امن‌ترین دارایی‌هایی که با سقوط دلار آمریکا پیشتاز بازار شدند

در روزهایی که اقتصاد آمریکا نشانه‌هایی از رکود تورمی (stagflation) نشان می‌دهد و تنش‌های ژئوپلیتیکی شدت گرفته‌اند، نگاه سرمایه‌گذاران به دارایی‌هایی جلب شده که بتوانند در برابر طوفان‌های اقتصادی مقاومت کنند. در این میان، بیت‌کوین، طلا و فرانک سوئیس در مرکز توجه قرار گرفته‌اند و هر سه گزینه به‌عنوان دارایی‌های امن یا «Safe Haven» در برابر افت ارزش دلار، خودنمایی می‌کنند.

چرا دلار آمریکا در حال عقب‌نشینی است؟

دلار آمریکا که زمانی پادشاه بی‌رقیب بازارهای جهانی بود، اکنون با فشارهای متعددی مواجه شده است. شاخص دلار آمریکا (DXY) که در ژانویه‌ی امسال به سطح ۱۱۰ واحد رسیده بود، در حال حاضر به حدود ۹۷.۷۳ واحد سقوط کرده است. این یعنی افتی بیش از ۱۰٪ در کمتر از یک سال.

اما دلیل چیست؟ مجموعه‌ای از عوامل داخلی و خارجی در این روند نقش دارند:

• افزایش نرخ تورم در آمریکا: شاخص تورم مصرف‌کننده (CPI) در ماه جولای به ۲.۷٪ رسید، در حالی که ماه قبل آن ۲.۴٪ بود. حتی تورم هسته که شامل غذا و انرژی نمی‌شود، به ۳.۱٪ رسیده است.

• کاهش سرعت رشد اشتغال: فقط ۲۲ هزار شغل در ماه آگوست ایجاد شد؛ پایین‌ترین میزان از دوران کرونا تاکنون.

• پیش‌بینی کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو: بانک مرکزی آمریکا احتمالاً برای کنترل رکود، نرخ بهره را کاهش دهد که این کار می‌تواند فشار بیشتری بر ارزش دلار وارد کند.

بیت‌کوین: بازیگری نوظهور در زمین سنتی‌ها

در نگاه نخست، شاید بیت‌کوین به‌عنوان یک دارایی دیجیتال پرنوسان، نامناسب برای جایگاه دارایی امن به‌نظر برسد. اما اتفاقات سال جاری نظر بسیاری از تحلیل‌گران را تغییر داده است. با وجود اصلاح قیمتی اخیر، بیت‌کوین هنوز هم فاصله‌ی زیادی با کف قیمتی خود در سال جاری دارد. ورود سرمایه به صندوق های قبل معامله (ETF) مبتنی بر بیت‌کوین ادامه دارد و از ژانویه سال گذشته تاکنون، مجموع ورودی سرمایه به این صندوق‌ها به ۵۴ میلیارد دلار رسیده است.

این عدد کم نیست. در واقع، نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاران نهادی در حال بازتعریف جایگاه بیت‌کوین در پرتفوی‌های خود هستند. دیگر بیت‌کوین تنها یک دارایی پرریسک محسوب نمی‌شود؛ بلکه به گزینه‌ای قابل اعتماد در روزهای پرریسک بدل شده است.

طلا: پناهگاه سنتی در روزهای پرتنش

در شرایطی که تورم جهانی بیداد می‌کند، طلا همیشه یکی از اولین مقاصد سرمایه‌گذاران محتاط است. این بار هم، این فلز گران‌بها قیمت تاریخی جدیدی را ثبت کرده است.

یکی از دلایل این رشد، افزایش خرید توسط بانک مرکزی چین است که در ۱۱ ماه گذشته بدون وقفه اقدام به انباشت طلا کرده و اکنون دارای ذخایر ۷۴ میلیون اونس تروا است. مؤسسه گلدمن‌ساکس نیز پیش‌بینی کرده که قیمت طلا تا ۵٬۰۰۰ دلار افزایش یابد.

نکته‌ی مهم‌تر این است که در کنار تقاضای بانک‌های مرکزی، صندوق‌های ETF طلا نیز شاهد ورود شدید سرمایه بوده‌اند؛ به‌طوری که بار دیگر جایگاه طلا به‌عنوان ابزار پوشش تورم و پناهگاه در بحران‌ها تثبیت شده است.

فرانک سوئیس: ارز پایدار در دنیای ناپایدار

در کنار بیت‌کوین و طلا، فرانک سوئیس هم توانسته جایگاه خود را به‌عنوان دارایی امن حفظ و حتی تقویت کند. از ابتدای سال تاکنون، فرانک سوئیس حدود ۱۳٪ در برابر دلار آمریکا رشد داشته است.

این ارز به دلایل مختلفی برای سرمایه‌گذاران جذاب است:

• ثبات سیاسی و اقتصادی سوئیس

• سیاست‌های مالی محتاطانه و بدهی پایین

• بی‌طرفی تاریخی در سیاست خارجی

سرمایه‌گذارانی که به‌دنبال حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند، با وجود بازدهی پایین، از نگهداری فرانک سوئیس استقبال کرده‌اند.

جدول مقایسه‌ای عملکرد دارایی‌های امن در سال ۲۰۲۵

آیا کاهش نرخ بهره، چاره‌ی کار است؟

یکی دیگر از نگرانی‌های قابل‌توجه، تضعیف استقلال فدرال رزرو در دولت آینده آمریکاست. گزارش‌ها حاکی از آن است که دونالد ترامپ در صورت بازگشت به قدرت، قصد دارد جروم پاول، رئیس فدرال رزرو را از سمتش کنار بگذارد و سیاست‌های نرخ بهره را تحت کنترل سیاسی مستقیم قرار دهد.

همچنین، لیسا کوک، یکی از اعضای کلیدی هیئت فدرال رزرو، از سمت خود برکنار شده است؛ حرکتی که نگرانی‌ها درباره استقلال سیاست‌گذاری پولی را بیشتر کرده است.

در صورت تحقق این سناریو، احتمال افزایش شدید نرخ تورم، کاهش اعتماد بازار و در نهایت، افت بیشتر ارزش دلار وجود دارد. در چنین شرایطی، تقاضا برای دارایی‌های امن حتی بیش از این نیز خواهد شد.

جمع‌بندی

پاسخ قطعی دادن به این سؤال هنوز زود است. اما شواهد نشان می‌دهند که ترکیب افزایش تورم، کندی رشد اقتصادی، ریسک‌های سیاسی داخلی و خارجی و ضعف دلار، باعث شده‌اند سرمایه‌گذاران نگاه جدی‌تری به جایگزین‌های دلار داشته باشند. بیت‌کوین دیگر تنها یک نوآوری فناورانه نیست؛ طلا دوباره تاج خود را بازیافته و فرانک سوئیس هم با قدرت، موقعیت خود را تثبیت کرده است. اگر روند کنونی ادامه یابد، شاید لازم باشد در تعریف کلاس‌های دارایی امن بازنگری کنیم.