وقتی هوش مصنوعی با هنر پیوند می‌خورد: انقلاب NFTها روی بلاک‌چین تزوس

تحولاتی که زمانی فقط در ذهن آینده‌نگرها جای می‌گرفت، حالا روی بستر بلاک‌چین به واقعیت پیوسته است. ترکیب الگوریتم‌های هوش مصنوعی با هنر دیجیتال، چیزی فراتر از زیبایی بصری خلق کرده: بازارهای نو، چالش‌های حقوقی و مسیرهای تازه برای سرمایه‌گذاری. در این میان، بلاک‌چین تزوس (Tezos)،با زیرساخت ماژولار و انرژی‌پایین خود، بستری را فراهم کرده که هنرمندان و توسعه‌دهندگان بتوانند بدون پیچیدگی‌های فنی، ایده‌های خلاقانه خود را در قالب NFTهای هوشمند به نمایش بگذارند. این مقاله از کریپتوباز بررسی می‌کند که چگونه تزوس، در میان رقابت پرسرعت فناوری، جایگاهی منحصربه‌فرد در مسیر تلفیق AI و NFT یافته و چرا این روند نباید از دید فعالان حوزه کریپتو پنهان بماند.

چرا NFTهای هوش مصنوعی الان موضوع داغی شده اند؟

در دنیای هنر دیجیتال، همیشه فناوری‌های نوظهور آمده‌اند تا مرزها را جابه‌جا کنند. اما این‌بار با ترکیب توکن‌های غیرقابل تعویض (NFT) و هوش مصنوعی، نه‌فقط مرزها جابه‌جا شده‌اند؛ بلکه تعریف خلاقیت و مالکیت هم دستخوش تغییر شده است.

در سال‌های اخیر، الگوریتم‌هایی مثل DALL·E، Midjourney و Stable Diffusion توانسته‌اند تصاویری خلق کنند که تشخیص آن‌ها از آثار هنری انسانی سخت است. حالا تصور کنید این تصاویر، به‌عنوان NFT ثبت شوند؛ نه‌تنها به‌عنوان دارایی دیجیتال قابل فروش، بلکه به‌عنوان نشانه‌ای از همکاری انسان و ماشین در تولید هنر.

اما چرا این جریان دقیقاً الان به ترند داغ بدل شده است؟ پاسخ، در تلاقی سه روند است:

• پیشرفت خارق‌العاده‌ی مدل‌های زبانی و تصویری هوش مصنوعی: مدل‌هایی مانند GPT-4 و CLIP، نه‌فقط به‌صورت متنی بلکه بصری هم تولیدات شگفت‌انگیز دارند. این یعنی ایجاد محتوای هنری بدون نیاز به دانش فنی بالا.

• افزایش تقاضا برای هنرهای یونیک و سرمایه‌گذاری‌محور: بسیاری از کلکسیونرها و سرمایه‌گذاران دیجیتال، به‌دنبال NFTهایی هستند که نه‌فقط زیبا، بلکه منحصربه‌فرد از نظر الگوریتم تولید باشند.

• دسترسی آسان به ابزارهای خلق هنر مبتنی بر AI: دیگر نیازی نیست برنامه‌نویس باشید؛ با چند کلیک می‌توانید تصویر هوش مصنوعی تولید کرده و آن را روی بلاک‌چین ثبت کنید.

حتی هنرمندانی که پیش‌تر با NFTها میانه‌ای نداشتند، حالا وارد بازی شده‌اند. چرا؟ چون این بار، دیگر فقط بحث مالکیت نیست؛ بحث بر سر آفرینش مشترک انسان و ماشین است.

تزوس چیست و چه مزیتی نسبت به بلاک‌چین‌های دیگر دارد؟

وقتی حرف از NFT به میان می‌آید، معمولاً ذهن‌ها به‌سرعت به سمت اتریوم می‌رود. اما دنیای بلاک‌چین دیگر یک‌قطبی نیست. در میان ده‌ها شبکه مختلف، تزوس (Tezos) به‌عنوان گزینه‌ای هوشمندانه برای هنرمندان دیجیتال و توسعه‌دهندگان خلاق، جایگاهی خاص پیدا کرده است.

