مارجین کال چیست؛ مروری بر مفهوم مارجین کال و دلیل اهمیت آن

مارجین کال به هشداری گفته می‌شود که در زمان نزدیک شدن به محدوده ضرر بیش از اندازه، در برخی بازارهای سرمایه از سمت کارگزاری یا صرافی به تریدر ارسال می‌شود. امروزه با بیشتر شدن کاربران فضای بازارهای معاملاتی آنلاین، استفاده از مفاهیمی نظیر مارجین کال بیشتر شده است. مارجین کال یک زنگ خطر به حساب می‌آید و در بازارهایی نظیر بازار آتی (فیوچرز)، فارکس، بورس و حتی ارز دیجیتال استفاده زیادی دارد. مارجین کال در صورت جدی گرفته نشدن می‌تواند کل سرمایه یک تریدر را به باد دهد.

از این رو به معامله‌گرانی در بازار مارجین فعالیت می‌کنند یا قصد ورود به آن را دارند پیشنهاد می‌کنیم حتما درباره تمام جزییات معاملات مارجین اطلاعات کسب کنند. کسب آشنایی با مفهوم مارجین کال و اصطلاحات مربوط به آن به شما اجازه می‌دهد بدون در اختیار داشتن سرمایه زیاد، سود بسیار بالایی به دست آورید؛ به شرطی که جانب احتیاط را رعایت کنید. در این مقاله از وبسایت کریپتوباز قصد داریم شما را با مارجین کال آشنا کنیم و جزییاتی در خصوص استفاده از آن و خروج به موقع از بازار را یادآوری کنیم تا سود کافی به دست آورید. 

مارجین کال (margin call) یعنی چه؟

مارجین کال یا کال مارجین مفهومی است که بیشتر معامله‌گران بازارهایی که به صورت اهرمی فعالیت می‌کنند، به آن دچار می‌شوند. مارجین در معنای لغوی به معنی حاشیه و کال هم به معنای فراخوان است. فراخوان حاشیه در اصل به زمانی اشاره دارد که شما به قدری ضرر کرده‌اید که کل سرمایه‌تان به حاشیه امن معاملاتی‌اش نزدیک شده است. به عبارت ساده‌تر زمانی که شما یک پوزیشن را در بازار مد نظر باز می‌کنید، ممکن است همیشه روند بازار طبق پیش بینی شما پیش نرود و به یک باره وارد ضرر شوید. اگر ضرر شما ادامه‌دار شود و وارد مارجین شوید، بازارهای اهرمی ابتدا برای شما هشدارهایی تحت عنوان مارجین کال صادر می‌کنند تا به شما اطلاع دهند که باید هرچه زودتر یا از معامله خارج شوید یا حساب خود را برای باقی ماندن شارژ کنید.

مارجین در اصل به میزان باقی مانده موجودی در حساب‌های عملیاتی هر تریدر اشاره می‌کند و مارجین کال هم نوعی اعلان کسر موجودی بیش از حد پس از یک معامله است. این مفهوم در بازارهای فارکس و آتی که بیشتر با عنصر اهرم فعالیت می‌کنند کاربرد دارد؛ چرا که در چنین شرایطی تریدر نیاز دارد برای شروع یک پوزیشن، مقداری از پول که وابسته به نوع ارز مد نظر تعیین می‌شود را در حساب خودش داشته باشد. کارگزاری به این حساب معاملاتی که برای شروع شارژ می‌شود دسترسی دارد و این میزان پول را بلوکه می‌کند. عموما در این بازارها، میزان ضررها و سودها به صورت روزانه بررسی می‌شوند و در نهایت تصمیم گیری‌های لازم درباره سرمایه فرد تریدر که در یک معامله دخیل است از طرف کارگزاری اتخاذ می‌شود. 

