مفهوم ریسک اسلشینگ (Slashing) چیست؟

با رشد محبوبیت استفاده از فناوری بلاک چین و افزایش آگاهی مردم از روش‌های کسب درآمدی که این فناوری نوظهور در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد، روزانه بر تعداد طرفداران دنیای کریپتوکارنسی افزوده می‌شود. اگر شما هم جز آن دسته از کاربرانی هستید که چندان مهارتی در تحلیل تکنیکال و فاندامنتال بازار نداشته و همواره نوسانات قیمتی ارزهای دیجیتال شما را نگران می‌کند، مطمئنا انتخاب روش‌های کسب درآمد انفعالی نظیر استیک ارزهای دیجیتال می‌تواند گزینه خوبی برای شما باشد؛ اما گاه به هنگامی که صحبت از استیک ارزهای دیجیتال به میان می‌آید، برخی از کاربران با اعلام این که الگوریتم اجماع اثبات سهام دارای ریسک اسلشینگ است و احتمال جریمه از سوی شبکه بلاک چینی وجود دارد، از این روش درآمدی روی برمی‌گردانند؛ اما آیا این جریمه برای کلیه کاربران در نظر گرفته شده و هر کاربری که به سپرده‌گذاری دارایی‌های دیجیتالی خویش در شبکه بلاک چینی پرداخته و به عنوان ولیدیتور فعالیت نماید، باید این جریمه را پرداخت کند؟!

مسلما پاسخ به چنین سوالی در گرو بررسی دقیق ماهیت و چرایی وجود ریسک اسلشینگ (Slashing) در شبکه‌های بلاک چینی مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام (Proof of Stake) بوده و به همین علت ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به بررسی دقیق ماهیت و چیستی ریسک اسلشینگ اختصاص داده‌ایم و اگر شما هم در این زمینه کنجکاو هستید، تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.

مروری بر الگوریتم اجماع اثبات سهام (PoS)

قبل از آن که بتوانیم در ارتباط با چیستی و چرایی وجود جریمه اسلشینگ صحبت کنیم، ضرورت دارد که نگاهی به خود ماهیت الگوریتم اجماع اثبات سهام داشته باشیم تا پس از آن با دیدی روشن‌تر بتوانید به مطالعه مطالب بعدی پرداخته و در ارتباط با اهمیت وجود چنین جریمه‌ای در شبکه‌های بلاک چینی قضاوت نمائید. ویژگی اصلی و عاملی که مایه حیات شبکه‌های بلاک چینی در سال‌های اخیر بوده به غیرمتمرکز بودن این شبکه‌ها مربوط می‎شود؛ به بیان بهتر، در این شبکه‌های بلاک چینی یک نهاد متمرکز مرکزی نظیر آنچه که در بانک‌ها با آن مواجه هستیم، وجود ندارد و وظیفه نظارت بر حسن فعالیت کاربران شبکه و همچنین تائید تراکنش‌های انجام یافته از سوی آن‌ها کاملا بر عهده نودها و گره‌های فعال در شبکه بلاک چینی قرار داشته و هریک از این نودها نسخه‌ای از دفتر کل توزیع شده را در اختیار دارند و به این شکل عملا انجام هرگونه تغییر و تحریف در اطلاعات بلاک‌ها را خنثی می‌کنند.

اما اگر یک نهاد متمرکز مرکزی وجود ندارد و این نودها هستند که وظیفه تائید تراکنش‌ها را بر عهده گرفته‌اند؛ پس چگونه می‌توان نظم و انسجام یک شبکه بلاک چینی را تامین نمود، به گونه‌ای که هر یک از این نودها راه خود را نرفته و وحدت شبکه را برهم نزنند؟! پاسخ این سوال در الگوریتم اجماع شبکه نهفته است و در واقع براساس همین الگوریتم است که احتمال انجام هرگونه حمله دابل اسپندینگ از شبکه بلاک چینی دفع می‌گردد. الگوریتم اجماع همان طور که از نام آن مشخص است، توافقی بوده که نودها براساس این توافق تراکنش‌ها را اعتبارسنجی کرده و بلاک‌های جدید به شبکه اضافه می‌کنند و در این راه از آزادی عمل بدون قید و شرط برخوردار نیستند!

