پروژه یورو دیجیتال: چگونه بر سیستم مالی فعلی تاثیر خواهد گذاشت؟

طبق گفته بانک مرکزی اروپا، اروپایی‌ها به روش‌های پرداخت دیجیتالی وابسته شده‌اند و اتحادیه اروپا به دنبال انجام اقداماتی است تا از ایمن و بی‌دردسر بودن نقل و انتقالات آنلاین مردم اطمینان حاصل کند. در طی این پروسه پرداخت، شکل جدیدی از پرداخت کاملا دیجیتالی بدون نیاز به پول نقد در حال افزایش است. پرداخت با استفاده از رمزارزهایی که نه به عنوان پول نقد فیزیکی، بلکه به‌صورت دیجیتالی هستند، با استقبال خوبی مواجه شده است. در حال حاضر حدود 50 بانک مرکزی در سراسر جهان از جمله Riksbank سوئد و بانک مرکزی باهاما در حال تحقیق درباره قیمت ارزهای دیجیتال هستند و اتحادیه اروپا به‌طور جدی به راه‌اندازی یورو دیجیتالی فکر می‌کند. در این مطلب از کریپتوباز پس از آشنایی با یورو دیجیتال به دنبال پاسخ به این پرسش خواهیم بود که پروژه یورو دیجیتال چگونه بر سیستم مالی فعلی تاثیر خواهد گذاشت. اگر به دنبال آشنایی با پول مجازی و اطلاع از جدیدترین شیوه پرداخت هستید، تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.

منظور از پروژه یورو دیجیتال چیست؟

شواهد به دست آمده نشان می‌دهند پروژه یورو دیجیتال به ارز دیجیتال بانک مرکزی تبدیل خواهد شد. یورو دیجیتال یک روش پرداخت سریع، ایمن و مبتکرانه ارائه کرده و دارای ارزش قانونی تضمین شده توسط بانک مرکزی اروپا خواهد بود. در حقیقت می‌توان گفت یورو دیجیتال مانند ارزهای رمزنگاری شده عمل می‌کند و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد. این ارز هم برای مشاغل و هم برای شهروندان عادی قابل استفاده است و می‌تواند در کنار اسکناس به‌عنوان پول نقد، برای پرداخت در 19 کشور منطقه یورو استفاده شود. برخلاف ارزهای دیجیتال که هیچ نهادی ندارند که آن‌ها را ایجاد و توزیع کند، یورو دیجیتال توسط بانک مرکزی اروپا (ECB) صادر خواهد شد. لازم به ذکر است که ارز دیجیتال یورو در نحوه عملکرد خود مشابه ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین خواهد بود و با استفاده از فناوری بلاک چین مدیریت و تنظیم خواهد شد.

ایده پروژه یورو دیجیتال از کجا شروع شد؟ 

طبق گزارش بانک مرکزی اروپا، پول بانکی منطقه یورو تنها با 13 درصد پول نقد پوشش داده می‌شود و دارایی‌های باقی مانده بانک، مطالبات وام گیرندگان و سایر دارایی‌ها است؛ به همین دلیل، نگهداری پول بانکی خطرناک است و مشتریان بانک در برابر ریسک نقدینگی، اعتباردهی و بازار آسیب پذیر هستند. بانک‌های مرکزی برخلاف بانک‌های خصوصی به دلیل اینکه تنها نهادهایی هستند که وجه نقد قانونی صادر می‌کنند و حتی می‌توانند با سهام منفی وجود داشته باشند، ورشکست نمی‌شوند. این موضوع نشان می‌دهد که ذخایر بانک مرکزی مانند پول نقد، انواع پول بدون ریسک هستند؛ با این حال، برخلاف پول نقد به‌صورت دیجیتالی منتقل می‌شوند و در عوض ذخایر سود دریافت کرده و به نرخ سپرده بانک مرکزی پرداخت می‌شوند. 

در طی 10 سال گذشته، پرداخت‌های الکترونیکی رشد قابل توجهی داشته‌اند؛ به همین دلیل است که بانک مرکزی اروپا و سایر بانک‌های مرکزی مدتی است که درباره چشم‌اندازهای پول نقد که تنها به شکل دیجیتالی یا پروژه یورو دیجیتال وجود داشته باشد، تحقیق می‌کنند. یورو دیجیتال بانک مرکزی اروپا عملکردی مشابه با اسکناس دارد؛ اما به عنوان یک دارایی دیجیتال توسط یورو سیستم (بانک مرکزی اروپا و بانک مرکزی ملی) صادر می‌شود و در دسترس افراد قرار می‌گیرد. پروژه یورو این اطمینان را حاصل می‌کند که می‌توانید پول نقد را در هر منطقه‌ای از یورو دریافت کنید.