مارجین کال چگونه کار می‌کند؟

فرض کنید پیش بینی کرده‌اید یک دارایی نظیر بیت کوین BTC قرار است در آینده‌ای نزدیک روندی صعودی داشته باشد؛ اما قیمت BTC خرید این مقدار بیت کوین، از کل سرمایه موجود در حساب شما برای معامله بیشتر است. در این حالت شما دوست دارید از یک نهاد قابل اطمینان به صورت وام و قرض میزان پول مورد نظر خود را برای مدتی دریافت کنید و پس از کسب سود، قرض خود را بپردازید. از طرفی، چنین نهادهایی که عموما کارگزاری‌ها و صرافی‌ها را شامل می‌شوند، باید بتوانند به شما اعتماد کنند و اصل پول خود را پس بگیرند. برای این کار این سازمان‌ها طبق قوانین می‌توانند در یک موعد مقرر اصل پول خود را از حساب شما کم کنند.

اگر این پول را دریافت کنید و با انجام معامله به سود برسید، در نهایت کارگزاری از کل سرمایه شما به اندازه کارمزد و اصل پول خود کسر می‌کند و شما با سرمایه دیگری سود بیشتری کسب کرده‌اید. در مقابل فرض کنید شما این پول را قرض می‌گیرید؛ اما روند بازار عکس تصورات شما ادامه می‌یابد و شما وارد محدوده ضرر می‌شوید. کم کم ضرر شما بیشتر می‌شود تا زمانی که به محدوده مارجین می‌رسید. کارگزاری برای اینکه از پول خود محافظت کند، ابتدا پیش از وقوع فاجعه برای شما یک اعلان خطر یا همان مارجین کال می‌فرستد تا به شما اطلاع دهد که موجودی حساب شما برای باقی ماندن در این معامله و ضرر بیشتر مناسب نیست. این مفهوم در قرن نوزدهم میلادی و بر اثر به وجود آمدن بازارهای اهرمی که در آن‌ها یک نهاد به افراد سرمایه‌گذار پول قرض می‌داد، معنی پیدا کرد و آن را مارجین کال نام گذاری کردند. 

اصطلاحات پرکاربرد بازار سرمایه در زمینه مارجین کال 

برای اینکه بهتر مفهوم مارجین کال را درک کنید، بهتر است درباره اصطلاحات این نوع از معاملات کمی اطلاعات کسب کنیم. البته باید تذکر بدهیم که اطلاعات مربوط به دنیای بازارهای اهرمی و نحوه معامله در آن‌ها به اطلاع از معنای این اصطلاحات محدود نمی‌شود. 

مارجین (Margin)

مارجین به مقدار سپرده و سرمایه‌ای گفته می‌شود که یک تریدر برای اینکه وارد یک پوزیشن معاملاتی در بازارهای اهرمی شود، پیش کارگزار یا صرافی به عنوان وثیقه گرو می‌گذارد. در اصل این میزان پول به عنوان یک ضمانت عمل می‌کند تا معامله‌گر حتما تمام پولی که وام گرفته را به سازمان قرض دهنده برگرداند. گاهی در زمان مارجین کال و پس از آن، این میزان از پول به منظور جبران خسارت توسط کارگزاری برداشته می‌شود. 

حساب مارجین (margin account) 

حساب مارجین، نوعی از حساب‌های معاملاتی استاندارد است که در آن تریدر اجازه دارد از بخشی از سرمایه خود به عنوان وثیقه استفاده کند تا به نسبت مشخص که آن را عموما نرخ لوریج می‌نامند از سمت کارگزاری، وام دریافت کند. تمام قوانین دنیای مارجین و همچنین مارجین کال در تنظیمات این حساب‌ها اتفاق می‌افتد و در حساب‌های دیگر کاربرد ندارد. 