بلاک‌چینی که خودش را ارتقا می‌دهد

تزوس یک بلاک‌چین منبع‌باز و خودارتقاع‌یاب (Self-Amending) است. این ویژگی به ظاهر فنی، در عمل به‌معنای پایداری بیشتر، سرعت توسعه بالاتر، و تطبیق بهتر با فناوری‌های نو، مثل هوش مصنوعی است.

مصرف انرژی پایین، انتخابی محیط‌زیست‌محور

یکی از دلایل اصلی مهاجرت هنرمندان به تزوس، مصرف انرژی بسیار پایین‌تر آن نسبت به اتریوم است. ثبت یک NFT در تزوس معادل چند ثانیه وب‌گردی انرژی مصرف می‌کند؛ نه معادل یک هفته استخراج.

کارمزد پایین؛ در دسترس برای همه

در تزوس، برخلاف اتریوم، کارمزد مینت NFT بسیار ناچیز است. این یعنی هنرمندان تازه‌کار هم بدون نگرانی از هزینه‌های سرسام‌آور Gas، می‌توانند وارد بازار NFT شوند.

جامعه‌ای فعال و خلاق

پروژه‌هایی مانند Hic et Nunc و Objkt.com نمونه‌هایی از اکوسیستم پویا و جامعه‌ی هنری تزوس هستند. اگر هنرمند دیجیتال هستید، اینجا تنها نیستید.

امنیت بالای قراردادهای هوشمند

استفاده از زبان‌هایی مانند SmartPy، باعث شده قراردادهای NFT روی تزوس امن‌تر و پایدارتر از برخی رقبا باشند. برای پروژه‌های بلندمدت، این یک مزیت جدی محسوب می‌شود.

پروژه‌های موفق NFT هوش مصنوعی روی تزوس

اگر بخواهیم پدیده‌ی ترکیب هوش مصنوعی و هنر دیجیتال را به‌صورت عینی در بستر یک بلاک‌چین بررسی کنیم، بدون تردید تزوس (Tezos) یکی از بهترین مکان‌ها برای شروع است. طی دو سال اخیر، این شبکه به پناهگاهی برای هنرمندان دیجیتال، برنامه‌نویسان خلاق و الگوریتم‌های هوشمند تبدیل شده که هنر را به‌شکلی کاملاً نو بازتعریف کرده‌اند.

برخلاف برخی پلتفرم‌های مشهور مانند اتریوم که اغلب با هزینه‌های سنگین مینت و محیطی پیچیده مواجه‌اند، تزوس با ساختاری سبک، مقرون‌به‌صرفه و جامعه‌ای خلاقانه، راه را برای رشد پروژه‌های NFT هوش مصنوعی هموار کرده است. در این بخش، نگاهی می‌اندازیم به پروژه‌هایی که نه‌تنها روی تزوس شکل گرفته‌اند، بلکه خودشان تبدیل به بخشی از تاریخچه‌ی هنر دیجیتال مدرن شده‌اند.

پروژه “Hic et Nunc” — هنر در دل مینیمالیسم

یکی از پلتفرم‌های نمادین در دنیای NFT روی شبکه‌ی تزوس، Hic et Nunc (به لاتین یعنی "در اینجا و اکنون") است. هرچند این پلتفرم حالا فعالیت رسمی ندارد، اما همچنان به‌عنوان یکی از اولین و مهم‌ترین ویترین‌های آثار هنری دیجیتال مبتنی بر هوش مصنوعی روی تزوس شناخته می‌شود.
در زمان اوج فعالیتش، هنرمندان مستقل با استفاده از الگوریتم‌هایی مانند GANs و VQGAN+CLIP، آثار تصویری‌ای خلق می‌کردند که از نظر مفهومی پیچیده و از نظر ظاهری خیره‌کننده بودند.

به‌عنوان مثال، هنرمندی به نام Mario Klingemann  که از پیشگامان هنر مولد است مجموعه‌ای از پرتره‌های دیجیتال خلق کرد که هوش مصنوعی در سبک چهره‌های کلاسیک رنسانس آن‌ها را ترسیم کرده بود. این آثار هم از نظر فنی و هم از نظر احساسی، مرز میان خلاقیت انسانی و ماشینی را به‌چالش می‌کشیدند.