یورو دیجیتال و فناوری بلاک چین

ظهور دارایی‌های رمزنگاری دیجیتال از جمله بیت کوین در سال 2008 و فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) بانک‌های مرکزی در سراسر جهان باعث افزایش شهرت رمزارزهای خصوصی و ارزهای دیجیتال و گستردگی اقبال عمومی مردم و صاحبان کسب‌وکارها به چنین بسترهای مبادلاتی شد. در این زمان، بانک‌های مرکزی سراسر جهان به فکر دیجیتالی شدن سیستم پولی و خلق و انتشار ارزهای دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) افتادند. بانک انگلستان در این روند پیشرو بود و امکان معرفی بانک مرکزی خود را در اوایل سال 2014 بررسی کرد.
علت اصلی این تصمیم بانک‌های مرکزی جهان، اقتصاد متزلزل، بسیار پر نوسان و غیر قابل ردیابی صنعت ارز‌های دیجیتال خصوصی بود؛ هنگامی که از سال 2011، بیت کوین به عنوان پادشاه رمزارزهای جهان 5 دوره سقوط چالش برانگیز را تا بیش از 450 درصد در سال‌های 2011، 2015، 2017، و 2022 تجربه کرد. در چنین بستر ناامنی که تضمین آینده روشن اقتصادهایی مبتنی بر ایجاد ابزارها و سازوکارها و بسترهای دیجیتالی در حال بهینه شدن بود، صدور رمزارز‌های ملی با پشتوانه‌ بانک‌های مرکزی، علاوه بر ایجاد امنیت و سهولت در مبادلات تجاری، به عنوان ابزاری قابل اعتماد در ذخیره ارزش به شدت ضرورت پیدا کرده است. شاید بتوان گفت که به همین دلیل، حتی شرکت‌های خصوصی بزرگ نظیر کمپانی متا با حدود 3 میلیارد کاربر در جهان، در چهار برنامه پرطرفدار به این شرکت یعنی اینستاگرام، واتس‌اپ، فیس‌بوک و پیام‌رسان فیس‌بوک در زمستان سال 2022 خبر از ایجاد دارایی دیجیتال رسمی متمرکز بر فناوری بلاک چین و دفتر کل توزیع شده (DLT) با پشتوانه اوراق قرضه دولتی دادند.

آیا یورو دیجیتال مبتنی بر بلاک چین است؟

پروژه یورو دیجیتال به عنوان یکی از پروژه‌های مبتنی بر بلاک چین و از رمزارزهای رسمی بانک مرکزی اروپا، تضمین می‌کند شهروندان اروپا در عصر دیجیتالی به یک ابزار پرداخت ساده، شناخته شده، ایمن و قابل اعتماد دسترسی آزاد داشته باشند. در حقیقت، یورو دیجیتال برای جلوگیری از ورود شهروندان و صاحبان مشاغل در منطقه یورو به بستر ناامن و پرریسک دارایی‌های رمز نگاری شده‌ خصوصی در اثر تقاضای فزاینده‌ جامعه اروپایی برای دریافت خدمات پرداخت و انتقال قابل اعتماد الکترونیک و دیجیتال ایجاد شده است.

مزایای یورو دیجیتال مبتنی بر بلاک چین

پروژه یورو دیجیتال مبتنی بر بلاک چین مزایای گسترده‌ای دارد که در ادامه هر یک را نام برده و بررسی می‌کنیم:

مقاومت سیستماتیک بالا در برابر دستکاری و جعل تراکنش‌ها

تراکنش‌ها به‌صورت هم‌زمان و اتوماتیک بر روی چندین مرکز داده و رایانه با قابلیت رصد نگهداری می‌شوند و در این حالت، امکان جعل یا تغییر داده‌های تراکنش غیرممکن است. این مقاومت سیستماتیک در مقابل دستکاری‌ها و اختلالات، مزایای قابل توجهی به‌ویژه برای مشتریان و مشاغل مختلف دارد که عموما هیچ شناخت و اعتمادی نسبت به یکدیگر ندارند. در حقیقت می‌توان گفت که این بستر امن ریسک انجام مبادلات تجاری با کمترین میزان آشنایی و بدون در اختیار داشتن دانش و اطلاعاتی از طرف مقابل را از بین می‌برد.

