آشنایی با مفهوم استخر سیاه (Dark Pool) به زبان ساده

هنگامی که از شبکه‌های بلاک چینی برای نقل و انتقال رمزارزها و وجوه مالی استفاده می‌کنیم، سوابق فعالیتی ما به طور کاملا شفاف در شبکه ثبت شده و در دسترس عموم قرار می‌گیرد و هرچند که عملا فقط نام کیف پول‌ها به چشم می‌خورد و خبری از هویت واقعی افراد در چنین نقل و انتقالاتی نیست؛ اما طبیعتا ماهیت چنین انتقالی چندان محرمانه نخواهد بود و همین مسئله سبب شده تا بسیاری از کاربران بنا به ‌دلایل مختلف به دنبال راه‌حلی باشند که با کمک آن بسیاری از کارها را به دور از چشم عموم کاربران انجام دهند. امری که چندان در بازارهای مالی فاقد سابقه نبوده و در بورس فارکس نیز عده‌ای برای تحقق این هدف به سراغ معاملات غیرشفاف بورسی رفته‌اند.

در واقع استخر سیاه را می‌توان یکی از سیستم‌های معاملات غیرشفاف به شمار آورد که کاربران فعال در شبکه‌های بلاک چینی با کمک آن، مبادلات مالی خود را بدون آن که سابقه این معاملات و سفارش‌ها در دسترس عموم قرار بگیرد، انجام می‌دهند. مطمئنا با شنیدن این موضوع نسبت به آشنایی کامل با ماهیت و چیستی مفهوم استخر سیاه (Dark Pool) در دنیای کریپتوکارنسی کنجکاوتر شده‌اید و با توجه به اهمیت این موضوع و کاربردهای آن در مارکت رمزارزی، ما این مقاله از بلاگ کریپتوباز را به بررسی جامع این موضوع اختصاص داده‌ایم؛ بنابراین تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید تا به طور جامع با مفهوم استخر سیاه در کریپتوکارنسی آشنا شوید.

تاریخچه شکل‌گیری سیستم معاملاتی غیرشفاف

جالب است بدانید که استخر سیاه و معاملات غیرشفاف تاریخچه‌ای بسیار طولانی‌تر از دنیای نوظهور کریپتوکارنسی دارند و از این شبکه‌های معاملاتی برای نخستین بار در سال 1980 میلادی استفاده شد و علت ایجاد چنین سیستمی در آن سال‌ها به مسئله تبادل اوراق بهادار در حجم بالا مربوط می‌شد و افرادی که از استخر سیاه استفاده کردند، قصد داشتند با ابداع چنین سیستمی، بازار را از تاثیرات مبادلات خود که در حجم بالا رخ می‌داد مصون نگه داشته و تاثیرات این مبادلات را در نوسانات بازاری به حداقل برسانند تا از این طریق موجبات تحمیل ضررهای هنگفت به سرمایه‌گذاران خرد را فراهم ننمایند. البته طولی نکشید که این نیت خوب در جهت نامطلوب قرار گرفته و عده‌ای از عدم شفافیت موجود در این سیستم و شبکه برای انجام مبادلات فراقانونی بهره بردند.

به بیان بهتر، نقطه عطف ماجرا در بررسی تاریخچه شکل‌گیری مفهوم استخر سیاه و سیستم‌های معاملاتی غیرشفاف به موضوع علت پیدایش چنین سیستمی مربوط می‌شود که استفاده از آن نتیجه‌ای جز عدم تاثیر روانی و احساسی بر بازار نداشته و نوسانات بازاری را در حد مطلوب کنترل می‌نماید. در ادامه و با استفاده گسترده از چنین سیستمی روشن شد که سیستم یاد شده دارای مزایایی همچون حذف هزینه مبادله‌ای و صرفه‌جویی در هزینه‌ها، حذف واسطه‌ها (که طبیعتا نتیجه‌ای جز از بین رفتن قیمت‌های غیرواقعی نخواهد داشت) و مواردی از این دست بوده که بر محبوبیت استفاده از استخر سیاه در مارکت‌های مختلف افزوده است.

آشنایی با استخر سیاه (Dark Pool)

احتمالا با مطالعه تاریخچه و علت شکل‌گیری سیستم‌های معاملاتی غیرشفاف یک تصویر کلی در ارتباط با چرایی شکل‌گیری استخر سیاه در بازارهای مالی مختلف در ذهن شما شکل گرفته باشد؛ اما در این بخش از مقاله کریپتوباز قصد داریم خود چیستی استخر سیاه را بیشتر مورد کالبدشکافی قرار دهیم تا ابعاد مختلف این مفهوم پر طرفدار بیشتر خود را نشان دهد. به طور کلی، استخر سیاه یکی از رایج‌ترین سیستم‌های معاملاتی غیرشفاف به شمار می‌رود که تراکنش‌های مالی در این سیستم یاد شده به صورت کاملا خصوصی انجام می‌یابند و به بیان بهتر هیچگونه سابقه‌ای از این مبادلات خصوصی در بازارهای عمومی منتشر نمی‌گردد و همین ویژگی سبب شده تا این مبادلات تحت نظارت هیچگونه نهاد یا دولت خاصی نباشند؛ چراکه دولت‌ها و سازمان‌ها صرفا می‌توانند سلطه خود را به بازارهای عمومی که همه چیز در آن‌ها روشن و شفاف است، تحمیل نمایند. 