پروژه “Objkt.com” — بازار آزاد برای خلاقیت الگوریتمی

در حال حاضر، Objkt.com یکی از فعال‌ترین بازارهای NFT روی تزوس است. این پلتفرم، خانه‌ی مجموعه‌ای گسترده از آثار هوش مصنوعی است که هنرمندان از سراسر دنیا ارائه کرده‌اند. چیزی که Objkt را از دیگر بازارها متمایز می‌کند، امکان تعامل هوش مصنوعی و انسان در فرایند خلاقیت است.

برای نمونه، پروژه‌ای به نام “Dreams in Code” مجموعه‌ای است که هر NFT آن توسط الگوریتمی با ورودی متنی خلق شده است. یک متن کوتاه مثل:
«شب بارانی در توکیو با رنگ‌های نئون»
به هوش مصنوعی داده شده و تصویری خیال‌انگیز تولید شده که سپس روی تزوس مینت شده است. همین سادگی و دسترسی باعث شده هزاران هنرمند که تجربه فنی زیادی ندارند، وارد دنیای NFT شوند.

پروژه‌های مستقل هنرمندان AI روی تزوس

بسیاری از پروژه‌های موفق روی تزوس، متعلق به هنرمندان مستقلی هستند که ابزارهای AI را در کارهایشان به‌کار می‌برند. هنرمند ایرانی‌الاصل “Zahra Khani” مجموعه‌ای از پرتره‌های دیجیتال ساخته است که ابتدا با Stable Diffusion خلق شده‌اند و سپس روی تزوس منتشر شده‌اند. او در مصاحبه‌ای اشاره کرده که پایین بودن هزینه‌های مینت روی تزوس، اجازه داده تا بدون نگرانی مالی، خلاقیتش را آزاد کند. چنین تجربیاتی نشان می‌دهند که تزوس فقط یک شبکه بلاک‌چین نیست، بلکه بستری برای آزمایش، خلق و روایت داستان‌های بصری توسط هوش مصنوعی است.

مزایا و چالش‌های تولید NFT هوش مصنوعی روی پلتفرم تزوس

ورود به دنیای NFTهای مبتنی بر هوش مصنوعی، بدون درک دقیق از فرصت‌ها و موانع، می‌تواند پرهزینه یا حتی ناامیدکننده باشد. مخصوصاً وقتی این مسیر روی بلاک‌چینی مانند تزوس انجام می‌شود، نیاز به نگاهی دوطرفه داریم: از یک سو، هنرمند یا سازنده محتوا و از سوی دیگر، خریدار یا سرمایه‌گذار. هر دو گروه با مزایا و چالش‌هایی مواجه‌اند که در جدول زیر خلاصه شده است:

جدول مقایسه مزایا و چالش‌های NFTهای هوش مصنوعی روی تزوس

چگونه یک NFT هوش مصنوعی روی تزوس بسازیم؟ (راهنمای گام‌به‌گام)

خلق یک اثر هنری با کمک هوش مصنوعی و تبدیل آن به یک NFT روی بلاک‌چینی مانند تزوس، دیگر نه یک کار فنی پیچیده بلکه یک مسیر خلاقانه و قابل ‌دسترسی برای عموم است. تنها چیزی که نیاز دارید، ایده‌ای تصویری، ابزارهای هوش مصنوعی مناسب و درک مختصری از فرآیند مینت روی تزوس است. در ادامه این مسیر را مرحله‌به‌مرحله مرور می‌کنیم:

گام اول: انتخاب و پرورش ایده

هر NFT موفق، حتی اگر به‌کمک الگوریتم تولید شده باشد، از یک ایده‌ روشن و هدفمند شروع می‌شود. قبل از باز کردن هر ابزاری، چند دقیقه وقت بگذارید و به این سوال‌ها پاسخ دهید:

• آیا موضوع خاصی را دنبال می‌کنید؟ (مثلاً محیط زیست، شهر آینده، نوستالژی ایرانی؟)

• چه احساسی می‌خواهید منتقل کنید؟ (شگفتی؟ آرامش؟ تضاد؟)

به‌عنوان مثال، ایده‌ای مانند «بازار تجریش در سال ۲۱۰۰» می‌تواند به خلق تصویری خیال‌انگیز با ترکیب سنت و آینده‌نگری منجر شود.