امنیت در مقابل حملات سایبری و هکری

داده‌های مرتبط با مبادلات و نقل و انتقالات هر کاربر در یک سازوکار ویژه مالی، اغلب به‌صورت مرکزی بر روی چندین سرور شخص ثالث در دیتا سنتر بانک مرکزی اتحادیه اروپا به‌صورت مدیریت شده و غیرمتمرکز ذخیره می‌شوند. از آنجایی که هنگام استفاده از فناوری دفتر کل توزیع شده داده‌های تراکنش به‌طور هم‌‌زمان بر روی تعداد زیادی کامپیوتر ذخیره می‌شود، هیچ چالش یا نقطه نفوذ و شکستی در این فرآیند به چشم نمی‌خورد. ذخیره‌سازی غیرمتمرکز داده‌ها سیستم را در مقابل حملات سایبری و حمله هکرها مقاوم‌تر می‌سازد.

افزایش بهره وری در بستر یوروی دیجیتال

نظام پرداخت، مبادله و ذخیره ارزش در سازوکار یورو دیجیتال که مبتنی بر فناوری بلاک چین بوده و فناوری دفتر کل توزیع شده همتابه‌همتا دارد، به شدت منجر به افزایش بهره‌وری قابل توجه در صنعت رمزارزهای رسمی و ملی کشور می‌شود. یکی از مزایای اصلی پروژه یورو دیجیتال که بهینگی بالایی در این بخش به همراه می‌آورد، سیستم پرداخت بسیار ساده و آسان است که نیاز به واسطه‌های متعددی از جمله اتاق‌های پایاپای را از بین می‌برد. این موضوع باعث می‌شود هزینه‌های این سیستم و نظام پرداختی به شدت کاهش پیدا کند و تراکنش‌ها بسیار سریع‌تر پردازش شوند. این سازوکار بهبود کارایی قابل توجه به‌ویژه در پرداخت‌های فرامرزی و بین‌المللی را به دنبال می‌آورد؛ به عنوان مثال، امکان دارد که نقل و انتقالات بین‌المللی از آلمان به آرژانتین تا ده روز طول بکشد و این موضوع می‌تواند تا 10 درصد از کل مبلغ ارسال شده به عنوان کارمزد انتقال را کسر کند. استفاده از پروژه یورو دیجیتال در بین مناطق ارزی متمایز همراه با فناوری‌های DLT تسویه سریع با هزینه‌های ناچیز تراکنش را ممکن می‌سازد.

دلایل برتری یورو دیجیتال در مقایسه با ارزهای خصوصی

درباره دلایل برتری نسبتا مطلق ارزهای دیجیتال بانک مرکزی از جمله پروژه یورو دیجیتال در برابر دارایی‌های رمزنگاری شده از جمله بیت کوین می‌توان موارد زیر را مطرح کرد:

•    اکثر شبکه‌های فناوری دفتر کل توزیع شده مانند شبکه بیت کوین BTC، ساختاری نامطمئن و غیرقابل ردیابی در مقایسه با سیستم DLT توسعه یافته بانک‌های مرکزی دارند. فدرال بانک‌هایی مانند بانک مرکزی اتحادیه اروپا نیازی به استفاده از یک سیستم DLT غیرمتمرکز که کاملا بدون اعتماد طرفین مبادله و از طریق مکانیزم اجماع توزیع شده (PoW) اجرا شده را ندارد؛ چراکه سطح امنیت بالایی را در بستر خود جای داده است.
•    این نکته درست است که مکانیزم PoW شبکه بیت کوین به عنوان پرکاربردترین و ایمن‌ترین فرآیند بستر مبادلاتی محسوب می‌شود؛ اما هدر رفت انرژی شدید و آسیب زنندگی بالا به محیط زیست منجر به محدود شدن توان تراکنش‌ها را به دنبال می‌آورد.
•    برخلاف شبکه بیت کوین، بلاک چین‌های مجاز با اعتبارسنجی‌های شناخته شده و قابل اعتماد توسط نهادهای توسعه دهنده این فناوری برای خلق بستر رمزارزهای ملی از جمله پروژه یورو دیجیتال، به بانک‌های مرکزی در سراسر جهان ارائه می‌شود.
•    معایب ارزهای دیجیتال متعدد از جمله مصرف انرژی بالا، چالش‌های مقیاس‌پذیری و قیمت‌های پرنوسان باعث شده در مقایسه با ارز دیجیتال بانک مرکزی با قابلیت ثبات، پایداری در ارزش و بستر مطمئن حرفی برای گفتن نداشته باشد.
•    امنیت سایبری رمزارزهای خصوصی که از یک سیستم پولی که بر اعتماد شخص ثالث مانند بانک‌ها، بانک‌های مرکزی یا دولت تشکیل می‌گردد، ناسازگار است.

