به راحتی می‌تواند در این لیست بالاترین پیشنهاد ارائه شده و پایین‌ترین قیمت توافق شده را مشاهده نماید و این امکان نتیجه‌ای جز تسلط بر شرایط حاکم بر بازار و روند قیمتی نخواهد داشت. جالب است بدانید که اوردر بوک عموما با نمودارهای کندل استیک همراه می‌شود تا از این طریق اطلاعات مفیدتری را در ارتباط با وضعیت روند قیمتی گذشته رمزارزها را نیز در اختیار کاربران قرار دهد. 

بخش ها و اجزای مختلف اوردر بوک

هر اوردر بوک از دو بخش و چهار ستون شکل گرفته است. دو بخش اصلی اوردر بوک پیشنهادهای خرید (Bid) و پیشنهادهای فروش (Ask) بوده که خریدها به رنگ سبز و فروش‌ها با رنگ قرمز به نمایش در می‌آیند. با بررسی بخش Bid امکان ارزیابی میزان تقاضای دارایی مورد نظر و با بررسی بخش Ask امکان تسلط بر میزان عرضه موجود را خواهید داشت. به بیان ساده‌تر، یک پیشنهاد Bid نشانگر قیمتی است که معامله‌گری مایل خواهد بود با آن رمزارز مورد نظر را خریداری نماید و بالعکس پیشنهاد Ask نشانگر قیمتی است که فروشند در ازای فروش دارایی دیجیتالی مورد نظر از خریدار طلب کرده است. هر یک از دو بخش یاد شده به چهار ستون تعداد (Count)، قیمت (Price)، میزان (Amount) و مقدار کل (Total) تقسیم می‌شوند که برای تسلط بهتر بر ابزار اوردر بوک در ادامه هر یک از این ستون‌ها را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهیم:

•    تعداد (Count): این ستون نشانگر تعداد سفارش‌ها در قیمت مورد نظر است؛ مثلا با مشاهده این بخش متوجه خواهید شد که در مجموع 9 سفارش در حجم 1,500 واحد بیت کوین در قیمت 24 قیمت تتر USDT_USD به ثبت رسیده است.
•    قیمت (Price): ستون قیمت که هم در بخش فروش و هم در بخش خرید کاربرد دارد، دربرگیرنده داده‌های مرتبط با قیمت دارایی مورد نظر است.
•    حجم (Amount): این ستون از اوردر بوک بیشتر در زمینه تشخیص میزان عرضه و تقاضا کاربرد داشته و با بررسی این بخش به راحتی می‌توان متوجه میزان دارایی‌هایی که به وسیله خریداران و فروشندگان عرضه می‌گردند، شد. مثلا اگر شما سفارش 6 واحد بیت کوین را در اوردر بوک به ثبت رسانده باشید؛ در این حالت، مقدار 6 را در ستون Amount مشاهده خواهید کرد.
•    مقدار کل (Total): مقدار کل در ردیف اول همواره برابر با Amount بوده؛ اما در ردیف‌های بعدی مقدار Total از مجموع حجم (Amount) یا همان حجم سفارش‌های پیشین به علاوه حجم سفارش جاری حاصل می‌گردد.

هدف از ایجاد اوردر بوک

به طور کلی هدف اولیه از ساخت اوردر بوک و ورود آن‌ها به حوزه بازارهای مالی این بود که کلیه خریداران و فروشندگان بتوانند در یک پنجره به تمامی اطلاعات مورد نیاز خود در زمینه خرید یا فروش یک دارایی خاص دست پیدا کنند. در واقع امروزه اوردر بوک به بخش جدایی‌ناپذیر صرافی‌های رمزارزی تبدیل شده است و هر صرافی قبل از آن که وارد بازارهای مالی شود، باید از قبل برنامه‌نویسی‌های لازم در زمینه ایجاد اوردر بوک را انجام داده باشد تا در نهایت بتواند با ایجاد یک دفتر سفارش دقیق، اطلاعات جامع و کاملی را در اختیار کاربران خود قرار دهد. البته جالب توجه است که بدانید کاربران صرافی‌ها امکان ثبت سفارش و انجام معامله از طریق اوردر بوک را نیز دارند و در هر سفارشی که به وسیله اوردر بوک به ثبت می‌رسد، حتما باید مولفه‌های زیر در نظر گرفته شود:

