در واکنش به بازگشت تحریم‌های بین‌المللی توسط کشورهای اروپایی در آگوست ۲۰۲۵، مقامات ایران از استفاده رسمی و استراتژیک از رمزارزها در تجارت خارجی سخن گفته‌اند. این اظهارات در نخستین کنفرانس بین‌المللی بلاک‌چین تحت حمایت دولت ایران، موسوم به deBlock Summit، مطرح شد.
قالیباف: تراکنش با رمزارز انتخاب نیست، اجبار است
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در سخنرانی رسمی خود اعلام کرد که «تسویه معاملات بین‌المللی از طریق ارزهای دیجیتال برای ایران نه یک انتخاب، بلکه یک ضرورت حیاتی است». او تأکید کرد کشورهای مستقل می‌توانند از این ابزارهای مالی نوین برای عبور از محدودیت‌های اعمال‌شده استفاده کنند.
ایران، رمزارز و عبور از سیستم پرداخت SWIFT
با توجه به حذف ایران از سامانه پرداخت جهانی سوئیفت، مقامات اقتصادی این کشور، رمزارزها را بهترین گزینه برای تسهیل مبادلات فرامرزی می‌دانند. قالیباف در ادامه سخنانش افزود که مجلس ایران قصد دارد با دانشگاه‌ها، شرکت‌های فناوری و فعالان صنعت بلاک چین برای توسعه زیرساخت‌های لازم همکاری کند. از دید نهادهای تصمیم‌گیر، رمزارزها تنها ابزار ممکن برای باز کردن گره‌های مالی در شرایط تحریم هستند. در همین چارچوب، جذب سرمایه خارجی در حوزه ارزهای دیجیتال نیز به‌عنوان یکی از محورهای اصلی این استراتژی اعلام شد.
هشدار فعالان صنعت به کاستی‌های نظارتی ایران
در حالی‌که موضع دولت نسبت به پذیرش رمزارزها شفاف به‌نظر می‌رسد، کارشناسان صنعت رمزارز ایران نسبت به خلأهای قانونی هشدار داده‌اند. احسان مهدی‌زاده، مدیرعامل صرافی والکس، در نشست تخصصی این رویداد گفت:
«در شرایطی که کشور نیاز به راه‌حل‌های نوآورانه دارد، نبود قانون‌گذاری شفاف می‌تواند کل ساختار را زیر سوال ببرد.»
او اشاره کرد که مقررات فعلی نه‌تنها ناقص‌اند، بلکه برداشت درستی از عملکرد فناوری بلاک‌چین در میان نهادهای تصمیم‌گیر نیز دیده نمی‌شود.
نقش بانک مرکزی و چالش تبدیل ریال
یکی از انتقادهای اصلی به عملکرد بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، تمرکز مطلق این نهاد بر نظارت بازار رمزارز و در عین حال ممنوعیت تبدیل ریال به رمزارز در پلتفرم‌های داخلی است. این تصمیم، عملاً مسیر استفاده کاربردی از رمزارزها را محدود کرده و کاربران را به سمت پلتفرم‌های غیررسمی سوق داده است.
رمزارز به‌عنوان ستون اقتصاد تحریمی
در کنار بحث استفاده از رمزارز در تجارت بین‌المللی، موضوع استخراج قانونی رمزارز نیز در جریان کنفرانس مطرح شد. با وجود صدور مجوز رسمی برای عملیات ماینینگ، همچنان اختلافاتی درباره تعرفه برق استخراج‌کنندگان وجود دارد. شمس‌الدین حسینی، رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس، خواستار بازنگری در تعرفه‌های برق یارانه‌ای برای ماینرها شد.
جدول مقایسه دیدگاه‌ها درباره رمزارزها در ایران
| نهاد / فرد | موضع رسمی درباره رمزارز | چالش‌ها و ملاحظات بیان‌شده |
|---|---|---|
| مجلس شورای اسلامی (قالیباف) | استفاده اجباری در تجارت خارجی | جذب سرمایه خارجی، توسعه زیرساخت بلاک‌چین |
| بانک مرکزی | کنترل مطلق بازار | ممنوعیت تبدیل ریال به رمزارز |
| والکس (مهدی‌زاده) | انتقاد از نبود شفافیت | ضعف قانون‌گذاری، ناآگاهی نهادی |
| کمیسیون اقتصادی مجلس (حسینی) | حمایت از استخراج قانونی | اعتراض به تعرفه‌های یارانه‌ای برق برای ماینرها |
نگاه منطقه‌ای و تهدیدات آمریکا به اعضای BRICS
در حاشیه این رویداد، تحلیلگران به موضع‌گیری ایالات متحده علیه اعضای گروه BRICS نیز اشاره کردند. گفته می‌شود رئیس‌جمهور وقت آمریکا، دونالد ترامپ، تهدید کرده در صورت ادامه مسیر حذف دلار توسط کشورهای عضو این گروه، تعرفه‌های سنگینی وضع خواهد کرد. با این حال، کشورهایی چون هند نیز در سال ۲۰۲۵ اعلام کرده‌اند که خروج از سیستم دلاری در دستور کارشان نیست، و همین مسئله مسیر ایران را از برخی متحدان منطقه‌ای جدا کرده است.
نتیجه‌گیری
تلاش ایران برای بهره‌گیری از ارزهای دیجیتال در عرصه تجارت بین‌المللی، پاسخی واضح به چالش‌های ناشی از تحریم‌های بانکی و مالی است. اما بدون تدوین قوانین شفاف، سازوکار دقیق و آموزش گسترده، این مسیر می‌تواند بیش از آن‌که فرصتی باشد، تهدیدی ساختاری برای اقتصاد کشور شود. در شرایطی که جهانیان در حال تنظیم روابط پولی جدید هستند، ایران نیز در تلاش است تا با عبور از «دیوار تحریم»، آینده‌ای متفاوت برای تجارت و تبادل مالی رقم بزند. اما آینده این مسیر، وابسته به سرعت تطبیق نهادهای حکومتی با واقعیت‌های فناوری خواهد بود.