تاثیر یورو دیجیتال بر سیستم مالی فعلی

اختراعات پولی ساختار سیستم‌ها و نظام‌های مالی در طول تاریخ به چالش کشیده شده و دگرگون شده است. نوآوری‌های پولی و مالی بحث‌هایی را همواره در موفقیت و عدم موفقیت خود، اقبال مردم و سازمان‌ها به بانک مرکزی را دستخوش تغییر کرده‌اند. در این زمینه پروژه یورو ارز دیجیتال تلاش می‌کند تا دیجیتالی‌سازی را تقویت کرده و در عین حال، آزادی انتخاب مردم را در برابر نحوه پرداخت و تضمین رقابتی و ایمن بودن پرداخت‌ها حفظ کند. همچنین ارز دیجیتال یورو سیستم مالی فعلی اروپا را ایمن‌تر، در دسترس‌تر و ساده‌تر می‌سازد و شمول مالی را ارتقا می‌بخشد. با در نظر گرفتن تمامی این موارد، حفاظت از حریم خصوصی، اولویت اصلی منتشرکنندگان یورو دیجیتال خواهد بود که این امر به حفظ اعتماد در پرداخت کمک قابل توجهی می‌کند. 

همچنین پروژه یورو دیجیتال هزینه‌های مرتبط با تراکنش‌ها را به شدت کاهش داده و بستر الکترونیک و دیجیتالی شدن اقتصادی را ارتقا می‌دهد و تضمین می‌کند که پول بانک مرکزی در قلب سیستم مالی باقی می‌ماند و ثبات فراهم می‌شود. یورو دیجیتال می‌تواند در مقیاس جهانی کاتالیز شود؛ به عبارتی دیگر، امکان دارد که با ارائه قابلیت همکاری با ارزهای دیجیتال بین‌المللی از جمله سایر CBDCها، مزایای کارایی موردنیاز در پرداخت‌های فرامرزی ایجاد کند. در حالتی که دو نقطه قوت اصلی یوروی دیجیتال یعنی ایمنی و نقدینگی، به اندازه کافی تحت مدیریت قرار نگیرند، می‌توانند بر سیستم مالی فعلی و ثبات پولی اتحادیه اروپا از سه جنبه زیر تاثیر بگیرند:

اثرات واسطه گری مالی و تخصیص سرمایه بانکی در زمان عادی

هنگام بررسی تاثیر پروژه یورو دیجیتال بر سیستم مالی فعلی، می‌توان گفت که این پروژه با عملکرد بهینه خود می‌تواند پیامدهای گوناگونی در پی داشته باشد. در وهله اول، یورو دیجیتال می‌تواند فعالیت پرداخت‌ها را از بانک‌ها جلب کرده و درآمد مرتبط با پرداخت‌ها و اطلاعات مصرف‌کننده را کاهش دهد. به عبارتی دیگر، این امکان وجود دارد که حجم عظیمی از سپرده‌های بانکی به یورو دیجیتال تبدیل شود؛ از همین رو اگر محدودیتی برای این نقدشوندگی در نظر گرفته نشود، مردم مبالغ هنگفتی از بانک‌های تجاری را با این شرایط فریبنده به بانک‌های مرکزی منتقل می‌کنند. این امر می‌تواند تامین مالی باثبات و گران‌تر، کاهش سودآوری بانک‌ها و در نهایت کاهش وام‌دهی و محدود کردن تامین مالی در بخش حقیقی اقتصاد اروپا را به دنبال بیاورد.

مشکلات احتمالی یوروی دیجیتال در زمان بحران و نوسانات مالی

پروژه یورو دیجیتال دسترسی به یک دارایی سیال ایمن را فراهم می‌کند که این موضوع برخلاف پول نقد و بدون محدودیت طراحی شده می‌تواند در مقادیر زیاد و بدون هیچ هزینه‌ای ابزار ذخیره ارزش شود. در حقیقت اگر این فرآیند ساختار صحیحی نداشته باشد، این امکان وجود دارد که با تغییر ناگهانی ماهیت وجوه پس انداز شده شهروندان از حساب‌های بانکی به یوروی دیجیتال هنگام بحران و نوسانات مالی در اقتصاد اروپا تشدید شود.