به لحاظ تاریخی الگوریتم اجماع اثبات کار (PoW) قدمتی طولانی‌تر از الگوریتم اجماع اثبات سهام داشته و شاید این سوال ذهن شما را به خود مشغول سازد که با وجود الگوریتم PoW دیگر چه نیازی به الگوریتم دیگری به نام اثبات سهام وجود داشت؟! چرایی این مسئله در مشکلاتی بود که الگوریتم PoW با تحمیل هزینه‌های گزاف به دلیل مصرف بالای انرژی، مقیاس‌پذیری ضعیف و احتمال وقوع حملات 51 درصدی با تمرکزگرایی برای شبکه‌های بلاک چینی فراهم کرده بود. در الگوریتم اجماع اثبات سهام، فورجرها (افرادی که به تائید اعتبار بلاک‌ها می‌پردازند) با استیک و سپرده‌گذاری دارایی‌های دیجیتالی خویش امنیت شبکه را تامین کرده و در ازای چنین رفتار "صادقانه‌ای" از شبکه بلاک چینی پاداش دریافت می‌کنند.

آشنایی با ریسک اسلشینگ (Slashing)

مطالعه عنوان ریسک و جریمه اسلشینگ، چه چیزی را به یاد شما می‌آورد؟! جریمه، ضمانت اجرایی است که همواره به هنگام انجام یک عمل خلاف قانون با آن مواجه می‌شویم؛ در یک شبکه بلاک چینی چه چیزی می‌تواند خلاف قانون باشد؟! مطمئنا هر چیزی که نظم این شبکه بلاک چینی را مختل نماید. در اصل روند فعالیت شبکه‌های بلاک چینی کاملا امر ساده و شفافی بوده که بر پایه سیاست تشویق و تنبیه بنا شده است؛ چراکه این ولیدیتورها هستند که با فعالیت خویش، امنیت و مقیاس‌پذیری را برای شبکه بلاک چینی به ارمغان می‌آورند و در صورتی که هر یک از این نودها فعالیت‌های مخربی را در شبکه بلاک چینی مرتکب شوند، مسلما چنین امری برای شبکه بسیار گران تمام شده و حتی ممکن است به فروپاشی شبکه انجامد.

در واقع ریسک اسلشینگ به جریمه‌ای مربوط می‌شود که فورجرها در ازای عدم فعالیت، انجام رفتارهای غیرصادقانه و به طور کلی هر فعالیتی که نظم شبکه بلاک چینی را به خطر می‌اندازد، با آن مواجه خواهند شد. متناسب با ضربه‌ای که این رفتار غیرصادقانه می‌تواند به شبکه بلاک چینی وارد سازد، این نود به از دست دادن مقداری از ارزهای استیک کرده، تعلیق کامل حساب ولیدیتور، مصادره کامل دارایی‌های دیجیتال استیک شده و ممنوعیت دائم فعالیت در شبکه محکوم خواهد شد. چرایی وجود جریمه اسلشینگ به این واقعیت مربوط می‌شود که نودها در صورتی که بدانند در ازای انجام فعالیت‌های غیرصادقانه و مخرب خویش با جریمه‌های سنگینی مواجه خواهند شد، میزان دقت خود را در طول جریان اعتبارسنجی بلاک‌ها افزایش داده و در نهایت چنین امری به کاهش میزان خطاهای اعتبارسنجی و اخلال در نظم شبکه بلاک چینی منجر خواهد شد.

در واقع در تعیین نوع و میزان جریمه اسلشینگ، شبکه‌های بلاک چینی به نوع رفتار مخرب و میزان جدی یا سهوی بودن اشتباه توجه می‌کنند. مطمئنا این مسئله که یک ولیدیتور در صورت انجام یک رفتار غیرصادقانه و غیبت طولانی مدت، جریمه خواهد شد و مبلغ این جریمه نیز از طریق دارایی‌ دیجیتالی که به عنوان وثیقه در نزد شبکه بلاک چینی قرار داده است، اخذ خواهد شد می‌تواند تضمین خوبی برای فعالیت سالم اکوسیستم شبکه بلاک چینی باشد؛ از این طریق اعتبارسنج‌ها مسئولیت بر عهده گرفته را به صورت جدی دنبال کرده و در نتیجه حمله احتمالی به شبکه‌های بلاک چینی برای مهاجمان هزینه‌بر و خارج از صرفه اقتصادی خواهد بود؛ به ویژه با توجه به این واقعیت که یک کاربر برای آن که بتواند به یک ولیدیتور تبدیل شود، باید مقدار قابل توجهی از توکن‌های بومی شبکه را قفل کند. مثلا در شبکه اتریوم برای تبدیل شدن به یک ولیدیتور حداقل بایستی 32 اتر در شبکه سپرده‌گذاری گردد که اگر به ارزش آن توجه کنیم با توجه به قیمت روز اتر، به سرمایه‌ای بالغ بر 3 میلیارد و 168 میلیون تومان نیاز خواهد داشت.