نسبت اهرم (Leverage Ratio)

نسبت اهرم یکی از شاخص‌های پرکاربرد در بازارهایی است که از معاملات اهرمی پیروی می‌کنند. این نسبت عموما قابل تغییر است و به نسبت میزان دارایی که شما قصد دارید در یک معامله به عنوان وثیقه ارائه دهید، ممکن است فرق کند. به عبارت دیگر، فرض کنید شما بخواهید دارایی بخرید که ارزش آن 20 هزار دلار است و تنها 200 دلار در حساب مارجین خود پول داشته باشید. در این حالت اگر لوریج یا نسبت اهرم شما 10x باشد، یعنی شما می‌توانید 10 برابر پول خود را در صورت ارائه به عنوان وثیقه، وام دریافت کنید و با تبدیل پول خود به 20 هزار دلار، معامله را جوش دهید. نسبت اهرم را عموما به صورت 2:1(2x)، 5:1(5x)، 10:1(10x)، 50:1(50x)، 100:1(100x) و غیره نشان می‌دهند. 

مارجین اولیه (Initial Margin) یا وجه تضمین اولیه

مارجین اولیه که در زبان فارسی با عبارت وجه تضمین اولیه نیز شناخته می‌شود، میزان پولی است که با درصد خاصی از ارزش کل سفارش مشخص می‌شود و شما باید آن را به عنوان وثیقه در گرو کارگزار قرار دهید تا وام دریافت کنید و معامله را انجام دهید. این میزان از سرمایه رابطه مستقیمی با نسبت اهرم دارد. همچنین این پول در به‌روزرسانی‌های وضعیت بازار و هماهنگ سازی با میزان سود و ضرر شما همواره مورد بررسی قرار می‌گیرد تا ضرر شما آسیبی به پول وام گرفته شده وارد نکند. 

نسبت مارجین (margin ratio)  

نسبت مارجین نیز شاخصی مانند لوریج است که کاربرد بسیار زیادی در شکل گیری مفهوم مارجین کال دارد. این شاخص مقداری با عکس اهرم نسبت دارد؛ یعنی اگر نسبت اهرم شما 10x باشد، نسبت مارجین شما یک دهم یا همان ده درصد است. نسبت مارجین مشخص می‌کند که شما تا چه اندازه می‌توانید در ضرر فرو بروید.

مارجین نگهداری (Maintenance Margin) یا حداقل وجه تضمین لازم

اگر وارد محدوده مارجین کال شوید، نیاز دارید مقداری سرمایه را برای بیرون آمدن از این محدوده و باقی ماندن در معامله به حسابتان واریز کرده یا اصطلاحا آن را شارژ کنید. مارجین نگه داری یا حداقل وجه تضمین لازم کمترین میزان پولی است که شما برای باز نگه داشتن یک معامله خاص در حساب تریدینگ مارجین خود احتیاج دارید. در واقع میزان این پول کمتر از مارجین اولیه است؛ چرا که به خاطر چند درصد ضرری که اصل سرمایه شما متحمل شده، وارد محدوده مارجین شدید و از این هزینه صرفا برای برگشتن به شرایط اولیه کمک می‌گیرید. این مقدار در لوریج‌های مختلف متغیر است و هدف آن حفظ سلامت کل سیستم مالی به حساب می‌آید.

مارجین در پوزیشن لانگ (Margin long) 

مارجین در پوزیشن لانگ به فرآیندی گفته می‌شود که در طی آن یک تریدر، با استفاده از یک سرمایه مشخص به عنوان مارجین اولیه و یک نسبت لوریج خاص، مقداری سرمایه جدید را وام بگیرد و در معامله‌ای شرکت کند که روند آن را صعودی پیش بینی کرده است. در این نوع معاملات پس از گرفتن وام تریدر یک پوزیشن لانگ باز می‌کند یعنی یک دارایی را در قیمت پایین می‌خرد و بعد از بالا رفتن قیمت، با قیمت بالاتری می‌فروشد. در این شرایط پس از برداشت سود خود می‌توانید در پایان تسویه حساب، قرض خود را برگردانید.