گام دوم: خلق تصویر با ابزار هوش مصنوعی

پس از شکل‌گیری ایده، نوبت به ابزارهای خلق محتوا با هوش مصنوعی می‌رسد. در این مرحله می‌توانید از یکی از پلتفرم‌های زیر استفاده کنید:

• VQGAN+CLIP: ترکیب قدرتمند هوش بینایی و زبان برای خلق آثار هنری سورئال

• Midjourney (در Discord): بسیار محبوب در جامعه‌ی هنری دیجیتال

• DALL‑E 2 یا 3 (OpenAI): مناسب برای توصیف‌های متنی دقیق

• Stable Diffusion: اپن‌سورس و قابل اجرا روی لپ‌تاپ‌های شخصی

کافی‌ست توصیف دقیق خود را وارد کنید. مثلاً:
«یک بازار ایرانی با معماری بیزانسی، نور نئون، آسمانی بنفش، در غروب»

نتیجه تصویری شگفت‌انگیز خواهد بود که می‌توانید برای NFT شدن آن را آماده کنید.

گام سوم: آماده‌سازی فایل و متادیتا

خروجی تصویر را در یکی از فرمت‌های رایج ذخیره کنید:
PNG، JPG برای تصاویر ثابت یا MP4 در صورت تولید انیمیشن‌های کوتاه.

اما صرف داشتن یک فایل تصویر کافی نیست. در دنیای NFT، متادیتا (اطلاعات توصیفی) نقش حیاتی در ایندکس‌ شدن و جلب توجه کاربران بازی می‌کند. بنابراین:

• عنوان اثر باید گویا و منحصر به‌فرد باشد

• توضیح اثر باید به زبان ساده، اما الهام‌بخش نوشته شود

• اگر موسیقی یا صدا استفاده شده، حتماً ذکر شود

 توصیه: از ماشین‌حساب کارمزد کریپتو باز برای تخمین دقیق هزینه‌ها روی تزوس استفاده کنید.

گام چهارم: اتصال کیف پول تزوس و انتخاب پلتفرم مناسب

پس از آماده‌سازی اثر هنری مبتنی بر هوش مصنوعی، نوبت به آن می‌رسد که این فایل را به یک NFT واقعی روی بلاک‌چین تزوس تبدیل کنید. برای این مرحله، دو پیش‌نیاز اصلی دارید:

1. یک کیف پول سازگار با شبکه تزوس

2. دسترسی به یک پلتفرم معتبر برای مینت و انتشار اثر

انتخاب کیف پول

برای ذخیره، مدیریت و ارسال توکن XTZ (واحد پولی شبکه تزوس) می‌توانید یکی از این گزینه‌ها را انتخاب کنید:

• Temple Wallet: افزونه‌ای امن و ساده برای مرورگرهای کروم یا فایرفاکس. رابط کاربری آن مشابه متامسک است و بسیاری از هنرمندان NFT از آن استفاده می‌کنند.

• Kukai Wallet: کیف پول مبتنی بر مرورگر که با اکانت Google نیز قابل دسترسی است؛ مناسب برای تازه‌واردها و کسانی که نمی‌خواهند افزونه نصب کنند.

پس از نصب کیف پول، مقداری XTZ تهیه کرده و از طریق صرافی‌های داخلی یا بین‌المللی به کیف پول خود منتقل کنید. کارمزد مینت روی تزوس بسیار پایین است و با مبلغی در حد چند هزار تومان نیز می‌توان فعالیت را آغاز کرد.

انتخاب مارکت‌پلیس روی تزوس برای مینت

این‌جاست که انتخاب پلتفرم نقش کلیدی ایفا می‌کند. بسته به نوع اثر و جامعه هدف، یکی از این سه گزینه را توصیه می‌کنیم:

• Objkt.com: پرچمدار پلتفرم‌های NFT تزوس، با محیطی حرفه‌ای، ویژگی‌های متنوع برای خالقان، و جامعه‌ی فعال از هنرمندان دیجیتال. مناسب برای کسانی که می‌خواهند به بازار جهانی دسترسی داشته باشند.

• Fxhash.xyz: اگر اثر شما جنبه‌ی «مولد» دارد—یعنی با کد یا الگوریتم خاصی ساخته شده—این پلتفرم دقیقاً برای شماست. از هنرمندان ژنراتیو تا برنامه‌نویسان هنری، Fxhash بهترین بستر برای نمایش پیچیدگی‌های فنی آثار است.