اعمالی که موجب جریمه اسلشینگ می‌شوند!

به طور کلی در دو موقعیت عدم حضور برای امضای تراکنش و امضای دوگانه، جریمه اسلشینگ علیه کاربران خاطی اعمال می‌گردد که در ادامه به بررسی تفصیلی هر یک از آن‌ها می‌پردازیم:

عدم فعالیت (Downtime)

یکی از پیش شرط‌های اصلی فعالیت به عنوان فورجر و ولیدیتوری در شبکه‌های بلاک چینی مبتنی بر الگوریتم اثبات سهام، به این مسئله مربوط می‌شود که این اعتبارسنج همواره باید در دسترس و آنلاین باشد و در حالتی که ولیدیتور در دسترس نبوده و غیرفعال باشد، به دلیل ضربه‌ای که به مقیاس‌پذیری شبکه وارد می‌سازد با جریمه اسلشینگ و کاهش دارایی‌های قفل شده مواجه می‌گردد. البته گاها این عدم فعالیت به دلیل از کار افتادگی زیرساخت‌های مورد نیاز ولیدیتور اتفاق می‌افتد و به دلیل بروز مشکلات فنی عملا قابلیت «Sync» خود با شبکه بلاک چینی را از دست می‌دهد که در چنین حالتی جریمه اسلشینگ بلافاصله بعد از وقوع حالت Downtime رخ نداده و غالبا یک آستانه برای بخشودگی آن در نظر گرفته می‌شود؛ اما در صورت احراز عمدی بودن این عدم فعالیت، ولیدیتور قطعا با جریمه اسلشینگ مواجه خواهد شد.

در واقع روند تائید بلاک‌های جدید در شبکه‌های بلاک چینی مبتنی بر الگوریتم اجماع اثبات سهام به این صورت است که شبکه با یک رویکرد شبه تصادفی، ولیدیتوری را برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و بلاک جدید انتخاب می‌کند و در حالتی که فورجر انتخابی آفلاین باشد، چنین مسئله‌ای می‌تواند ضربات مهلکی را به مقیاس‌پذیری شبکه وارد کرده و ترافیک‌های سنگینی در آن ایجاد کند که چنین امری طبیعتا علاوه بر طولانی‌تر کردن روند تائید تراکنش‌ها، کارمزد شبکه را نیز افزایش می‌دهد؛ وقوع چنین مسائلی مطمئنا تاثیرات منفی بر محبوبیت شبکه‌های بلاک چینی از خود برجای خواهد گذاشت.

وقوع امضا دوگانه در یک بلاک (Double Signing)

گاها ولیدیتورها برای آن که بتوانند خود را از جریمه اسلشینگ به دلیل از کار افتادگی و Downtime ناخواسته نجات دهند، ولیدیتور دیگری را در حالت ذخیره قرار می‌دهند و گاها به دلیل وقوع مشکلات زیرساختی، امضاها با تداخل مواجه شده و دو امضای یکسان در اختیار یک بلاک قرار می‌گیرد. در اصل استفاده از نودهای ذخیره (Backup Node) روشی است که عموما ولیدیتورها از آن برای اطمینان از درستی عملیات اعتبارسنجی در طول شبانه روز و جلوگیری از حالت اسلشینگ، کمک می‌گیرند؛ اما این امضای مضاعف نیز از جمله مواردی است که می‌تواند امنیت شبکه را با خطرات جبران ناپذیری مواجه سازد و به همین علت در صورت بروز حالت امضای مضاعف برای یک بلاک، شبکه ولیدیتور مورد نظر را با جریمه اسلشینگ تنبیه می‌کند.