مارجین در پوزیشن شورت (Margin Short)

مارجین در پوزیشن شورت یکی دیگر از انواع مارجین در معاملات است که شاید کمی نسبت به نمونه قبلی پیچیده‌تر به نظر برسد. در این حالت تریدر از نزول قیمت یک دارایی سود می‌کند؛ یعنی وقتی دارایی قیمت بالاتری دارد، با قرض گرفتن مقداری پول در حساب مارجین، بخشی از آن دارایی را می‌خرد و پس از آنکه قیمت دارایی کاهش یافت، همان را به بازار می‌فروشد و از این تفاوت قیمت خرید و وام باقی مانده سود می‌برد. برای درک بهتر این موضوع به مثال زیر توجه کنید: 

فرض کنید قرار است دو بیت کوین بخرید که هر کدام 10 هزار دلار قیمت دارند، ولی شما تنها 10 هزار دلار در اختیار دارید؛ از این رو از نسبت مارجین 50 درصد استفاده می‌کنید و با قرض گرفتن 10 هزار دلار سرمایه‌تان به 20 هزارتا می‌رسد. سپس 2 بیت کوین می‌خرید و می‌دانید که این روند نزولی است. پس از نزول قیمت، بیت کوین به 6 هزار دلار می‌رسد و در این شرایط شما آن 2 بیت کوین را به قیمت 14 هزار دلار می‌فروشید. در این حالت شما 6 هزار دلار سود کرده‌اید. و این یک مثال با قیمت بیت کوین بود این اتفاق ممکن است در قیمت اتریوم ETH صورت بپذیرد. در چنین شرایطی عموما قرضی که به شما توسط صرافی پرداخت می‌شود از جنس همان دارایی است؛ یعنی ممکن است شما به جای 10 هزار دلار پول، 2 عدد بیت کوین را درجا دریافت کنید و در انتها نیز با برگرداندن همان 2 عدد بیت کوین به سود برسید. 

انواع وضعیت حساب‌های معاملاتی در بازار سرمایه

بعد از اینکه با مفهوم مارجین کال آشنا شدیم، ممکن است برای شما این سوال پیش بیاید که چطور می‌توان تشخیص داد که در چه زمانی وارد محدوده ماجین ‌شویم و مارجین کال برای ما فعال می‌شود. در پاسخ این سوال باید گفت که وضعیت حساب‌های معاملاتی بعد از اینکه تریدر وارد پوزیشن شد به سه دسته نرمال، مارجین کال و در خطر تقسیم می‌شود. تعیین وضعیت حساب معاملاتی شما وابسته به میزان مارجینی است که انتخاب کرده‌اید. همچنین مهم است که بدانید تسویه حساب‌ها و بررسی میزان سود، زیان و همچنین برداشت اصل پول توسط کارگزاری‌ها در چه ساعاتی اتفاق می‌افتد. ممکن است این اتفاق ساعتی باشد یا روزانه!

وضعیت نرمال 

فرض کنید زمان تسویه حساب در بازاری که شما در آن مشغول فعالیت هستید، بر روی بازه یک ساعته تنظیم شده باشد. اگر در زمان به‌روزرسانی تشخیص داده شود که تریدر سود کرده، به اندازه سود او اعتبار به حساب واریز می‌شود. سپس اگر پس از افزایش موجودی، مقدار اعتبار حساب برابر یا بیشتر از حد مارجین اولیه یا همان وجه تضمین اولیه باشد و مقدار پولی که تریدر دارد، ورود او را به موقعیت‌های معاملاتی بیشتر یا حتی ادامه آن پوزیشن معاملاتی تضمین کند، وضعیت حساب او نرمال است.  