• NFTBaz.com: اگر ترجیح می‌دهید در یک فضای فارسی‌زبان و بومی فعالیت کنید، NFTباز گزینه‌ای بسیار مناسب است. این پلتفرم ایرانی امکان ساخت، فروش و مدیریت NFT را به‌صورت کاملاً ساده و بدون نیاز به پیچیدگی‌های فنی فراهم کرده و از زبان فارسی پشتیبانی کامل دارد. همچنین، با معرفی هنرمندان ایرانی و حمایت از پروژه‌های محلی، به‌خوبی توانسته میان کاربران داخل کشور جایگاه خود را تثبیت کند.
  در NFTباز حتی می‌توانید آثار AI را همراه با توضیحات فارسی و قیمت‌گذاری ریالی یا تزوسی منتشر کنید که برای خریداران داخلی بسیار کاربردی است.

گام پنجم: مینت (ضرب) NFT و انتشار عمومی

در این مرحله، فایل خود را روی پلتفرم آپلود می‌کنید، متادیتا را وارد می‌کنید و با پرداخت کارمزد اندک، اثر خود را روی بلاک‌چین تزوس ثبت می‌نمایید.

در Objkt یا Fxhash، این کار فقط چند دقیقه طول می‌کشد. پس از تایید، اثر شما با آدرس منحصربه‌فردی در دسترس جهانی قرار می‌گیرد.

گام ششم: قیمت‌گذاری و فروش

قیمت‌گذاری یکی از حساس‌ترین مراحل است. پیشنهاد می‌شود:

• در شروع، قیمت پایین‌تری انتخاب کنید (برای جذب خریدار اولیه)

• اگر تعداد نسخه‌ها محدود است (Edition: 1/1)، ارزش اثر بیشتر می‌شود

• توضیحاتی درباره روند خلق اثر و ابزار مورد استفاده در صفحه NFT بنویسید (باعث افزایش اعتماد می‌شود)

در نهایت، می‌توانید لینک اثر خود را در پلتفرم‌هایی مانند کریپتو باز، توییتر، دیسکوردهای NFT و مارکت‌پلیس‌ها منتشر کرده و مخاطب هدف جذب کنید.

نتیجه‌گیری

آنچه زمانی تنها در تخیل هنرمندان علمی‌تخیلی جای داشت، حالا در دنیای واقعی رقم خورده است. هوش مصنوعی امروز نه‌تنها تصویرسازی می‌کند، بلکه معنا خلق می‌کند، احساس برمی‌انگیزد و حتی الهام می‌بخشد. حالا این هنر ماشینی، وقتی بر بستر بلاک‌چینی مانند تزوس قرار می‌گیرد، وارد مرحله‌ای تازه از بلوغ و استقلال می‌شود.

ما در این مقاله دیدیم که چرا ترکیب "NFT + هوش مصنوعی + تزوس" یک مثلث هوشمندانه است:

• با کمک ابزارهای AI مثل VQGAN+CLIP یا Midjourney می‌توان در زمانی کوتاه، اثری خلق کرد که پیش‌تر به‌هزار ساعت قلم‌زدن نیاز داشت.

• تزوس با ساختار سبک و کارمزد اندک، موانع مالی و فنی را از سر راه برداشته و به هنرمندان فرصتی داده که خلاقیت را بدون فیلتر هزینه اجرا کنند.

• بازارهایی مانند Objkt.com، Fxhash و پلتفرم بومی NFTباز، بسترهایی هستند که می‌توان آثار را به مخاطب‌های بین‌المللی یا فارسی‌زبان ارائه داد، بدون نیاز به واسطه‌های سنتی.

البته این مسیر بی‌چالش نیست. از سیل آثار تکراری تا بحث مالکیت معنوی در آثار تولیدشده توسط الگوریتم‌ها، موانعی وجود دارد که تنها با درک عمیق و نگاه مسئولانه می‌توان از آن‌ها عبور کرد. چه هنرمند باشید و چه خریدار، باید بدانید که آینده هنر دیجیتال در گرو مسئولیت‌پذیری، نوآوری و شفافیت است.