تاثیر بر سیستم پولی بین‌الملل

معرفی پروژه یورو دیجیتال برای استفاده شهروندان غیرمقیم، این ارز واحد را به عنوان وسیله‌ای امن جهت پرداخت تراکنش‌های خرده فروشی فرامرزی جذاب‌تر می‌کند. همچنین این موضوع می‌تواند ناکارآمدی در زیرساخت‌های پرداخت برون مرزی و سازوکارهای مالی بین‌الملل کشورهای دیگر را دچار رکود کند؛ چراکه یورو دیجیتال با عملکرد بهینه خود، ناکارآمدی در زیرساخت‌های پرداخت برون مرزی مناطق جهان را کاهش داده و انتقال حواله را آسان‌تر می‌سازد. البته اگر محدودیتی برای ویژگی ذخیره ارزش یورو دیجیتال اندیشیده نشود، این ویژگی ممکن است تشدید شوک‌های بین‌المللی، نوسانات بالای نرخ ارز و تاثیر شدیدتر بر شرایط مالی خارجی را به دنبال داشته باشد. 

آیا استیبل کوین یورو وجود دارد؟

توکن‌ها باید به‌طور کامل توسط سپرده‌ها پشتیبانی گردند که ارزش استیبل کوین‌ها در مقایسه با ارزهای فیات مانند یورو ثابت نگه داشته می‌شود. دارندگان استیبل‌کوین‌ها باید به صادرکنندگان توکن اعتماد کنند تا به‌طور کامل، تمامی توکن‌ها را پس‌انداز کرده و پس از نقد کردن توکن‌ها، بتوان آن‌ها را برداشت کرد. به دلیل ساختار دو لایه‌ای سیستم پولی کنونی، استیبل کوین‌ها دارای پشتوانه فیات در فناوری دفتر کل توزیع شده می‌توانند توسط پول تجاری یا بانک مرکزی پشتیبانی شوند. همچنین طرح‌های ضمانت سپرده از پول بانکی محافظت کرده و آن را مانند پول بانک مرکزی امن می‌کند؛ با این حال، در زمان بحران های بانکی، این مورد تفاوت قابل توجهی ایجاد می‌نماید. این امکان وجود دارد که سرمایه گذاری استیبل کوین به‌طور بالقوه وجوه مصرف کنندگان را در حسابی نزد یک واسطه که 100 درصد توسط پول بانک مرکزی پشتیبانی می‌شود را حفظ کند. در حالتی که بانک یا ارائه دهنده خدمات پرداخت کننده به‌طور کامل از موجودی حساب مشتریان پروژه استیبل کوین با ذخایر پشتیبانی کند، این امر قابل دسترس است. این گزینه به سپرده بانک مرکزی اختصاص دارد که توسط واسطه‌ها یا متولیان تضمین می‌شود و می‌تواند با استفاده از سیستم DLT منتقل شود. این نوه استیبل کوین، بررسی CBDC مصنوعی یا همان استیبل کوینی است که به‌صورت غیرمستقیم به پول بانک مرکزی دسترسی دارد.

یورو دیجیتال و آینده اروپا

پروژه یورو دیجیتال ابزاری برای پرداخت، انتقال و ذخیره ارزش و با ثبات بالای اتحادیه اروپا است که نسخه الکترونیک اسکناس‌های این واحد پولی محسوب شده و توسط بانک مرکزی اروپا پشتیبانی می‌شود. وجود این نهاد، قوی‌ترین تضمین قابل تصور است؛ با این حال، واسطه‌گری بانکی، ثبات مالی و سیستم مالی بین‌الملل از تاثیرات یورو دیجیتال بر سیستم مالی فعلی هستند و پاسخ واضحی در چشم‌انداز آتی آن توسط مدیران ECB اعلام نشده است. در برخی از اظهارنظرهای رسمی، هنوز هم این بیم وجود دارد که برخلاف ارزهای دیجیتال، یورو دیجیتال با مصرف بیش از حد برق، انتشار گازهای گلخانه ای را افزایش ندهد و به همین دلیل، خلق و انتشار یورو دیجیتال چالش‌برانگیز خواهد بود و بانک مرکزی اتحادیه اروپا در انتشار رسمی آن به شدت محتاطانه عمل می‌کند.

 مدیران بانک مرکزی اروپا در اواسط ژوئیه 2021 فاش کردند که در میانه یک مرحله تحقیقات دو ساله برای اروپا CBDC هستند و تاریخ انتشار یورو دیجیتال برای اواسط سال 2026 برنامه ریزی شده است که البته هنوز هم در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. این پروژه، یک حرکت مخاطره آمیز برای بخش پرداخت است و این امکان وجود دارد که منجر به فرصت های جدید هیجان انگیز در سراسر اروپا شود. این نکته را به خاطر داشته باشید که یورو دیجیتال جایگزین یورو فیزیکی نخواهد شد و ارز دیجیتال یورو به سادگی در کنار یورو فیزیکی کار می‌کند تا پرداخت‌ها را آسان‌تر و ایمن‌تر کند. نظر شما درباره آینده پروژه یورو دیجیتال چیست؟