وضعیت مارجین کال 

حالا اگر اعداد و ارقام حساب شما به‌روزرسانی شده و کارگزاری متوجه شد که موجودی حساب عملیاتی شما که برابر با میزان مارجین و اصل پولی است که متعلق به خودتان بوده، تنها 70 درصدش باقی مانده یا به عبارتی شما بیش از 30 درصد از کل مارجین اولیه خود را در معامله از دست داده‌اید، پیغام مارجین کال برای شما ارسال می‌شود. در این شرایط حساب شما در وضعیت مارجین کال است و به شما هشدار داده می‌شود که موجودی حساب خوب را برای باقی ماندن در پوزیشن افزایش دهید.  

وضعیت در خطر 

وضعیت دیگری که بین وضعیت نرمال و وضعیت مارجین کال قرار می‌گیرد وضعیت در خطر یا ات ریسک (At Risk) است. در واقع اگر موجودی و باقیمانده اصل پول شما بیشتر از محدوده مارجین کال و کمتر از وضعیت نرمال باشد، در وضعیت در خطر قرار دارید به عبارت دیگر برای این وضعیت، باید کمتر از 30 درصد میزان مارجین اولیه ضرر کنید. 

نحوه محاسبه مارجین کال حساب معاملاتی

نحوه محاسبه کال مارجین برای حساب‌های معاملاتی در بازارهای اهرمی پیچیدگی خاصی ندارد و تنها لازم است که ابتدا با توجه به نرخ لوریج، مارجین اولیه حساب یا وجه تضمینی اولیه که برای شروع فرآیند معامله نیاز است را حساب کنید. برای این کار تنها کافیست رقم مورد نیاز خود را برای یک سرمایه گذاری تقسیم بر عدد بغل x در نسبت اهرم کنید. با این کار میزان مارجین اولیه شما به دست می‌آید. حالا لازم است عدد به دست آمده را در 0.7 ضرب کنید تا 70 درصد میزان وجه تضمینی اولیه شما به دست آید. اگر موجودی حساب شما کمتر از این مقدار باشید، مارجین کال اتفاق می‌افتد و می‌توانید با این محاسبه بفهمید که چقدر با این اتفاق فاصله دارید. 

برای درک بیشتر بگذارید یک مثال بزنیم؛ فرض کنید برای خرید 10 توکن اتریوم نیاز دارید تا 15 هزار دلار هزینه کنید. با توجه به موجودی شما در حساب مارجین که 5000 دلار است شما تصمیم می‌گیرید با لوریج x3 وارد مارجین شوید. به این ترتیب 5 هزار دلار را به عنوان مارجین اولیه تعیین می‌کنید و 15 هزار دلار می‌گیرید. بعد از ورود به پوزیشن اگر موجودی شما کمتر از 3,500(5000×0.7) دلار شود، آنگاه وارد وضعیت مارجین کال شدید و برای شما هشدار ارسال می‌شود. 

راه‌های اطلاع از وضعیت مارجین کال حساب

شما به راحتی می‌توانید با ورود به حساب خود به صورت آنلاین وضعیت مالی خود را چک کنید؛ ولی اگر می‌خواهید خارج از محیط معاملاتی هم در جریان تغییرات باشید، وابسته به نوع بازاری که در آن فعالیت می‌کنید ممکن است طریقه اطلاع یابی از وضعیت مارجین کال برای شما متفاوت باشد. همچنین کارگزاری‌های مختلف با توجه به خارجی یا داخلی بودنشان ممکن است مسیرهای متفاوتی را برای ارتباط گرفتن با شما در نظر بگیرند. به صورت کلی، تریدرها از طریق ایمیل، یا پیامک کوتاه یا حتی تماس تلفنی از وضعیت مارجین کال خود مطلع می‌شوند. همچنین بستگی دارد که کدام آدرس ارتباطی را شما به عنوان راه ارتباطی به کارگزاری مورد نظر معرفی کرده باشید. 