ماهیت استخر سیاه در مارکت رمزارزی نیز از ماهیت آن در سایر بازارهای مالی به دور نمانده و در این نوع نیز استخر سیاه در واقع به مجراهایی متفاوت از صرافی‌های رمزارزی اطلاق می‌گردد که به دلیل ماهیت خصوصی آن‌ها، هیچگونه سابقه‌ای از این مبادلات در اختیار سایر کاربران قرار نمی‌گیرد. البته لازم به ذکر است که عموما آن دسته از سرمایه‌گذارانی به سراغ استخر سیاه می‌روند دارای مبادلات مالی در سطح گسترده هستند و در این مجراهای خصوصی، دارایی‌های خود را با قیمتی از پیش تعیین شده منتقل می‌نمایند. احتمالا با مطالعه این مطالب، این سوال ذهن شما را به خود مشغول خواهد ساخت که با توجه به ویژگی‌های خاص شبکه‌های بلاک چینی (بویژه مسئله عدم تمرکز آن‌ها)، سرمایه‌گذارانی که امکان ردیابی مالی آن‌ها صرفا با یک کیف پول وجود دارد و عملا هویت اصلی آن‌ها پنهان است، چرا باید به سراغ چنین سیستم‌های معاملاتی غیرشفاف و استخر سیاه بروند؟!!

پاسخ به این سوال را با بررسی یک مثال عملی مورد بررسی قرار می‌دهیم: تصور کنید که شما به عنوان یکی از نهنگ‌های فعال در بازار قیمت بیت کوین BTC متناسب با تحلیل‌های انجام یافته متوجه سقوط قریب الوقوع قیمتی بیت کوین شده‌اید و برای آن که مانع ورود ضرر هنگفت به سرمایه خود شوید، تصمیم می‌گیرید که حدودا 1 میلیون دلار از دارایی‌های بیت کوینی خود را به فروش رسانید؛ در صورتی که این حجم از بیت کوین به طور عمومی در بازار رمزارزی مبادله گردد، بازار چه واکنشی به این مسئله نشان خواهد داد؟! نتیجه طبیعی چنین مبادله‌ای ایجاد امواج بزرگ در مارکت رمزارزی و تاثیرات منفی گسترده بر روی روند معاملات سرمایه‌گذاران خرد خواهد داشت، امری که شما به دنبال آن نیستید! در طرف دیگر ماجرا نیز هیچ خریداری در مارکت رمزارزی حاضر به خرید بیت کوین در این تعداد بالا نبوده و در مسئله فروش نیز با مشکلات بسیار زیادی مواجه خواهید شد و به این ترتیب، دو مشکل یاد شده را می‌توان از مهم‌ترین دلایل ورود استخر سیاه به دنیای کریپتوکارنسی به شمار آورد.

انواع استخر سیاه

خود مفهوم استخر سیاه متناسب با نوع ارائه‌دهندگان خود به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر یک از آن‌ها به طور کاملا مستقل دارای ویژگی‌های خاصی هستند که در ادامه هریک از آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

استخر سیاه متعلق به کارگزار سهام (Broker-Dealer Owned)

این نوع خاص از استخر سیاه، همان طور که از نام آن پیداست به کارگزاری‌های سهام ارتباط دارد و بانک‌های بزرگ فعال در زمینه سرمایه‌گذاری مسئولیت اداره آن‌ها را برعهده گرفته‌اند. این نوع خاص از استخر سیاه با بهره جستن از NBBO، قیمت‌ها را به صورت بهینه تعدیل نموده و تخصص اصلی آن‌ها در انجام معاملات با سایر بانک‌ها و همچنین شرکت‌کنندگان طرف خرید است. از نمونه‌های بازار استخر سیاه متعلق به کارگزار سهام می‌توان به مواردی همچون کردیت سوییس (Credit Suisse)، جی‌پی مورگان (JP Morgan Chase) و بارکلیز (Barclays Capital) اشاره کرد.

استخر سیاه مستقل (Independent)

این نوع از استخر سیاه که در واقع محبوب‌ترین نوع از انواع استخرهای سیاه به شمار می‌رود، به وسیله شرکت‌های خصوصی اداره شده و به این علت که غالبا ارائه دهندگان مستقل در دریافت هزینه‌های معاملاتی منعطف‌تر عمل می‌کنند و دارای هزینه‌های پایینی هستند، استفاده از این استخرها از هزینه‌های مربوط به نقدینگی می‌کاهد و از معروف‌ترین استخرهای سیاه مستقل می‌توان به مواردی همچون Smart pool و ISG اشاره کرد.

