ارتقای پکترا (Pectra) اتریوم، یکی از مهم‌ترین به‌روزرسانی‌های این شبکه، قرار است در تاریخ ۷ مه ۲۰۲۵ (۱۸ اردیبهشت ۱۴۰۴) فعال شود. این ارتقا با هدف بهبود مقیاس‌پذیری، تجربه کاربری و کارایی اعتبارسنج‌ها طراحی شده است. پکترا ترکیبی از بهبودهای لایه اجرایی و اجماع است و بر اساس تحلیل‌های Nansen، بر پایه ارتقاهای قبلی مانند شانگهای و دنکون ساخته شده است.
چرا پکترا اهمیت دارد؟
اتریوم در سال‌های اخیر همواره به دنبال بهبود کارایی، مقیاس‌پذیری و امنیت شبکه خود بوده است. ارتقای پکترا گامی دیگر در جهت رسیدن به این اهداف است. این ارتقا با بهینه‌سازی لایه‌های مختلف، هزینه اجرای تراکنش‌ها را کاهش داده و ابزارهای جدیدی برای توسعه‌دهندگان و کاربران ارائه می‌دهد.
اهداف اصلی ارتقای پکترا
- افزایش مقیاس‌پذیری شبکه برای پردازش حجم بالاتری از تراکنش‌ها.
- کاهش هزینه‌های مرتبط با استفاده از لایه دوم.
- بهبود تجربه کاربری از طریق ابزارها و قابلیت‌های جدید.
- ساده‌تر کردن عملیات برای اعتبارسنج‌ها (Validators) و توسعه‌دهندگان.
مهم‌ترین تغییرات ارتقای پکترا:
1. افزایش ظرفیت بلوک‌ها (Blob Data Capacity)
یکی از بزرگ‌ترین ویژگی‌های پکترا، افزایش ظرفیت داده‌های بلوک از سه به شش واحد و حداکثر تا نه واحد است. این تغییر به لایه دوم اتریوم اجازه می‌دهد تا داده‌های بیشتری را در هر بلوک ذخیره کند که نتیجه آن کاهش هزینه‌های تراکنش خواهد بود.
چرا مهم است؟
لایه دوم (L2) شبکه‌هایی مانند آربیتروم و آپتیمیزم را شامل می‌شود که برای کاهش فشار روی شبکه اصلی اتریوم طراحی شده‌اند. افزایش ظرفیت بلوک‌ها به این شبکه‌ها اجازه می‌دهد تا تراکنش‌های بیشتری را با هزینه کمتر پردازش کنند.
2. افزایش هزینه گس برای کال‌دیتا (Calldata)
در حالی که ظرفیت بلوک‌ها افزایش یافته، هزینه گس برای استفاده از کال‌دیتا (Calldata) افزایش می‌یابد. این تغییر، توسعه‌دهندگان را تشویق به استفاده از بلوک‌های داده (Blob) می‌کند که راهکار بهینه‌تری برای ذخیره اطلاعات در بلاکچین است.
3. تغییرات در عملیات اعتبارسنج‌ها (Validators)
- افزایش سقف استیک از 32 اتریوم به 2048 اتریوم:
این تغییر به سرمایه‌گذاران بزرگ اجازه می‌دهد تا سرمایه خود را به صورت متمرکزتری مدیریت کنند. - کاهش زمان فعال‌سازی و خروج از شبکه:
با پکترا، زمان فعال‌سازی اعتبارسنج‌ها از 12 ساعت به تنها 13 دقیقه کاهش پیدا می‌کند. همچنین، برداشت‌ها از طریق تراکنش‌های معمولی قابل انجام است.
4. قابلیت‌های جدید برای حساب‌های کاربری (EIP-7702)
با معرفی EIP-7702، حساب‌های کاربری (EOA) می‌توانند قابلیت‌های موقت قراردادهای هوشمند را داشته باشند. این ویژگی به کاربران اجازه می‌دهد تا بدون تبدیل کیف پول‌های خود به قرارداد هوشمند، اقداماتی مانند پرداخت هزینه تراکنش برای دیگران یا امضای تراکنش‌های پیچیده را انجام دهند.
5. ارتقای امنیت و کارایی با رمزنگاری BLS
پکترا از رمزنگاری BLS پشتیبانی می‌کند که هم هزینه‌ها را کاهش داده و هم امنیت شبکه را افزایش می‌دهد. این تغییر برای توسعه‌دهندگانی که نیاز به امضاهای دیجیتال پیچیده دارند، بسیار مفید است.
جدول مقایسه تغییرات کلیدی در پکترا
| ویژگی | قبل از پکترا | بعد از پکترا |
|---|---|---|
| ظرفیت داده بلوک (Blob) | 3 واحد | 6 واحد (حداکثر 9 واحد) |
| زمان فعال‌سازی اعتبارسنج‌ها | 12 ساعت | 13 دقیقه |
| سقف استیک اعتبارسنج‌ها | 32 اتریوم | 2048 اتریوم |
| هزینه گس برای کال‌دیتا | پایین | افزایش‌یافته |
| پشتیبانی از رمزنگاری BLS | محدود | بهینه و گسترده‌تر |
پکترا چه تأثیری بر کاربران خواهد داشت؟
1. کاهش هزینه‌ها برای کاربران عادی
با افزایش ظرفیت بلوک‌ها و تشویق لایه دوم به استفاده از داده‌های بلوک، هزینه تراکنش‌ها کاهش می‌یابد. این امر به خصوص برای کاربرانی که از برنامه‌های دیفای (DeFi) یا اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (dApps) استفاده می‌کنند، بسیار جذاب خواهد بود.
2. بهبود تجربه کاربری
قابلیت‌های جدید مانند EIP-7702، فرآیندهای پیچیده را ساده کرده و امکان تعامل آسان‌تر با شبکه اتریوم را فراهم می‌کند.
3. جذب توسعه‌دهندگان بیشتر
ابزارهای جدید و هزینه‌های کمتر، اتریوم را به محیطی جذاب‌تر برای توسعه‌دهندگان تبدیل می‌کند که می‌خواهند پروژه‌های نوآورانه خود را در این شبکه پیاده‌سازی کنند.
چالش‌ها و موانع پیش‌رو
با وجود تمام مزایای ارتقای پکترا، اجرای آن به همکاری نزدیک توسعه‌دهندگان کیف پول، برنامه‌های غیرمتمرکز و زیرساخت‌های موجود نیاز دارد. اگرچه تغییرات در زیرساخت‌ها آماده است، اما پذیرش گسترده ممکن است زمان‌بر باشد.
جمع‌بندی
ارتقای پکترا یکی از مهم‌ترین گام‌های اتریوم برای بهبود مقیاس‌پذیری و تجربه کاربری است. این تغییرات نه تنها شبکه را برای کاربران عادی و توسعه‌دهندگان جذاب‌تر می‌کند، بلکه بستری برای رشد بیشتر اکوسیستم اتریوم در سال‌های آینده فراهم خواهد کرد.