چگونه از وضعیت مارجین کار خارج شویم؟

قابل ذکر است که موقعیت مارجین کال گاهی ممکن است بر اثر چند معامله و پوزیشن باز که همگی در ضرر هستند به وجود بیاید و به همین دلیل برا اینکه از وضعیت مارجین کال خارج شویم نیاز داریم که در مهلت تعیینی توسط کارگزاری، برخی از پوزیشن‌های باز خود را ببندیم و از معامله خارج شویم تا بیشتر ضرر نکنیم. همچنین از دیگر راه‌های خروج از وضعیت مارجین کال این است که حساب خود را به اندازه مارجین نگه داری یا حداقل وجه تضمین لازم برای بار دیگر شارژ کنید تا حساب شما به وضعیت اول خود و پیش از معامله و ضرر بازگردد. دقت داشته باشید که این کار هم باید قبل از به پایان رسیدن مهلت کارگزاری انجام شود.

اگر موفقعیت‌های معاملاتی خود را نبندیم چه می‌شود؟

اگر در وضعیت مارجین کال قرار بگیرید و مشکل شما با بستن چند معامله باز از معاملاتی که در پنلتان دارید حل شود، کارگزاری پس از اتمام مهلتی که برای شما در نظر گرفته به صورت خودکار برخی از پوزیشن‌های باز شما را می‌بندند و این کار را در زمانی ادامه می‌دهد که تشخیص دهد میزان دارای و مارجین باقی مانده قابلیت پشتیبانی از معاملات باز را داشته باشد. 

اگر وجه تضمین حداقلی را واریز نکنیم چه می‌شود؟

اگر یک معامله‌گر وارد وضعیت مارجین کال شود و اولا در مهلتی که کارگزار یا بروکر (Broker) برایش تعیین می‌کند هیچ یک از پوزیشن‌های معاملاتی خود را نبندند و همچنین در همان زمان مذکور هیچ وجهی را به عنوان جبران ضرری که متحمل شده است واریز نکند؛ کارگزاری از آنجایی که به حساب او دسترسی دارد می‌تواند تصمیم گیری کند. در این شرایط چون موجودی حساب معاملاتی شخص از میزان مارجین اولیه پایین آمده است و در شرایط مارجین کال قرار دارد، کارگزاری قادر است شخص را دچار لیکوییدن شدن کند و سرمایه شخص به نسبت ضرر از دست برود. 

با مارجین کال، قبل از وقوع فاجعه سرمایه خود را نجات دهید!

مارجین کال یکی از پرکاربردترین مفاهیمی است که امروزه کاربران بازارهای آنلاین نظیر فارکس، ارز دیجیتال، آتی یا فیوچرز و بورس با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند. پیش تر شرح داده بودیم که معاملات مارجین و فیوچرز به چه معنا هستند اما در واقع مارجین کال یک هشدار برای کسری موجودی در حساب مارجین است که بر اثر متحمل شدن ضرر در یک یا چند معامله به وجود می‌آید. گاهی شما نیاز دارید تا با سرمایه کس دیگری مانند یک کارگزاری معامله را شروع کنید و مارجین کال راهی است برای دور ماندن از خطر از دست دادن آن سرمایه! وضعیت حساب شما بعد از شروع معامله می‌تواند در سه حالت نرمال، در خطر و مارجین کال قرار بگیرد که البته شما می‌توانید با پیش گرفتن یک سری راه‌های خاص از موقعیت مارجین کال نجات پیدا کنید. عموما پیشنهاد می‌شود در این مواقع یا برخی از معاملات باز خود را ببندید یا اینکه مبلغی اضافه برای جبران آفت‌های پیش آمده به حساب واریز کنید. کریپتوباز امیدوار است شما با خواندن این مقاله، اطلاعات مفیدی را در خصوص مارجین کال به دست آورده باشید. چنانچه هنوز درباره مارجین کال و مفاهیم حساب‌های مارجین سوالی دارید می‌توانید آن را در قسمت کامنت‌ها مطرح کنید یا سری به دیگر مقالات سایت بزنید.