•    تعیین نوع سفارش: در قدم اول باید تعیین شود که سفارش مورد نظر در بخش درخواست‌های فروش به ثبت خواهد رسید یا در بخش پیشنهادات خرید
•    تعیین مقدار سفارش مورد نظر: همان طور که در مطالب فوق نیز اشاره‌هایی به وجود ستون مقدار در اوردر بوک شد، در ثبت سفارش نیز باید میزان و حجم سفارش مورد نظر خود را به دقت تعیین کنید؛ چراکه تعیین مقدار و حجم سفارش از مولفه‌های اصلی برای تشخیص یک سفارش معتبر بوده و کاربران به وسیله آن از تعداد سهم که برای خرید یا فروش در نظر گرفته‌اید، آگاه می‌شوند.
•    تعیین حد قیمتی یا همان قیمت لیمیت: این قیمت که بوسیله فرد سفارش‌گذار تعیین می‌گردد، نشانگر قیمت حداکثری و حداقلی دارایی مورد نظر بوده و به عنوان مثال اگر قصد خرید یک رمزارز با قیمت 30 دلار را دارید؛ این بدان معناست که بالاترین مقدار برای خرید و همچنین پایین‌ترین مقدار برای فروش، 30 دلار است.
•    تعیین زمان ثبت: هر سفارشی که در اوردر بوک به ثبت می‌رسد باید دارای زمان ثبت سفارش باشد و در صورتی که کاربر این زمان را تعیین نکرده باشد، صرافی راسا نسبت به تعیین چنین زمانی اقدام می‌کند.

به بیان کلی، اوردر بوک‌ها با هدف خرید و فروش دارایی‌ها در قیمت دلخواه کاربران ایجاد شده‌اند و در اصل چهره به‌روز شده همان بازارهای سنتی هستند که فروشندگان کالای مورد نظر خود را با قیمت معینی به فروش می‌رسانند و در مقابل خریداران نیز قیمت درخواستی خود برای خرید محصول و کالای مورد نظر را پیشنهاد می‌دهند و در صورت ایجاد توافق میان خریدار و فروشنده، معامله مورد نظر انجام می‌گیرد.

انواع سفارشات در دفتر ثبت سفارش (Order Book)

اوردر بوک به لحاظ پشتیبانی از انواع سفارشات، دارای تنوع خوبی بوده و از این لحاظ محدودیت خاصی را به کاربران تحمیل نکرده است. در ادامه با انواع سفارش در اوردر بوک بیشتر آشنا می‌شویم:

سفارش استاپ 

این نوع خاص از سفارش‌ها که به آن سفارش استاپ لیمیت نیز گفته می‌شود، از قابلیت انجام هم به صورت مارکت و هم به صورت لیمیت برخوردار بوده و در واقع پس از ثبت چنین سفارشی از سوی کاربر، این سفارش فورا وارد لیست خرید و فروش اوردر بوک نشده، بلکه منتظر می‌ماند تا شرایط مطلوب مورد نظر معامله، فراهم گردد.

سفارش محدود (Limit)

ثبت سفارش محدود یا لیمیت در اوردر بوک بدان معناست که کاربر ثبت کننده این سفارش تمایلی به انجام معامله با قیمتی پایین‌تر از آن چیزی که ثبت کرده، ندارد. البته این مسئله به معنای منحصر کردن سفارش در قیمت تعیینی نبوده و بلکه ممکن است این کاربر دارایی خود را با قیمتی بسیار بالاتر از قیمت تعیینی به فروش رساند؛ اما آنچه مسلم است، این است که تحت هیچ شرایطی معامله با قیمت پایین‌تر از حد تعیینی انجام نخواهد گرفت.

سفارش Time In Force

سفارش Time In Force که غالبا تریدرها آن را با نام اختصاری سفارش TIF می‌شناسند، نوع دیگری از سفارش‌هایی است امکان تعیین مدت زمان فعال بودن یک سفارش را در اختیار فرد سفارش‌گذار قرار می‌دهد. این سفارش‌ دارای آیتم‌های متنوعی است که در ادامه به تفصیل هر یک از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

•    حالت GTC (Good Till Cancel): این حالت به نوع خاصی از سفارش TIF اشاره دارد که در آن تا زمانی که سفارش به وسیله کاربر لغو یا تکمیل نشده، همچنان در جریان خواهد بود.
•    حالت Post Only: آن دسته از کاربرانی که اهل ریسک نیستند و نمی‌خواهند خطرات احتمالی موجود در سفارش‌های فعال و اکتیو را قبول کنند، به سراغ ثبت سفارش به صورت منفعل رفته و از سفارش نوع Post Only کمک می‌گیرند. جالب توجه است که بدانید این نوع خاص از سفارش، هیچگاه فعال و اکتیو نمی‌گردد.
•    سفارش روزانه: این نوع خاص از سفارش صرفا برای یک روز معاملاتی فعال است و اگر تا سفارش مورد نظر تا پایان روز معاملاتی انجام نگردد، به صورت کاملا خودکار لغو می‌شود. البته در انتخاب این نوع خاص از سفارش‌های TIF باید توجه داشته باشید که پایان یک روز معاملاتی متناسب با سیاست‌ها و قوانین هر صرافی مشخص می‌شود و عموما صرافی‌ها ساعت 12 جهانی را به عنوان پایان روز معاملاتی خود در نظر می‌گیرند.