استخر سیاه متعلق به صرافی (Exchange Owned)

استخرهای سیاه صرافی عموما محل اصلی ترید معامله‌گرانی است که تمایل دارند خارج از بازار بورس روند معاملات خود را پیش ببرند. جالب است بدانید که استخر سیاه صرافی در مقایسه با سایر انواع استخرهای سیاه، امکان دستیابی به نقدینگی بیشتری را برای فعالان بازار فراهم می‌آورد و عموما دارای شیوه‌های معاملاتی با فرکانس بالا (High-frequency trading) هستند. در میان استخرهای سیاه صرافی مشهور می‌توان مواردی نظیر ISE و NYSE Euronext اشاره کرد.

مزایا و معایب استفاده از استخر سیاه

احتمالا با مشاهده صفت «سیاه» در عبارت استخر سیاه چندان ذهنیت مثبتی از این سیستم مبادلات به ذهن‌تان متبادر نخواهد شد؛ اما برخلاف دیدگاه غالب، استفاده از استخر سیاه صرفا دارای معایبی نبوده و در نوع خود دارای مزایای بسیار زیادی است که بررسی هم مزایا و هم معایب آن‌ها می‌تواند دید بهتری را در ارتباط با ماهیت وجودی این مفهوم در اختیارتان قرار دهد. در ادامه مزایا و معایب استفاده از استخر سیاه را به تفصیل مورد بررسی قرار می‌دهیم:

مزایا

•    عدم مواجهه با نوسان قیمتی؛ چراکه طرفین تراکنش در طول معامله از ثبات قیمتی اطمینان دارند و امکان لغو معامله از سوی هریک از طرفین به علت تغییر ناگهانی قیمت سلب شده است.
•    به دلیل محرمانه بودن اطلاعات استخر سیاه، مبادلات انجام یافته در این سیستم‌ها هیچگونه تاثیر روانی و احساسی خاصی بر روی روند عادی بازار نخواهند داشت.
•    به هنگام استفاده از استخر سیاه، مبادلات انجام یافته در آن‌ها بنا به دلایل کاملا امنیتی در دید عموم قرار نمی‌گیرد.
•    حذف واسطه‌ها موجب واقعی‌تر شدن قیمت رمزارزها شده و میانگین بالاترین یا پایین‌ترین قیمت بازار ملاک عمل خواهد بود.
•    نداشتن هزینه مبادله‌ای می‌تواند موجب صرفه‌جویی در هزینه‌های مبادله‌ای سرمایه‌گذاران گردد.

معایب

•    هیچگونه تضمینی برای انجام معاملات با بهترین قیمت ممکن در استخر سیاه وجود ندارد.
•    امکان ارسال چندین سفارش خرد این امر را برای برخی سودجویان فراهم می‌آورد تا مبادلات بزرگ را تحت چنین پوششی به بازار تزریق کرده و با برهم زدن تعادل بازار، تاثیرات منفی به بازار رمزارزی تحمیل نمایند.
•    عدم شفافیت کافی در چنین سیستمی، زمینه را برای انجام سواستفاده‌های مختلف فراهم می‌سازد.

استخر سیاه؛ روشی مطمئن برای انجام معاملات در حجم کلان

همان طور که در مطالب فوق مشاهده کردید، امروزه بازارهای مالی و بالاخص مارکت رمزارزی که به نوسانات قیمت لحظه‌ای ارزهای دیجیتال معروف است تحت تاثیر فعالیت نهنگ‌ها در بازار قرار داشته و به هنگامی که یک مبادله در سطح کلان اتفاق می‌افتد، چنین امری می‌تواند زمینه را برای ریزش قیمتی کل بازار فراهم سازد، امری که به مرور زمان می‌تواند تریدرهای خرد را به طور کامل از عرصه بازارهای مالی حذف نماید؛ اما گاها برخی از سرمایه‌گذاران کلان یا همان نهنگ‌ها چندان تمایلی به ایجاد این موج‌های نوسانی ندارند و به همین علت با انتخاب یک سیستم مبادله‌ای غیرشفاف به دنبال این هستند که سرمایه‌گذاران خرد را از نوسانات ناگهانی قیمتی مصون بدارند. استخر سیاه نیز یکی از این سیستم‌های مبادله‌ای غیرشفاف است که برای اولین بار در بازار بورس و در سال 1980 میلادی به کار گرفته شد و رفته رفته در سایر بازارهای مالی نیز به محبوبیت خوبی دست پیدا کرد. به طور کلی، کاربران به هنگام استفاده از استخر سیاه مبادلات خود را به طور محرمانه پیش می‌برند و هیچگونه سابقه‌ای از این مبادلات به صورت عمومی منتشر نمی‌گردد. ناگفته که اگر در ارتباط با چیستی مفهوم استخر سیاه همچنان سوالاتی ذهن شما را به خود مشغول ساخته است که به پاسخ آن در مطالب فوق اشاره‌ای نشده، می‌توانید سوال خود را در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناسان ما در اسرع وقت به سوال شما پاسخ دهند.