جریمه اسلشینگ ثابت و متغییر

عموما شبکه‌های بلاک چینی متناسب با سیاست‌های خود، رویکردهای متعددی را در جهت جریمه اسلشینگ کاربران خاطی در نظر گرفته‌اند. به عنوان مثال در شبکه بلاک چینی اتریوم، حداقل جریمه اسلشینگ حدودا 1 اتر در نظر گرفته است تا ولیدیتورها با جدیت بیشتری عمل اعتبارسنجی را پیگیری کرده و خطاهای شبکه را به حداقل ممکن برسانند؛ اما این شبکه برای انجام خطاهای بزرگتر از سوی کاربران، در قدم اول تعداد ارزهای استیک شده را بر 32 تقسیم کرده و حاصل هر چه باشد را به عنوان جریمه اولیه اسلشینگ از این کاربران خاطی اخذ کرده و سپس مجازات‌های تکمیلی دیگر را نیز به مرور زمان اعلام می‌کند. در واقع شبکه اتریوم ETH برای جریمه اسلشینگ از یک ساختار ثابت و همچنین چند لایه برای مجازات کاربران کمک گرفته است که چنین ساختار مشابهی در شبکه پولکادات نیز مشاهده می‌شود.

در طرف دیگر ماجرا شبکه‌های بلاک چینی دیگری نظیر شبکه Celo قرار دارند که از یک مدل ثابت جریمه اسلشینگ بهره می‌برند؛ اما برای آن که بتوانند اثربخشی این جریمه در بازدارندگی را ارتقا دهند، به هنگام کسر مقدار ثابتی از توکن‌های اعتبارسنج خطاکار، همان میزان توکن را نیز از توکن‌های سایر اعضای مجموعه این اعتبارسنج نیز کسر می‌کند تا ولیدیتورها به هنگام انتخاب مجموعه به سراغ ولیدیتورهای صادق بروند. البته انتقادی که بر این روش وارد است به این واقعیت مربوط می‌شود که شاید پرداخت چنین جریمه‌هایی برای یک ولیدیتور بزرگ رقم چندان قابل توجهی به شمار نرود؛ اما این میزان جریمه برای یک فورجر کوچک ممکن است رقم بسیار قابل توجهی باشد.

جریمه اسلشینگ؛ روشی برای اطمینان از فعالیت صادقانه ولیدیتورها در شبکه‌های بلاک چینی

هر شبکه بلاک چینی برای آن که بتواند اعتماد کاربران را به سمت خود جلب نماید، به امنیت نیاز دارد؛ به همین علت از همان ابتدای ظهور شبکه‌های بلاک چینی غیرمتمرکز، اعضای تیم توسعه دهنده این شبکه‌ها به دنبال روشی برای تشویق ولیدیتورها به فعالیت صادقانه بوده‌اند و با در نظر گرفتن اعطای پاداش شبکه در این مسیر قدم گذاشته‌اند؛ اما آیا صرفا در پیش گرفتن سیاست تشویق ولیدیتورهایی که وظیفه تائید تراکنش‌ها و اعتبارسنجی بلاک‌های جدید را برعهده دارند برای تامین امنیت شبکه کافی است؟ مسلما خیر و به همین علت شبکه‌های بلاک چینی به سراغ اجرای احکام بازدارنده رفته‌اند و جریمه اسلشینگ دقیقا همان ضمانت اجرایی است که سبب می‌شود تا کاربران منطبق با قوانین شبکه به تائید بلاک‌ها پرداخته و با غیبت خویش ضربه‌ای به مقیاس‌پذیری و امنیت شبکه وارد نسازند. به همین علت اگر قصد استیکینگ ارز دیجیتال را دارید به شما توصیه می‌کنیم که حتما به سراغ شناسایی ولیدیتورهای فعال و با حجم سرمایه بالا بروید. ناگفته نماند که اگر در ارتباط با ماهیت و چیستی جریمه اسلشینگ سوالی دارید که در این مقاله از بلاگ کریپتوباز به پاسخ آن اشاره‌ای نشده است، می‌توانید سوال خود را در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به سوال شما پاسخ دهند.