سفارش قیمت بازار

در این نوع خاص از سفارش‌های اوردر بوک، معامله‌گران هیچگونه حد قیمتی و قیمت لیمیتی برای دارایی‌های خود در نظر نمی‌گیرند و صرفا با معین کردن حجم دارایی‌ها، معاملات را مطابق با قیمت لحظه‌ای بازار انجام می‌دهند. مثلا فرض کنید که قصد خرید حدودا 500 واحد از قیمت اتریوم ETH را با توجه به قیمت بازار دارید؛ در چنین حالتی صرافی بدون هیچ معطلی اولین قیمت پیشنهادی موجود در صف فروش را به عنوان قیمت بازار در نظر گرفته و معامله مورد نظر انجام می‌گیرد.
لازم به ذکر است، با توجه به این واقعیت که در این نوع از سفارشات معاملاتی، تریدر هیچگونه کنترلی بر روی قیمت معامله ندارد، پیشنهاد می‌کنیم که کاربران مبتدی و تازه‌وارد دنیای کریپتوکارنسی به سراغ این نوع خاص از سفارشات نروند تا متحمل پرداخت ضررهای احتمالی نگردند.

قابلیت های اوردر بوک

شاید با مطالعه مطالب فوق، این سوال ذهن شما را به خود مشغول سازد که با استفاده از اوردر بوک می‌توان چه کارهایی را انجام داد و به طور کلی این دفاتر ثبت سفارش، دست کاربران را در انجام چه کارهایی باز می‌گذارند؟! پاسخ این سوال حول سفارشات موجود در اوردر بوک می‌گردد که در ادامه هر یک را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

1.    ایجاد سفارشات جدید: کاربران به راحتی می‌توانند متناسب با استراتژی‌های معاملاتی خود به سراغ انواع سفارشات موجود در اوردر بوک رفته و یک سفارش جدید ایجاد نمایند.
2.    لغو و کنسلی سفارش: کاربرد اوردر بوک صرفا در ایجاد سفارش‌های جدید منحصر نشده و در صورتی که کاربری بخواهد به هر علتی سفارش خود را لغو کند، این امکان برای او فراهم است. جالب است بدانید در حالتی که بخشی از سفارش مورد نظرتان در این دفتر اجرا شده باشد نیز می‌توانید با مراجعه به بخش لغو سفارش، درخواست خود را برای لغو مابقی سفارش خود به ثبت برسانید.
3.    اصلاح سفارش: یکی از قابلیت‌های جالب اوردر بوک، امکان تصحیح سفارش است که کاربران به کمک این قابلیت به راحتی می‌توانند سفارش‌های ایجاد کرده خود را تغییر داده و تصحیح نمایند. البته برخی از صرافی‌ها چنین قابلیتی را در بخش اوردر بوک در نظر نگرفته‌اند و به هنگام استفاده از خدمات اوردر بوک یک صرافی، حتما به این مسئله توجه کافی داشته باشید؛ چراکه در صورت عدم وجود چنین آیتمی، برای تغییر و اصلاح سفارش خود چاره‌ای جز لغو و کنسلی سفارش ایجاد شده نخواهید داشت.

انواع معاملات موجود در Order Book

به طور کلی در اوردر بوک صرافی‌های رمزارزی دو نوع معامله تک مرحله‌ای و چند مرحله‌ای وجود دارد که در ادامه به بررسی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:

معامله تک مرحله‌ای اوردر بوک

در این نوع از معاملات موجود در دفتر ثبت سفارش اگر تریدری در صدر لیست فروش یک سفارش فروش (Sell) با به عنوان مثال 5 هزار واحد بیت کوین به ثبت برساند و معامله‌گر دیگری بخواهد با همان قیمت پیشنهادی فروشنده صرفا 2500 واحد بیت کوین خریداری نماید؛ در این حالت، معامله میان دو فرد یاد شده انجام گرفته و دارایی‌های فروشنده به 2500 واحد بیت کوین تغییر پیدا می‌کند. 

در صرافی‌ها بخشی به نام «Trade Feed» در نظر گرفته می‌شود که لیست معاملات تکمیل شده در آنجا به ثبت می‌رسد. اگر در مثال فوق، پس از انجام معامله یاد شده به بخش Trade Feed مراجعه کنید، در این صورت متوجه خواهید شد که صرفا سفارش خریدار در این بخش ثبت شده و به نمایش درآمده است و سفارش فروشنده نمایش داده نخواهد شد! علت چنین مسئله‌ای نیز در این نکته است که خریدار با قصد خرید 2500 واحد بیت کوین، سفارشی را باز کرده است و این سفارش نیز کاملا انجام شده؛ در نتیجه این سفارش در این بخش قرار گرفته است. 

معامله چند مرحله‌ای اوردر بوک

در معاملات چند مرحله‌ای، همان طور که از نام آن پیداست یک معامله به صورت تک مرحله‌ای و به یک باره انجام نمی‌شود؛ بلکه برای تکمیل آن ضرورت دارد که چندین مرحله پشت سر گذاشته شود؛ به عنوان مثال فرض کنید که قصد فروش 5000 واحد بیت کوین به قیمت 135 میلیون دلار قیمت بیت کوین BTC را دارید؛ اما در بخش خرید اوردر بوک هیچ فردی توان خرید کل 5 هزار واحد شما را ندارد؛ در چنین حالتی سفارش مورد نظر شما در طی چند مرحله مختلف تکمیل خواهد شد. فرض کنید در بخش خرید، سه سفارش A، B و C وجود دارد. اگر A سفارش خریدی با 1500 واحد و قیمت 137 میلیون را به ثبت رسانده باشد، معامله انجام شده و 1500 واحد از بیت کوین‌های شما از بخش خرید حذف می‌شود. پس از انجام معامله اول، نوبت به معامله B می‌رسد؛ سفارش B نیز به 2500 واحد از دارایی‌های شما نیاز دارد و قیمت 135 میلیون را به ثبت رسانده است که سفارش مورد نظر نیز به محض ثبت انجام شده و 2500 واحد از بیت کوین‌های شما به فرد خریدار منتقل می‌گردد؛ پس از حذف سفارش B برای تکمیل سفارش فروش میزان بیت کوین‌های باقی مانده که حدودا 1000 واحد است، به سراغ سفارش C می‌رویم.

با بررسی سفارش C متوجه خواهیم شد که وی قصد خرید 2 هزار واحد بیت کوین را دارد که در این حالت نیز سفارش شما اجرا شده و هزار واحد باقی مانده نیز به خریدار سفارش C می‌رسد. در واقع سفارش فروش 5 هزار واحد بیت کوین شما در طول سه سفارش کاملا مجزا تکمیل گردید که علت چنین امری حجم بالای سفارش بود و این دقیقا همان چیزی است که همواره در معاملات چند مرحله‌ای رخ می‌دهد.

اوردر بوک؛ بخشی حیاتی برای ارائه داده‌های مالی در صرافی‌های رمزارزی

اوردر بوک تاثیر بسیار کلیدی و حیاتی در صرافی‌های فعال در بازارهای مالی داشته و عموما انجام معاملات را برای کاربران بسیار راحت‌تر می‌کند. با توجه به اهمیت ذاتی اوردر بوک در معاملات تریدرها، ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به معرفی و بررسی جامع این مفهوم اختصاص دادیم و همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، اوردر بوک با اعلام دقیق شرایط سفارش‌های معاملاتی امکان رصد دقیق حرکت بازار و میزان عرضه و تقاضای موجود در ارتباط با یک دارایی خاص را برای معامله‌گران فراهم می‌آورد و هر فردی با بررسی این لیست سفارش‌ها به راحتی می‌تواند متوجه این نکته شود که در حال حاضر، قدرت بازار در سمت خریداران بوده یا در سمت فروشندگان قرار دارد.

به طور کلی اوردر بوک و دفتر سفارش در کلیه صرافی‌ها یکسان بوده و صرفا در برخی جزئیات ظریف کمی با یکدیگر تفاوت دارند که چنین موضوعی نیز نمی‌تواند در عملکرد این ابزار کاربردی تفاوتی ایجاد نماید. با استفاده از اوردر بوک هر معامله‌گری فرصت کافی برای تصمیم‌گیری آگاهانه و منطقی در ارتباط با خرید یا فروش دارایی مورد نظر خود را خواهد داشت و با بررسی آن به راحتی می‌توان به داده‌های واقعی در ارتباط با پشت صحنه جریانات عرضه و تقاضا، نامتوازنی سفارشات، دستکاری بازار و غیره پی برد. ناگفته نماند که اگر در ارتباط با ماهیت و چیستی اوردر بوک سوالی دارید که در این مقاله اشاره‌ای به پاسخ آن نشده است، می‌توانید سوال خود را در بخش نظرات با ما در میان بگذارید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به سوال شما پاسخ دهند.